ψήφισμα

English (LSJ)

ατος, τό, Dor. ψάφιγμα [ψᾱ] Inscr.Cret.1. v 20 A17 (Arcades, ii B.C.); written [ψ] άπιγμα Supp.Epigr.4.171.53 (Tymnus, v/iv B.C.):—

   A proposal passed by a majority of votes: esp. measure passed by a popular assembly, decree, act, A. Supp.601 (pl.), Ar.Ach.536, al.: c. gen. suasoris, the decree proposed by him, τὸ Καννωνοῦ ψ. Id.Ec.1090, cf. And.1.27: but τὸ Μεγαρέων ψ. the decree concerning them, Th.1.140 (more freq. τὸ περὶ Μ. ψ. ib. 139, cf. X.HG2.1.32); also τὸ ψ. τὸ διὰ τὰς λαικαστρίας Ar.Ach. 536; ἐγένετο ψ. μὴ ἐξεῖναι . . X.HG2.2.15; ψ. γράφειν bring in a decree, Ar.Nu.1429; ψ. ἐπιψηφίζειν put it to the vote, Aeschin.2.84; ψ. νικᾶν carry it, Id.3.68; ψ. καθαιρεῖν rescind it, Th.1.140; ἐξαλεῖψαι, ἀφελέσθαι, And.1.76, 2.24: prop. concerned with special circumstances (οὐδὲν ἐνδέχεται ψ. εἶναι καθόλου Arist.Pol.1292a37); opp. νόμος (general law, statute), νόμους καὶ ψηφίσματα Pl.Tht.173d; ὅταν τὰ ψ. κύρια ᾖ ἀλλὰ μὴ ὁ νόμος Arist.Pol.1292a6; περὶ ἐνίων ἀδύνατον θέσθαι νόμον, ὥστε ψηφίσματος δεῖ Id.EN1137b29; ψηφισμάτων οὐδ' ὁτιοῦν διαφέρουσιν οἱ νόμοι, ἀλλὰ νεώτεροι οἱ νόμοι, καθ' οὓς τὰ ψ. δεῖ γράφεσθαι, τῶν ψ. αὐτῶν D.20.92.    II generally, decree, law, θεῶν ψ. παλαιόν Emp.115, cf. Ar.V.378 (lyr.), Lexap.And.1.96, LXXEs.3.7, al.

German (Pape)

[Seite 1397] τό, ein nach gehaltener Abstimmung durch Stimmenmehrheit gefaßter Beschluß, bes. ein in der Volksversammlung gefaßter, bestätigter Beschluß, ein Volksbeschluß (im Ggstz von προβούλευμα, Rathsbeschluß, dem noch die Bestätigung des Volkes fehlt), δήμου δέδοκται παντελῆ ψηφίσματα Aesch. Suppl. 596; Ar. Ach. 510 Vesp. 378, oft; ψήφισμα γράφειν, einen Beschluß bei der Volksversammlung in Vorschlag bringen, beantragen, Plat. Theaet. 173 d u. sonst, wie bei Folgdn; νικᾶν, durchsetzen, Aesch. 3, 68; καθαιρεῖν, abrogare, Thuc. 1, 140.

Greek (Liddell-Scott)

ψήφισμα: τό, πρότασίς τις ἐπικυρωθεῖσα διὰ τῆς πλειονότητος τῶν ψήφων· μάλιστα ἐν Ἀθήναις, πρότασις ἐπικυρωθεῖσα καὶ νομιμοποιηθεῖσα ὑπὸ τῆς ἐκκλησίας, θέσπισμα, δόγμα, Αἰσχύλ. Ἱκ. 601, Ἀριστοφ. Ἀχ. 536, κ. ἀλλ.· μετᾶ γεν. τοῦ προτείναντος, πρότασις αὐτοῦ, ὁ αὐτ. ἐν Ἐκκλ. 1089, Ἀνδοκ. 4. 38· ἀλλά, τὸ Μεγαρέων ψ., τὸ περὶ αὐτῶν γενόμενον, Θουκ. 1. 140, τοῦτο ὅμως συνηθέστερον ἐξεφέρετο ἐμπροθέτως μετὰ τῆς περί· τὸ περὶ Μ. ψ. αὐτόθι 139, πρβλ. Ξεν. Ἑλλ. 2.1, 32· ὡσαύτως, τὸ ψ. τὸ διὰ τὰς λαικαστρίας Ἀριστοφ. Ἀχ. 537· ψ. μὴ ἐξεῖναι ... Ξεν. Ἑλλ. 2. 2, 15· ψ. γράφειν, εἰσάγειν πρότασιν πρὸς ἐπικύρωσιν, Λατ. suadere, Ἀριστοφ. Νεφ. 1429, Δημ. 485. 3· ψ. ἐπιψηφίζω ἐπὶ τῶν προέδρων, θέτω αὐτὸ εἰς ψηφοφορίαν, Αἰσχίν. 39. 16· ψ. νικᾶν, ἐπιτυγχάνειν τῆς ἐπιψηφίσεως αὐτοῦ, Λατ. ferre, ὁ αὐτ. 63. 21· ψ. καθαιρεῖν, καταργεῖν, ἀθετεῖν, Λατ. abrogare, Θουκ. 1. 140· ἐξαλείφειν, ἀφαιρεῖσθαι Ἀνδοκ. 10. 30., 22. 37. - Κυρίως τὸ ψήφισμα ἀντιτίθεται τὸ μὲν πρὸς τὸ προβούλευμα (ἀπόφασις τῆς Βουλῆς), ὅπερ δὲν ἐγίνετο νόμος εἰ μὴ ἀφ’ οὗ ἐγίνετο ἀποδεκτὸν διὰ πλειονοψηφίας ὑπὸ τῆς ἐκκλησίας), τὸ δὲ πρὸς τὸν νόμον (δηλ. θεμελιώδη νόμον τῆς πόλεως), Ἀριστ. Πολιτικ. 4. 4, 31, πρβλ. Ἠθ. Νικ. 5.10, 7· νόμους καὶ ψηφίσματα Πλάτ. Θεαίτ. 173D· ὁ Δημ. ὁμιλεῖ περὶ νόμων καθ’ οὓς τὰ ψηφίσματα δεῖ γράφεσθαι 485. 3, ἔνθα ὅμως ἰσχυρίζεται ὅτι τῶν ψ. οὐδ’ ὁτιοῦν διαφέρουσιν οἱ νόμοι· ἴδε Arnold. εἰς Θουκ. 3. 36, 37, Herm. Pol. Ant. § 68. 8. Tὸ προβούλευμα εἶχεν ἰσχὺν μόνον ἐπὶ ἓν ἔτος, τὸ δὲ ψήφισμα ἠδύνατο νὰ ἀθετηθῇ μόνον δι’ ἑτέρου ψηφίσματος, ἐὰν μή τις προσέβαλλεν αὐτὸ ὡς ἐναντίον τῶν κειμένων νόμων καὶ ἐνῆγε τὸν προτείναντα ὡς παρανόμως πράξαντα (παρανόμων γράφεσθαι). - Ἀλλ’ αἱ διακρίσεις αὗται δὲν ἐτηροῦντο πάντοτε, ἴδε Schömann. de Comit. σ. 248 κἑξ. ΙΙ. καθόλου, ἀπόφασις, νόμος, θεῶν ψ. παλαιὸν Ἐμπεδ. 1, πρβλ. Ἀριστ. Σφ. 378, Νόμ. παρ’ Ἀνδοκ. 13. 4.

French (Bailly abrégé)

ατος (τό) :
1 décret litt. la décision votée au moyen de cailloux, particul. décret de l’assemblée du peuple;
2 décision en gén. : θεῶν AR arrêts des dieux.
Étymologie: ψηφίζω.

Greek Monolingual

το, ΝΜΑ, και δωρ. τ. ψάπιγμα και ψάφιγμα Α
1. απόφαση που λαμβάνεται με ψηφοφορία
2. (ειδικά στην αρχ. Αθήνα) απόφαση για οποιοδήποτε θέμα η οποία λαμβανόταν με ψηφοφορία από την βουλή ή από την εκκλησία του δήμου («δήμου δὲδοκται παντελῆ ψηφίσματα», Αισχύλ.)
νεοελλ.
1. ψήφιση
2. νόμος με αυξημένη τυπική ισχύ
3. (δημ. δίκ.) ανώτατης ισχύος πολιτειακό κείμενο που ρυθμίζει θέματα συνταγματικού και, συναφώς, νομοθετικού περιεχομένου
αρχ.
1. (γενικά) νόμος
2. κλήρος («ἀντὶ τοῡ εἰπεῑν ἐν τῷ δικαστηρίῳ κληρωθὲν τὸ γράμμα καὶ τὸ ψήφισμα, ὅ ἐστιν ὁ κλῆρος, δικάζειν τε καὶ δικαστὴν καθίστησιν», Σχόλ. Αριστοφ.)
3. αριθμός
4. φρ. α) «ψήφισμα γράφω» — εισάγω πρόταση προς επικύρωση (Αριστοφ.)
β) «ψήφισμα ἐπιψηφίζω»
(για πρόεδρο) θέτω σε ψηφοφορία (Αισχίν.)
γ) «ψήφισμα νικῶ» — επιτυγχάνω κάτι με ψηφοφορία (Αισχίν.)
δ) «ψήφισμα καθαιρῶ» — καταργώ ειλημμένο ψήφισμα, καταργώ νόμο (Θουκ.).
[ΕΤΥΜΟΛ. < ψηφίζω, -ομαι. Οι τ. ψάπιγμα / ψάφιγμα είναι παράλληλοι διαλεκτικοί τ. της αρχ., με ουρανικό σύμφωνο (πρβλ. αόρ. ἐψάφιξα)].

Greek Monotonic

ψήφισμα: -ατος, τό (ψηφίζομαι), πρόταση που λαμβάνεται από ψηφοφορία και που επικυρώνεται δια της πλειονότητας των ψήφων· ιδίως στην Αθήνα, πρόταση, μέτρο που επικυρώνονταν και νομιμοποιούνταν στην εκκλησία του δήμου (ἐκκλησία), θέσπισμα, δόγμα, σε Αριστοφ.· τὸ Μεγαρέων ψήφισμα, το ψήφισμα που αφορούσε τους Μεγαρείς, σε Θουκ.· ομοίως, τὸ περὶ Μεγαρέων ψήφισμα, στον ίδ.· ψήφισμα γράφειν, εισάγω πρόταση προς επικύρωση, σε Αριστοφ., Δημ.· ψήφισμα ἐπιψηφίζειν, λέγεται για τους προέδρους, το θέτω σε ψηφοφορία, σε Αισχίν.· ψήφισμα νικᾶν, επιτυγχάνω την επιψήφιση του ψηφίσματος, στον ίδ.· ψήφισμα καθαιρεῖν, ακυρώνω, καταργώ το ψήφισμα, Λατ. abrogare, σε Θουκ.