ἀναιρέω

English (LSJ)

pf. ἀνῄρηκα (ἀνειρ-dub. in Com.Adesp.18.6D.): (v. αἱρέω): —

   A take up, ἀνελόντες ἀπὸ χθονός having raised the victim from the ground, so as to cut its throat (cf. αὐερύω), Od.3.453.    2 take up and carry off, bear away, esp. prizes, ἀέθλια Il.23.736, cf.551; στεφανηφόρους ἀγῶνας ἀναραιρηκότα Hdt.5.102; Ὀλύμπια ἀναραιρηκώς 6.36, cf. B. 1.1.    3 simply, take up, παῖδα Pi.P.9.61; τὰ ὀστᾶ Th.1.126.    4 take up bodies for burial, ἀνελόντες καὶ κατακλαύσαντες Ar. V.386, cf. X.An.6.4.9; more common in Med., v. infr. B. 1.3.    II make away with, destroy, of men, kill, Hdt.4.66; πολλοὺς ἀναιρῶν A.Ch.990; σὲ μὲν ἡμετέρα ψῆφος ἀ. E.Andr.517; θανάτοις ἀ. Pl.Lg. 870d; ἐκ πολιτείας τοιαῦτα θηρία ἀ. Din.3.19, etc.    2 of things, abrogate, annul, ὅρους ἀνεῖλον πολλαχῇ πεπηγότας Sol.36.4; νόμον Aeschin.3.39; διαθήκας Is.1.14; στήλας And.1.103; ἀταξίαν D.3.35, etc.; ἐκ μέσου ἀ. βλασφημίας Id.10.36; τηλικαύτην ἀνελόντας μαρτυρίαν Id.28.5; abolish, τὰς τῶν παρανόμων γραφάς Arist.Ath.29.4:— Pass., ἀνῄρηνται ὀλιγαρχίαι X.Cyr.1.1.1.    3 destroy an argument, confute it, Arist.; esp. confute directly, opp. διαιρέω (v. ἀναίρεσις 11.4), Arist.SE176b36, al.; ἀ. ἑαυτὸν confute oneself, Olymp.in Mete.25.14.    4 in argument, do away with, τὰς ὑποθέσεις Pl.R.533c; deny, opp. τιθέναι, S.E.P.1.192, al.    III appoint, ordain, of oracle's answer to inquiry, ὁ θεὸς αὐτοῖς ἀ. παραδοῦναι Th.1.25; οὓς ἂν ὁ θεὸς ἀνέλῃ Pl.Lg.865d, cf. 642d; ἀνεῖλεν θεοῖς οἷς ἔδει θύειν X.An.3.1.6: also c. acc. et inf., ἢν τὸ χρηστήριον ἀνέλῃ μιν βασιλέα εἶναι Hdt.1.13, etc.: abs., answer, give a response, ἀνεῖλε τὸ χρηστήριον ibid.; ἀ. τι περί τινος give an oracle about a thing, Pl.Lg.914a; μαντείας ἀ. D. Ep.1.16:—Pass., Id.21.51.    B Med., take up for oneself, take up, pick up, οὐλοχύτας ἀνέλοντο Il.1.449; ἀσπίδα, ἔγχος, 11.32, 13.296; κυνέην Hdt.1.84; δίκτυα Arist. HA602b9; achieve, win, ἀ. τὴν Ὀλυμπιάδα, τὴν νίκην, Hdt.6.70,103, D.H.5.47; generally, ἀ. ἐπιφροσύνας take thought, Od.19.22; εὐδαιμονίαν Pi.N.7.56, cf. Thgn.281; in bad sense, ὄνειδος σπαργάνων ἀ. S.OT 1035; εἴ σ' ἀνελοίμην if I should take thee into my service, Od.18.357; σῖτα ἀ. get forage, Hdt.4.128; ποινὴν τῆς Αἰσώπου ψυχῆς ἀ. exact vengeance for... Id.2.134.    2 take up and carry off, snatch, κούρας ἀνέλοντο θύελλαι Od.20.66; ἀναιρούμενος οἴκαδε φέρειν Pl.Lg. 914b; ἀνείλατο (for the form cf. Hsch.) δαίμων Epigr.Gr.404.1.    3 take up for burial (cf. A.1.4), Hdt.4.14, Th.4.97, etc.; πατέρων ἀρίστων σώμαθ' ὧν ἀνειλόμην E.Supp.1167; τὰ ὀστέα Hdt.2.41; of the ashes of the dead, πυρὸς ἀ. ἄθλιον βάρος S.El.1140; of one still living, E.Hel. 1616, X.HG6.4.13; τοὺς ναυαγούς ib.1.7.4, cf. 11; τοὺς δέκα στρατηγοὺς τοὺς οὐκ ἀνελομένους τοὺς ἐκ τῆς ναυμαχίας Pl.Ap.32b:—Pass., ἀναιρεθέντων τῶν νεκρῶν . . ὑγιὴς ἀνῃρέθη Id.R.614b, al.    4 take up in one's arms, Il.16.8: hence, take up new-born children, own them, Plu.Ant.36, cf. Ar.Nu.531; take up an exposed child, Men. Sam.159, cf. BGU1110, etc.    5 conceive in the womb, c. acc., Hdt. 2.108, 6.69.    6 take up money at interest, D.50.17.    7 take up a lease, Michel1359 (Chios). cf. BCH<*>7.204.    8 withdraw money from a bank, etc., αὐτὸς ἀνελέσθω IG5(2).159.    II take upon oneself, undertake, πόνους Hdt.6.108; πόλεμόν τινι war against one, Id.5.36; πολέμους ἀναιρούμεσθα E.Supp.492, cf. D.1.7; ἀ. ἔχθραν Pl.Phdr.233c, D.6.20; ἀ. δημόσιον ἔργον undertake, contract for the execution of a work, Pl.Lg.921d, cf. a, b, D.53.21.    2 accept as one's own, adopt, γνώμην Hdt.7.16.ά; τὰ οὐνόματα τὰ ἀπὸ τῶν βαρβάρων ἥκοντα 2.52; ἀ. φιλοψυχίην entertain a love for life, 6.29.    III rescind, cancel, συγγραφήν, συνθήκας, etc., D.34.31, 48.46, IG7.3171 (Orchom. Boeot., iii B. C.).

German (Pape)

[Seite 189] (s. αἱρέω). – I. Act. in die Höhe heben, aufnehmen, ἀπὸ χθονός, das Opferthier von der Erde, Od. 3, 453; und wegnehmen, κριούς, Soph. Ai. 233; bes. a) von Kampfpreisen, ἀέθλια, Il. 23, 736; vgl. Her. 6, 36. 5, 102, ἀγῶνα, Ὀλύμπια, im Wettkampf, in den Olympischen Spielen siegen, u. unten med., welches häufiger in dieser Vbdg ist; ναῦταίσφ' ἀνεῖλον, retteten sie, Eur. Hel. 1233. – b) aufheben, beseitigen, vernichten, παρακαταθήκην, Plat. Legg. XI, 913 b; ὀλιγαρχίας, Xen. Cyr. 1, 1, 1; διαθήκας, Is. 1, 14; νόμους, oft bei den Rednern, im Ggstz von καταλείπειν, Aesch. 3, 39; ἐκ μέσου βλασφημίας, Dem. 10, 36; συμμαχίαν, Pol. 32, 1; πόλεμον, beilegen, 9, 11, 2; νεῖκος, Theocr. 22, 180; πύργους, zerstören, Xen. Cyr. 7, 5, 12; πόλεις, Dem. 9, 26, der auch ἔθνος ἀνῃρημένον, vernichtetes Volk, verbindet; σκηνήν, Zelt abbrechen, Xon. Cyr. 8, 5, 4. Dah. – c) von Menschen, tödten, Aesch. Ch. 998; Pind. P. 11, 18; u. in Prosa, Her. 4, 66; Plat. Legg. IX, 870 d. Bei Theogn. 1 123 so auch ἀνείλετο mit der v. l. ἀνείλατο, ist aber zw. – Von Arist. an: widersprechen, Πλάτων ἀναιρεῖ, ὅτι οὐκ ἔστιν, Eth. Nic. 10, 2, 3. Dem κατασκευάζειν entgegengesetzt, also = ἀνασκευάζειν, top. 2, 3 u. oft eine Behauptung widerlegen. – d) Vom Orakel, wo man φωνήν ergänzt, die Stimme aus der Tiefe erheben, eine Antwort ertheilen, ὁ θεὸς ἀνεῖλε, vom Apollo; τὸ χρηστήριον, μαντήϊον, Her. 1, 13. 2, 52; ἡ Πυθία, 9, 331 Plat. Apol. 21 a; οἱ μάντιες, Her. 6, 69; durch ein Opfer erklären, Xen. An. 7, 6, 44. Es tritt auch ein acc. dazu, οὓς ἂν – ἀνέλῃ, welche das Orakel bezeichnet, Legg. IX, 865 d; μαντείας, Dem. ep. 1 am Ende; aber bei Xen. An. 3, 1, 6 ist θεοῖς οἷς θύειν ἔδει als Attraktion dem θεούς vorzuziehen. Dazu Pass., ἐν ταῖς μαντείαις ἀνῃρημένον εὑρήσετε τῇ πόλει Dem. 21, 51. – II. Med. für sich aufnehmen, ἄλεισον ἀναιρήσεσθαι ἔμελλεν Od. 22, 9; von Waffen, ἀσπίδα, ἔγχος, Il. 1 1, 32. 13, 296; auf den Arm, 16, 8; ἐπιφροσύνας, Vernunft annehmen, Od. 19, 22; – für sich wegnehmen, davontragen, ἃ μὴ κατέθου, μὴ ἀνέλῃ Plat. Legg. XI, 913 c; σῖτα, Speise zu sich neh men, Her. 4, 128; ποινήν τινος ἀνελέσθαι, Buße für etwas, 2, 134; φιλοψυχίην, Liebe zum Leben fassen, 6, 29; γνώμην 7, 16, 1; οὐνόματα, Namen annehmen, 2, 52. Vom Weibe, empfangen, 6, 69; auch von Thieren, 3, 108. Am häufigsten a) vom Kampfpreis, Od. 21, 117; und öfter bei Her. ἀγῶνας, in den Kamfspielen siegen, 9, 88; Ὀλυμπιάδα τεθρίππῳ 6, 71; häufig νίκην, den Sieg davontragen, z. B. 9, 64. – b) von Aufnahme und Bestattung der Todten, Her. 4, 14. 9, 22; Plat. Ap. 32 b, u. sonst; auch selten im act., Xen. An. 6, 4, 9; Dem. 43, 57, im Gesetz, ἀναιρεῖν καὶ θάπτειν. – c) Kinder aufnehmen u. sie dadurch für die seinigen anerkennen, im Ggstz von ἐκτιθέναι, Isocr.; Plut.; vgl. Pind. P. 9, 63, wo das act. steht. – d) Zurücknehmen einer Klageschrift, Aufheben eines Contracts, γραφήν, δίκην, Dem. 58, 82. 59, 53; συνθήκας, συγγραφήν, 48, 46. 34, 31. – Allgem.: auf sich nehmen, übernehmen, πόλεμον Her. 5, 36; An. 5, 7, 27, u. sonst oft; ἔχθραν Plat. Phaedr. 243 c; πρός τινα, Dem. 6, 20; ἔργον Plat. Legg. XI, 921 a; πόνον ὑπέρ τινος Her. 6, 108; Plat. Phil. 59 a.

French (Bailly abrégé)

-ῶ :
f. ἀναιρήσω, ao.2 ἀνεῖλον, pf. ἀνῄρηκα;
1 enlever;
2 enlever, remporter (un prix);
3 enlever, faire disparaître ; p. ext. faire périr ; ἑαυτὸν ἀν. PLUT se tuer ; πόλεις DÉM détruire des villes ; συνθήκας ISOCR annuler des conventions ; νόμους ESCHN abroger des lois;
4 en parl. d’un oracle ordonner, prescrire : ὁ θεὸς αὐτοῖς ἀνεῖλεν avec un inf. THC le dieu leur ordonna de ; en gén. rendre un oracle ; abs. ἀνεῖλε ἡ Πυθίη HDT la Pythie répondit;
Moy. ἀναιρέομαι-οῦμαι;
1 enlever pour soi, prendre pour soi ou sur soi : ἀσπίδα IL, ἔγχος IL s’armer de son bouclier, de sa javeline ; choisir;
2 enlever, prendre dans ses bras ; particul. prendre dans ses bras un nouveau-né et le reconnaître pour sien;
3 enlever un mort pour lui donner la sépulture ; particul. enlever des morts après un combat ; recueillir des naufragés après un combat naval;
4 enlever, emporter : νίκην ἀν. HDT remporter une victoire ; Ὀλύμπια HDT, τὴν Ὀλυμπιάδα HDT remporter le prix aux jeux olympiques ; ποινῆν τῆς Αἰσωποῦ ψυχῆς ἀν. HDT recevoir l’amende due pour le meurtre d’Ésope;
5 emmener avec soi, prendre à son service, acc.;
6 prendre sur soi, se charger de, acc..
Étymologie: ἀνά, αἱρέω.

English (Autenrieth)

aor. 2 part. ἀνελών, mid. fut. ἀναιρήσομαι, aor. 2 ἀνειλόμην, ἀνελόμην: take up; mid., for oneself, or what is one's own, Il. 13.296; ‘into one's service,’ ἦ ἄρ κ' ἐθέλοις θητευέμεν, εἴ σ ἀνελοίμην, Od. 18.357; in bad sense, κούρᾶς ἀνέλοντο θύελλαι, ‘snatched away,’ Od. 20.66.

English (Slater)

ἀναιρέω
   a take up, away “παῖδα ὃν κλυτὸς Ἑρμᾶς εὐθρόνοις ὥραισι καὶ Γαίᾳ ἀνελὼν φίλας ὑπὸ ματέρος οἴσει” (P. 9.61) Ὀρέστα· τὸν δὴ φονευομένου πατρὸς Ἀρσινόα Κλυταιμήστρας χειρῶν ὕπο κρατερᾶν ἐκ δόλου τροφὸς ἄνελε δυσπενθέος (P. 11.18) met., ἐρευνασάτω στάσιν ἀπὸ πραπίδος ἐπίκοτον ἀνελών fr. 109. 3.
   b med., carry off for oneself, gain τυχεῖν δ' ἕν ἀδύνατον εὐδαιμονίαν ἅπασαν ἀνελόμενον (N. 7.56) [ἀναιρεῖται contra met. codd: ἀνατεί τε H. J. Mette fr. 169. 8.]