Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

tumidus

From LSJ
Revision as of 15:40, 19 October 2022 by Spiros (talk | contribs) (Text replacement - "(?s)({{Lewis.*?}}\n)({{.*}}\n)({{LaEn.*?}}$)" to "$3 $1$2")

L'amor che move il sole e l'altre stelleLove that moves the sun and the other stars

Dante Alighieri, Paradiso, XXXIII, v. 145

Latin > English

tumidus tumida, tumidum ADJ :: swollen, swelling, distended; puffed up with pride or self; confidence

Latin > English (Lewis & Short)

tŭmĭdus: a, um, adj. tumeo,
I swollen, swelling, rising high, protuberant, tumid (class.).
I Lit.: membrum tumidum ac turgidum, Cic. Tusc. 3, 9, 19: serpens inflato collo, tumidis cervicibus, id. Vatin. 2, 4: Python, Ov. M. 1, 460: Echidnae, id. ib. 10, 313: venter, id. Am. 2, 14, 15: papillae, id. R. Am. 338: virginitas, i. e. with swelling breasts, Stat. Th. 2, 204: mare, Verg. A. 8, 671: aequor, id. ib. 3, 157; Ov. M. 14, 544: fluctus, id. ib. 11, 480: Nilus, Hor. C. 3, 3, 48: vela, id. Ep. 2, 2, 201: montes, Ov. Am. 2, 16, 51: terrae Germaniae, Tac. A. 2, 23 Ritter; cf. Nipperd. ad loc. (Halm, umidis): crudi tumidique lavemur, i. e. swollen, stuffed with food, Hor. Ep. 1, 6, 61.—Comp.: oculi, Cels. 2, 6: humus, Col. 4, 1, 3.—
II Trop.
   A Swollen or swelling with passionate excitement; excited, incensed, enraged, exasperated; puffed up, elated, haughty, arrogant; restless, violent, ready to break out (mostly poet.; not in Cic.); with anger: tumida ex irā tum corda residunt, Verg. A. 6, 407: ōs, Hor. A. P. 94: es tumidus genitoris imagine falsi, Ov. M. 1, 754.—With pride, Ov. M. 8, 396; 8, 495; Hor. S. 1, 7, 7: sermo, id. ib. 2, 5, 98: minae, id. C. 4, 3, 8: cum tumidum est cor, i. e. swells with ambition, Hor. S. 2, 3, 213: tumidi minantur, swelling with rage, Stat. Achill. 1, 155: ingenia genti tumida, Just. 41, 3, 7: tumidae gentium inflataeque cervices, Flor. 4, 12, 2: quem tumidum ac sui jactantem et ambitiosum institorem eloquentiae videat, Quint. 11, 1, 50.—Sup.: (Alexander) tumidissimum animal, most arrogant, Sen. Ben. 2, 16, 2: Eridani tumidissimus accola Celtae, most seditious, Sil. 11, 25.—
   B Of style, etc.
   1    Of the orator himself, bombastic, pompous: fiunt pro grandibus tumidi, Quint. 10, 2, 16: quem (Ciceronem) et suorum homines temporum incessere audebant ut tumidiorem, ut Asianum et redundantem, id. 12, 10, 12.—
   2    Of speech, inflated, turgid, tumid, bombastic: non negaverim et totam Asiae regionem inaniora parere ingenia et nostrorum tumidiorem sermonem esse, Liv. 45, 23, 16: quod alibi magnificum, tumidum alibi, Quint. 8, 3, 18: visus es mihi in scriptis meis annotasse quaedam ut tumida, quae ego sublimia arbitrabar, Plin. Ep. 9, 26, 5; 7, 12, 4; Quint. 8, 3, 13; 8, 3, 56; 2, 5, 10: sufflati atque tumidi, Gell. 7, 14, 5.— Comp.: tumidior sermo, Liv. 45, 23, 16: ut tibi tumidius videretur, quod est sonantius et elatius, Plin. Ep. 7, 12, 4: fuisset tumidius, si, etc., Quint. 11, 1, 28.—
III Act., puffing up, causing to swell: tumidoque inflatur carbasus Austro, Verg. A. 3, 357 Forbig. ad loc.: nec tumidos causabitur Euros, Ov. Am. 1, 9, 13.—Trop.: Qui nunc in tumidum jactando venit honorem, Prop. 2, 24, 31 (3, 16, 15) Paley ad loc.—Hence, adv.: tŭmĭdē (acc. to II. A.), haughtily, pompously: tumidissime dixit Murrhedius, Sen. Contr. 4, 25 fin.>

Latin > French (Gaffiot 2016)

tŭmĭdus,⁹ a, um (tumeo),
1 enflé, gonflé : Cic. Tusc. 3, 19 ; Vat. 4 ; Virg. En. 8, 671 ; crudi tumidique Hor. Ep. 1, 6, 61, n’ayant pas digéré et gonflés de nourriture ; tumidior humus Col. Rust. 4, 1, 3, sol plus renflé, plus élevé
2 [fig.] a) gonflé de colère : Virg. En. 6, 407 ; Hor. P. 94 ; b) gonflé d’orgueil : Quint. 11, 1, 50 ; Ov. M. 1, 754 ; tumidissimum animal ! Sen. Ben. 2, 16, 2, ô le plus présomptueux des êtres ! || cum tumidum est cor Hor. S. 2, 3, 213, quand ton cœur est gonflé d’ambition ; c) gonflé de menaces : Just. 41, 3, 7 ; Stat. Ach. 1, 155 ; d) [rhét.] enflé, boursouflé, emphatique : Quint. 10, 2, 16 ; 12, 10, 12, etc. ; tumidior sermo Liv. 45, 23, 16, langage un peu boursouflé, cf. Plin. Min. Ep. 7, 12, 4 ; Quint. 11, 1, 28
3 [poét.] : tumidus auster Virg. En. 3, 357, l’auster gonflé = qui gonfle [la voile], cf. Ov. Am. 1, 9, 13 || tumidus honor Prop. 2, 24, 31, honneur qui gonfle d’orgueil.

Latin > German (Georges)

tumidus, a, um (tumeo), I) ausgeschwollen, schwellend, ausschwellend, strotzend, sich emporhebend, A) eig.: membrum, Cic.: venter, Ov.: ocelli, Ov.: tumidiores oculi, Cels.: papillae, schwellende, Ov.; vgl. virginitas, mit schwellenden Brüsten, Stat.: anguis, Ov.: mare, Verg. u. Tac.: vela, Hor.: uva, Ov.: mons, Ov.: Germaniae terrae, schwellend (infolge der Feuchtigkeit), feuchte, Tac.: so auch tumidior humus, Colum. – B) übtr.: 1) leidenschaftlich schwellend, a) vor Zorn = aufwallend, aufbrausend, aufgebracht, tumida ex ira corda residunt, Verg.: tumido ore, Hor. – b) vor Stolz, Ehrgeiz = aufgebläht, aufgeblasen, α) v. Pers., tumidus ac vanus, Tac.: Alexander, tumidissimum animal, Sen.: m. Abl., tumidus successu, Ov., successibus, Frontin.: fiduciā virium tumidus, Sen.: m. Genet., tumidus superbiae (vor H.), Claud. Mam. de stat. anim. 2, 9, 1: Plur. subst., protervi, tumidi, Vulg. 2. Timoth. 3, 4. – β) v. Lebl.: tumidi spiritus, Tac.: animus, Aur. Vict.: tumidior honos, Aur. Vict.: cum tumidum est (cor), vor Ehrgeiz schwillt, Hor.: in ipso nihil tumidum, nihil arrogans fuit, Tac. – c) vor Sucht zu Aufruhr = gärend, aufrührerisch, ingenium, Iustin.: tumidi minantur, in Gärung, in Aufruhr, Stat.: Eridani tumidissimus accola, Celtae, Sil. – 2) v. der Rede = schwülstig, hochtrabend, adiectio, Sen. rhet.: sermones, Hor.: sermo tumidior, Liv.: Tullius tumidior, Quint. – II) aktiv = aufschwellend, auster, Verg.: euri, Ov. – bildl., honor, stolz machend, eitel, Prop. 2, 24, 31.