σύμμετρος

English (LSJ)

ον, (μέτρον)

   A commensurate with, of like measure or size with, σύμμετρος σῷ ποδί (sc. ἡ βάσις) E.El.533; χαμεύνῃ Id.Fr. 676; βόστρυχον . . σύμμετρον τῷ σῷ κάρᾳ exactly like it, A.Ch.230: esp. of Time, commensurate with, keeping even with, δαλὸν ἥλικα ξύμμετρόν τε διαὶ βίου ib.610 (lyr.); τῷδε τἀνδρὶ σ. being of like age with him, S. OT1113; ποίᾳ ξύμμετρος προὔβην τύχῃ; coincident with what chance have I come? i.e. in the very nick of time, Id.Ant.387, cf. E.Alc.26 (infr. 111).    2 in Mathematics, having a common measure, σύμμετροι αἱ τῷ αὐτῷ μέτρῳ μετρούμεναι (sc. γραμμαί) Arist.LI968b6; freq. denied of the relation between the diagonal of a square and its side, Id.APo.71b27, APr.41a26, Ph.221b25, Rh.1392a18; [τὸ νόμισμα] πάντα ποιεῖ σύμμετρα commensurable, Id.EN1133b22; μήκει οὐ σύμμετροι τῇ ποδιαίᾳ not lineally commensurate with the one-foot side, Pl.Tht.147d, cf. 148b: Comp., of musical intervals, ταῖς αἰσθήσεσιν εὐληπτότερα τὰ -ότερα Ptol.Harm.1.10.    3 in accord with the metre, S.Eleg.1; σύμμετροι ἐπεκτύπεον ποδῶν χορείαις in time, Tim. Pers.213.    II in measure with, proportionable, exactly suitable, λόγοι ἀνδράσι σ. Isoc.4.83, cf. 5.110, 12.135; γῆ θηρίοις μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις σ. Str.15.1.26; σ. πρός τι Pl.Lg.625d, Metrod.Fr.1, etc.; c. dat., Pl.Men.76d, Ti.67c, Epicur.Fr.81 (Comp.).    2 abs., in right measure, in due proportion, symmetrical, opp. ὑπερβάλλων and ἐλλείπων, Arist.EN1104a18, al.; τὸ σ. καὶ καλόν Pl.Phlb.66b; τῶν φύσει ξηροτέρων . . ὡς πρὸς τὸν σ. παραβάλλειν Gal.6.360, cf. 27, al.    3 generally, fitting, meet, due, ξύμμετρον δ' ἔπος λέγω A.Eu.532 (lyr.); δένδρον πολυκαρπότερον τοῦ συμμέτρου Pl.Ti.86c, cf. Phld.Rh.1.288S., al.; ξύμμετρος ὡς κλύειν within fit distance for hearing, S.OT84.    4 moderate, πόνοι Isoc.1.12; ὥστε σύμμετρον . . τὸ πνεῦμα . . ποιεῖν Antiph.202.16; σ. τροφαί Sor.1.26, cf. 49, al.; σ. στέγη moderate in size, X.Oec.8.13; of suitable size, σκῆπτρον OGI56.62 (Canopus, iii B.C.).    III Adv. -τρως in moderation, Isoc.1.32, etc.; in due time, ἀφίκετο E.Alc.26; σ. πρὸς ἑωυτόν conveniently, Hp.Off.3; σ. ἔχειν πρός τι to be in proportion to... X.Eq.1.16; εἴς τι Arist.Mir. 834a15; σ. ἴσχειν λεπτότητος καὶ πάχους Pl.Ti.85c; τὸ μετὰ νοῦ καὶ τὸ σ. Nicom.Com.1.36; = μετρίως, φέρειν IG12(7).396.31 (Amorgos, ii B.C.), cf. Aristid.Quint.2.5. Comp. -ότερον more fittingly, D.61.27 (v.l. -ώτερον).

German (Pape)

[Seite 982] abgemessen wonach, verhältnißmäßig, dah. gleichmäßig, passend, angemessen; κηδείου τριχὸς συμμέτρου τῷ σῷ κάρᾳ, Aesch. Ch. 225; ἔπος, Eum. 505; δαλὸν ἥλικα, σύμμετρόν τε διὰ βίου, Ch. 602, durch das Leben mit dauernd; ἔν τε γὰρ μακρῷ γήρᾳ ξυνᾴδει τῷδε τἀνδρὶ ξύμμετρος, Soph. O. R. 1113; ib. 84 ξύμμετρος γὰρ ὡς κλύειν, in verhältnißmäßiger Nähe, nahe genug, um hören zu können; εἰ σύμμετρος σῷ ποδὶ γενήσεται, Eur. El. 533; πρός τι, Plat. Legg. I, 625 d; δένδρον πολυκαρπότερον τοῦ ξυμμέτρου, Tim. 86 c; καὶ ἀνάλογα, 69 b; ὡς μήκει οὐ ξύμμετρος ἐκείναις, Theaet. 148 a; u. adv., συμμέτρως ἔχειν τάχους, Tim. 65 c, eine angemessene Geschwindigkeit haben; πόνοι, Isocr. 1, 12; λόγοι τοῖς ἀνδράσι, 4, 83, dem vorangehenden ἁρμόζοντες entsprechend. – Auch wie μέτριος, mäßig, λίμνη σύμμετρος καὶ μικρά, Artemid. 2, 27; vgl. Xen. Oec. 8, 13.

Greek (Liddell-Scott)

σύμμετρος: -ον, (μέτρον)· ― ἰσόμετρος, ἀνάλογος, ξύμμετρος σῷ ποδὶ (ἐξυπακ. ἡ βάσις) Εὐρ. Ἠλ. 533· ὡσαύτως μετὰ γεν., ὁ ἔχων τὸ αὐτὸ μέτρον ἢ μέγεθος μετά τινος, ἰσόμετρος, ἰσομεγέθης, ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπάσ. 677· σκέψαι κόμῃ προσθεῖσα βόστρυχον τριχὸς σαυτῆς ἀδελφοῦ ξύμμετρον τῷ σῷ κάρᾳ, ἀκριβῶς ὅμοιον πρὸς τὴν κεφαλήν σου, Αἰσχύλ. Χο. 229 ― ἐπὶ χρόνου, μεμετρημένος πρός τι, ἰσόχρονος, δαλὸν ἥλικα σύμμετρόν τε διαὶ βίου αὐτόθι 612· τῷδε τἀνδρὶ ξ., ἔχων τὴν αὐτὴν ἡλικίαν καί τις ἄλλος, Σοφ. Ο. Τ. 1113· ποία σύμμετρος προὔβην τύχῃ; ἐν συμπτώσει πρὸς ποίαν τύχην; δηλ. ἀκριβῶς εἰς τὴν κατάλληλον στιγμήν, ὁ αὐτ. ἐν Ἀντ. 387, πρβλ. Εὐριπ. Ἄλκ. 26 (κατωτ. ΙΙΙ). 2) παρὰ τοῖς Μαθηματικοῖς, ὁ ἔχων κοινόν τι μέτρον, σύμμετροι αἱ τῷ αὐτῷ μέτρῳ μετρούμεναι (ἐξυπακ. γραμμαὶ) Ἀριστ. π. Ἀτόμων γραμμῶν˙ συχνάκις λέγεται ἐπὶ τῆς σχέσεως τῆς διαμέτρου τοῦ κύκλου πρὸς τὴν περιφέρειαν αὐτοῦ, ὁ αὐτ. ἐν Ἀναλυτ. Προτ. 1. 23, 9, Φυσ. 4. 12, 16, Ρητ. 2. 19, 5˙ [τὸ νόμισμα] πάντα ποιεῖ σύμμετρα ὁ αὐτ. ἐν Ἠθικ. Νικ. 5. 5, 15˙ μήκει οὐ ξύμμετροι τῇ ποδιαίᾳ Πλάτ. Θεαίτ. 147D, πρβλ. 148Α, ἴδε ποδιαῖος 2. 3) ἐν συμφωνίᾳ πρὸς τὸ μέτρον, παρὰ τῷ Bgk. Lyr. σ. 152. ΙΙ. ἀνάλογος πρός τι, ἀκριβῶς κατάλληλος, λόγοι ἀνδρὶ σ. Ἰσοκρ. 57C, πρβλ. 104D, 260D˙ γῆ θηρίοις σ. Στράβ. 697˙ σ. πρός τι Πλάτ. Νόμ. 625D, Τίμ. 67C. 2) ἀπολ., ὁ ἔχων τὸ προσῆκον μέτρον, τὴν προσήκουσαν ἀναλογίαν, μέτριος, ἀντίθετον τῷ ὑπερβάλλων καὶ τῷ ἐλλείπων, συχν. παρὰ Πλάτ. καὶ Ἀριστ.˙ τὸ ξ. καὶ καλὸν Πλάτ. Φίληβ. 66Β. 3) καθόλου, ἁρμόζων, κατάλληλος, προσήκων, πρέπων, ξύμμετρον δ’ ἔπος λέγω Αἰσχύλ. Εὐμ. 531˙ δένδρον πολυκαρπότερον τοῦ συμμέτρου Πλάτ. Τίμ. 86C˙ ― σύμμετρος ὡς κλύειν, εἰς προσήκουσαν ἀπόστασιν ὥστε νὰ ἀκούῃ τις, Σοφ. Ο. Τ. 84. 4) μέτριος, πόνοι Ἰσοκρ. 4C˙ ὥστε σύμμετρον... τὸ πνεῦμα... ποιεῖν Ἀντιφάνης ἐν «Στρατιώτῃ» 2. 26˙ σ. στέγη, μετρία τὸ μέγεθος, Ξεν. Οἰκ. 8, 13˙ δένδρον Πλάτ. Τίμ. 86C. ΙΙΙ. Ἐπίρρ. -τρως, Ἰσοκρ. 9Β, κτλ.˙ κατὰ τὸν προσήκοντα χρόνον, Εὐρ. Ἄλκ. 26˙ σ. πρός τι, προσφόρως, καταλλήλως, Ἱππ. π. Ἰητρεῖον 740 σ. ἔχειν πρός τι, ἐν προσήκοντι μέτρῳ…, Ξεν. Ἱππ. 1, 16˙ εἴς τι Ἀριστ. π. Θαυμασ. 51˙ σ. ἔχειν πάχους Πλάτ. Τίμ. 85C˙ τὸ μετὰ νοῦ καὶ τὸ συμμέτρως Νικόμαχος ἐν «Εἰλειθυίᾳ» 1. 36. ― Συγκρ. -ότερον, ἁρμοδιώτερον, τινι Δημ. 1409. 22.

French (Bailly abrégé)

ος, ον :
I. de même mesure que, dat. ou gén. ; en parl. du temps de même âge, de même durée que, τινι;
II. proportionné, symétrique, d’où
1 qui répond à, qui s’harmonise avec, τινι;
2 d’une juste mesure, convenable : ξύμμετρος ὡς κλύειν SOPH à portée de nous entendre;
III. modique, médiocre en parl. de hauteur ou de force.
Étymologie: σύν, μέτρον.