fundamentum: Difference between revisions
Βιοῦν ἀλύπως θνητὸν ὄντ' οὐ ῥᾴδιον → Mortalis ullus vix sit exsors tristium → Schwer ist's für Sterbliche zu leben ohne Leid
(CSV2 import) |
|||
| (6 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LaEn | |||
|lnetxt=fundamentum fundamenti N N :: [[foundation]]; [[beginning]]; [[basis]] | |||
}} | |||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>fundāmentum</b>: i, n. id.,<br /><b>I</b> a [[foundation]], [[ground]]-[[work]], [[basis]] ([[class]].; [[mostly]] in plur.; cf. [[basis]]).<br /><b>I</b> Lit.<br /> <b>(a)</b> Sing. ([[rare]]): [[quin]] cum fundamento ([[aedes]]) Perierint, Plaut. Most. 1, 2, 69: substruere [[fundamentum]], id. ib. 1, 2, 40.—<br /> <b>(b)</b> Plur.: operum fastigia spectantur, [[latent]] fundamenta, Quint. prooem. § 4: agere fundamenta, Cic. Mil. 27, 75: maximorum operum, id. Marc. 8, 25: prima urbi jacere, Liv. 1, 12, 4 (cf. under II. β the [[passage]] from Cic. Fl. 2, 4): novae [[domus]] jacere, Suet. Calig. 22; cf. id. Aug. 28: alta theatri locare, Verg. A. 1, 428: altae Carthaginis locare, id. ib. 4, 266; Plin. 36, 14, 21, § 95: fodere delubro, id. 28, 2, 4, § 15: subdere per solidum, Tac. A. 4, 62: urbis quatit [[Neptunus]], Verg. A. 2, 611: saxa [[turris]], quibus fundamenta continebantur, convellunt, Caes. B. C. 2, 11, 3: [[villa]] a fundamentis inchoata, Suet. Caes. 46: Albam a fundamentis proruere, [[utterly]], Liv. 26, 13, 16: [[urbs]] a fundamentis diruta, id. 42, 63, 11; 42, 67, 9.—<br /> <b>B</b> Transf., the [[bottom]], = [[fundus]]: qui a fundamento mihi [[usque]] movisti [[mare]], id. ib. 2, 6, 55.—<br /><b>II</b> Trop. (syn.: [[sedes]], [[initium]]).<br /> <b>(a)</b> Sing.: meo judicio [[pietas]] [[fundamentum]] est omnium virtutum, Cic. Planc. 12, 29; cf.: [[fundamentum]] justitiae est [[fides]], id. Off. 1, 7, 23: [[narratio]] est quaedam [[quasi]] [[sedes]] et [[fundamentum]] constituendae fidei, id. Part. 9, 31: eloquentiae, id. de Or. 3, 37, 151: philosophiae, id. Div. 2, 1, 2: [[initium]] ac [[fundamentum]] defensionis, id. Clu. 10, 30: horum criminum, id. Cael. 13, 30: [[quod]] [[fundamentum]] hujus quaestionis est, id videtis, id. N. D. 1, 17, 44: [[disciplina]] nixa fundamento veritatis, Gell. 14, 1, 20: [[fundamentum]] et [[causa]] imperii, Sen. Ep. 87, 41: [[caput]] et [[fundamentum]] intellegitur totius testamenti heredis [[institutio]], Gai. Inst. 2, 229.—<br /> <b>(b)</b> Piur.: [[illic]] radices, [[illic]] fundamenta sunt, Quint. 10, 3, 3: quibus initiis ac fundamentis hae tantae summis in rebus laudes excitatae sunt, Cic. Sest. 2, 5: libertatis, id. Balb. 13, 31: virtutum, id. Fin. 2, 22, 72; cf.: [[consulatus]] tui, id. Pis. 4, 9: [[senectus]], quae fundamentis adolescentiae constituta est, id. de Sen. 18, 62: ad evertenda fundamenta rei publicae, id. Cat. 4, 6, 13: actionum, id. Phil. 4, 1, 1: jacere pacis fundamenta, id. ib. 1, 1, 1; so [[with]] jacio: rei publicae, id. Fam. 12, 25, 2: civitatis, id. N. D. 3, 2, 5; id. Ac. 2, 12, 37; id. Sull. 10, 30; Curt. 5, 1, 29; Lact. 7, 1, 1: defensionis, Cic. Mur. 6, 14: salutis suae, id. Fam. 10, 29: non praeterit me [[quam]] magnarum rerum fundamenta ponam [[senex]], Sen. Q. N. 3 praef. 1: vitae, id. Ep. 13, 16: impudentiae, Quint 12, 6, 2: futuri oratoris, id. ib. 1, 4, 5; for [[which]] also [[with]] the dat. (cf. [[supra]] I. the [[passage]] from Liv. 1, 12, 4): cui causae, Cic. Fl. 2, 4: verecundiae, id. Rep. 4, 4 Mos.: imperii, Plin. 15, 18, 20, § 78. | |lshtext=<b>fundāmentum</b>: i, n. id.,<br /><b>I</b> a [[foundation]], [[ground]]-[[work]], [[basis]] ([[class]].; [[mostly]] in plur.; cf. [[basis]]).<br /><b>I</b> Lit.<br /> <b>(a)</b> Sing. ([[rare]]): [[quin]] cum fundamento ([[aedes]]) Perierint, Plaut. Most. 1, 2, 69: substruere [[fundamentum]], id. ib. 1, 2, 40.—<br /> <b>(b)</b> Plur.: operum fastigia spectantur, [[latent]] fundamenta, Quint. prooem. § 4: agere fundamenta, Cic. Mil. 27, 75: maximorum operum, id. Marc. 8, 25: prima urbi jacere, Liv. 1, 12, 4 (cf. under II. β the [[passage]] from Cic. Fl. 2, 4): novae [[domus]] jacere, Suet. Calig. 22; cf. id. Aug. 28: alta theatri locare, Verg. A. 1, 428: altae Carthaginis locare, id. ib. 4, 266; Plin. 36, 14, 21, § 95: fodere delubro, id. 28, 2, 4, § 15: subdere per solidum, Tac. A. 4, 62: urbis quatit [[Neptunus]], Verg. A. 2, 611: saxa [[turris]], quibus fundamenta continebantur, convellunt, Caes. B. C. 2, 11, 3: [[villa]] a fundamentis inchoata, Suet. Caes. 46: Albam a fundamentis proruere, [[utterly]], Liv. 26, 13, 16: [[urbs]] a fundamentis diruta, id. 42, 63, 11; 42, 67, 9.—<br /> <b>B</b> Transf., the [[bottom]], = [[fundus]]: qui a fundamento mihi [[usque]] movisti [[mare]], id. ib. 2, 6, 55.—<br /><b>II</b> Trop. (syn.: [[sedes]], [[initium]]).<br /> <b>(a)</b> Sing.: meo judicio [[pietas]] [[fundamentum]] est omnium virtutum, Cic. Planc. 12, 29; cf.: [[fundamentum]] justitiae est [[fides]], id. Off. 1, 7, 23: [[narratio]] est quaedam [[quasi]] [[sedes]] et [[fundamentum]] constituendae fidei, id. Part. 9, 31: eloquentiae, id. de Or. 3, 37, 151: philosophiae, id. Div. 2, 1, 2: [[initium]] ac [[fundamentum]] defensionis, id. Clu. 10, 30: horum criminum, id. Cael. 13, 30: [[quod]] [[fundamentum]] hujus quaestionis est, id videtis, id. N. D. 1, 17, 44: [[disciplina]] nixa fundamento veritatis, Gell. 14, 1, 20: [[fundamentum]] et [[causa]] imperii, Sen. Ep. 87, 41: [[caput]] et [[fundamentum]] intellegitur totius testamenti heredis [[institutio]], Gai. Inst. 2, 229.—<br /> <b>(b)</b> Piur.: [[illic]] radices, [[illic]] fundamenta sunt, Quint. 10, 3, 3: quibus initiis ac fundamentis hae tantae summis in rebus laudes excitatae sunt, Cic. Sest. 2, 5: libertatis, id. Balb. 13, 31: virtutum, id. Fin. 2, 22, 72; cf.: [[consulatus]] tui, id. Pis. 4, 9: [[senectus]], quae fundamentis adolescentiae constituta est, id. de Sen. 18, 62: ad evertenda fundamenta rei publicae, id. Cat. 4, 6, 13: actionum, id. Phil. 4, 1, 1: jacere pacis fundamenta, id. ib. 1, 1, 1; so [[with]] jacio: rei publicae, id. Fam. 12, 25, 2: civitatis, id. N. D. 3, 2, 5; id. Ac. 2, 12, 37; id. Sull. 10, 30; Curt. 5, 1, 29; Lact. 7, 1, 1: defensionis, Cic. Mur. 6, 14: salutis suae, id. Fam. 10, 29: non praeterit me [[quam]] magnarum rerum fundamenta ponam [[senex]], Sen. Q. N. 3 praef. 1: vitae, id. Ep. 13, 16: impudentiae, Quint 12, 6, 2: futuri oratoris, id. ib. 1, 4, 5; for [[which]] also [[with]] the dat. (cf. [[supra]] I. the [[passage]] from Liv. 1, 12, 4): cui causae, Cic. Fl. 2, 4: verecundiae, id. Rep. 4, 4 Mos.: imperii, Plin. 15, 18, 20, § 78. | ||
}} | |||
{{Gaffiot | |||
|gf=<b>fundāmentum</b>,⁹ ī, n. ([[fundo]] 1),<br /><b>1</b> [au pr., gén<sup>t</sup> au pl.], fondement, fondation, base, support : fundamenta agere Cic. Mil. 75 ; jacere Liv. 1, 12, 4 ; locare Virg. En. 4, 266, jeter, poser les fondements ; a fundamentis proruere, diruere Liv. 26, 13, 16 ; 42, 63, 11, détruire de fond en comble || le fond de la mer : Liv. 2, 6, 55<br /><b>2</b> [fig., sing.] Cic. Planc. 29 ; Off. 1, 23 ; Br. 258 ; Cæl. 30, etc. || [pl.] Cic. Pis. 9 ; CM 62 ; Mur. 14 ; fundamenta reipublicæ Cic. Cat. 4, 13, les assises de l’État.||le fond de la mer : Liv. 2, 6, 55<br /><b>2</b> [fig., sing.] Cic. Planc. 29 ; Off. 1, 23 ; Br. 258 ; Cæl. 30, etc.||[pl.] Cic. Pis. 9 ; CM 62 ; Mur. 14 ; fundamenta reipublicæ Cic. Cat. 4, 13, les assises de l’État. | |||
}} | |||
{{Georges | |||
|georg=fundāmentum, ī, n. (1. [[fundo]]), der [[Grund]], I) eig.: fundamenta iacĕre, den [[Grund]] [[legen]], Cic. u. Liv.: fundamenta agere, Cic.: fundamenta [[sic]] ponere, ut etc., Pallad.: a fundamento movere [[mare]], Plaut.: a fundamentis disicere domum, arcem, Nep.: a fundamentis diruere [[Pteleum]], Liv.: M. Flacci et L. [[Saturnini]] [[penates]] ab imis fundamentis eruti sunt, Val. Max. – II) übtr., der [[Grund]], die [[Grundlage]], [[fundamentum]] et [[causa]] imperii [[sui]], Sen.: [[pietas]] [[fundamentum]] est omnium virtutum, Cic.: iacĕre [[pacis]] fundamenta, Cic.: ponere [[fundamentum]] philosophiae, Cic.: ponere fundamenta [[consulatus]], vitae, Sen.: fundamenta iacĕre [[salutis]], Cic., oratoris futuri, Quint., futurae magnitudinis, Cic. Vgl. [[Krebs]]-Schmalz Antib.<sup>7</sup> 1, 614. | |||
}} | |||
{{LaZh | |||
|lnztxt=fundamentum, i. n. :: [[根基]]。[[來由]] | |||
}} | }} | ||
Latest revision as of 19:31, 12 June 2024
Latin > English
fundamentum fundamenti N N :: foundation; beginning; basis
Latin > English (Lewis & Short)
fundāmentum: i, n. id.,
I a foundation, ground-work, basis (class.; mostly in plur.; cf. basis).
I Lit.
(a) Sing. (rare): quin cum fundamento (aedes) Perierint, Plaut. Most. 1, 2, 69: substruere fundamentum, id. ib. 1, 2, 40.—
(b) Plur.: operum fastigia spectantur, latent fundamenta, Quint. prooem. § 4: agere fundamenta, Cic. Mil. 27, 75: maximorum operum, id. Marc. 8, 25: prima urbi jacere, Liv. 1, 12, 4 (cf. under II. β the passage from Cic. Fl. 2, 4): novae domus jacere, Suet. Calig. 22; cf. id. Aug. 28: alta theatri locare, Verg. A. 1, 428: altae Carthaginis locare, id. ib. 4, 266; Plin. 36, 14, 21, § 95: fodere delubro, id. 28, 2, 4, § 15: subdere per solidum, Tac. A. 4, 62: urbis quatit Neptunus, Verg. A. 2, 611: saxa turris, quibus fundamenta continebantur, convellunt, Caes. B. C. 2, 11, 3: villa a fundamentis inchoata, Suet. Caes. 46: Albam a fundamentis proruere, utterly, Liv. 26, 13, 16: urbs a fundamentis diruta, id. 42, 63, 11; 42, 67, 9.—
B Transf., the bottom, = fundus: qui a fundamento mihi usque movisti mare, id. ib. 2, 6, 55.—
II Trop. (syn.: sedes, initium).
(a) Sing.: meo judicio pietas fundamentum est omnium virtutum, Cic. Planc. 12, 29; cf.: fundamentum justitiae est fides, id. Off. 1, 7, 23: narratio est quaedam quasi sedes et fundamentum constituendae fidei, id. Part. 9, 31: eloquentiae, id. de Or. 3, 37, 151: philosophiae, id. Div. 2, 1, 2: initium ac fundamentum defensionis, id. Clu. 10, 30: horum criminum, id. Cael. 13, 30: quod fundamentum hujus quaestionis est, id videtis, id. N. D. 1, 17, 44: disciplina nixa fundamento veritatis, Gell. 14, 1, 20: fundamentum et causa imperii, Sen. Ep. 87, 41: caput et fundamentum intellegitur totius testamenti heredis institutio, Gai. Inst. 2, 229.—
(b) Piur.: illic radices, illic fundamenta sunt, Quint. 10, 3, 3: quibus initiis ac fundamentis hae tantae summis in rebus laudes excitatae sunt, Cic. Sest. 2, 5: libertatis, id. Balb. 13, 31: virtutum, id. Fin. 2, 22, 72; cf.: consulatus tui, id. Pis. 4, 9: senectus, quae fundamentis adolescentiae constituta est, id. de Sen. 18, 62: ad evertenda fundamenta rei publicae, id. Cat. 4, 6, 13: actionum, id. Phil. 4, 1, 1: jacere pacis fundamenta, id. ib. 1, 1, 1; so with jacio: rei publicae, id. Fam. 12, 25, 2: civitatis, id. N. D. 3, 2, 5; id. Ac. 2, 12, 37; id. Sull. 10, 30; Curt. 5, 1, 29; Lact. 7, 1, 1: defensionis, Cic. Mur. 6, 14: salutis suae, id. Fam. 10, 29: non praeterit me quam magnarum rerum fundamenta ponam senex, Sen. Q. N. 3 praef. 1: vitae, id. Ep. 13, 16: impudentiae, Quint 12, 6, 2: futuri oratoris, id. ib. 1, 4, 5; for which also with the dat. (cf. supra I. the passage from Liv. 1, 12, 4): cui causae, Cic. Fl. 2, 4: verecundiae, id. Rep. 4, 4 Mos.: imperii, Plin. 15, 18, 20, § 78.
Latin > French (Gaffiot 2016)
fundāmentum,⁹ ī, n. (fundo 1),
1 [au pr., gént au pl.], fondement, fondation, base, support : fundamenta agere Cic. Mil. 75 ; jacere Liv. 1, 12, 4 ; locare Virg. En. 4, 266, jeter, poser les fondements ; a fundamentis proruere, diruere Liv. 26, 13, 16 ; 42, 63, 11, détruire de fond en comble || le fond de la mer : Liv. 2, 6, 55
2 [fig., sing.] Cic. Planc. 29 ; Off. 1, 23 ; Br. 258 ; Cæl. 30, etc. || [pl.] Cic. Pis. 9 ; CM 62 ; Mur. 14 ; fundamenta reipublicæ Cic. Cat. 4, 13, les assises de l’État.
Latin > German (Georges)
fundāmentum, ī, n. (1. fundo), der Grund, I) eig.: fundamenta iacĕre, den Grund legen, Cic. u. Liv.: fundamenta agere, Cic.: fundamenta sic ponere, ut etc., Pallad.: a fundamento movere mare, Plaut.: a fundamentis disicere domum, arcem, Nep.: a fundamentis diruere Pteleum, Liv.: M. Flacci et L. Saturnini penates ab imis fundamentis eruti sunt, Val. Max. – II) übtr., der Grund, die Grundlage, fundamentum et causa imperii sui, Sen.: pietas fundamentum est omnium virtutum, Cic.: iacĕre pacis fundamenta, Cic.: ponere fundamentum philosophiae, Cic.: ponere fundamenta consulatus, vitae, Sen.: fundamenta iacĕre salutis, Cic., oratoris futuri, Quint., futurae magnitudinis, Cic. Vgl. Krebs-Schmalz Antib.7 1, 614.
