μύρμηξ

English (LSJ)

ηκος, Dor. μύρμαξ, ᾱκος, ὁ,

   A ant, Hes.Frr.14.5,76.4, Theoc.9.31, 15.45, 17.107, etc.: metaph., ναῦται θαλάσσης μύρμηκες Aeschrio 2.    2 μύρμηκος ἀτραποί, = μυρμηκιά 11.2, Ar.Th. 100.    II fabulous animal in India, Hdt.3.102; οἱ χρυσωρύχοι μ. Str.2.1.9; λέουσι τοῖς καλουμένοις μύρμηξιν Id.16.4.15, cf. Agatharch. 69, Ael.NA3.4.    III hidden rock in the sea, Lyc.878; esp. on the Thessalian coast between Sciathus and Magnesia, Hdt. 7.183; off Smyrna, Plin.HN5.119 (pl.).    IV a sort of gauntlet or cestus with metal studs or nails like warts (μυρμηκίαι) on it, Poll.3.150. (Cf. βόρμαξ, ὅρμικας, Skt.vamrás, Avest.maoiriš, OIr.moirb, OSlav. mravǐji, ONorse maurr, Engl. (pis-)mire, Lat.formica: I.-E. forms perh. momro-, momrīˇ-, memro- 'ant'.)

German (Pape)

[Seite 220] ηκος, ὁ, 1) die Ameise; ὥςτ' ἀήσυροι μύρμηκες, Aesch. Prom. 451; μύρμηκος ἀτραποί, Ar. Th. 100, komisch von seinen, verschlungenen Modulationen; Droysen »Ameisenläufe phantasirt er«. S. μυρμήκια. – 2) γυιοτόρος, eine Art caestus, Fausthandschuh mit hervorragenden metallenen Buckeln, wie Warzen, μυρμήκια, Christod. ecphr. 225. – 3) ein vierfüßiges, indisches Raubthier aus dem Löwen-od. aus dem Hundegeschlecht, Ael. H. A. 7, 47; vgl. Her. 3, 102. – 4) eine verborgene Klippe im Meere, Lycophr. 878. 890; bes. eine solche unweit der thessalischen Küste zwischen Skiathos u. Magnesia, Her. 7, 183. – Vgl. nom. pr.

Greek (Liddell-Scott)

μύρμηξ: -ηκος, ὁ, πρῶτον ἐν Ἡσιόδ. Ἀποσπ. 22. 5., 37. 4 (πρβλ. μύρμος)· ὁ πτερωτὸς ἄρρην ἐκαλεῖτο νύμφη· - περὶ τῆς φράσεως μύρμηκος ἀτραποί, ἰδὲ ἐν λέξ. μυρμηκιά. ΙΙ. ζῷόν τι ἁρπακτικὸν ἐν τῇ Ἰνδικῇ, πιθ. ἐκ τῶν λεοντοειδῶν, (πρβλ. μυρμηκολέων), Ἡρόδ. 3. 102· οἱ χρυσώρυχοι μ. Στράβ. 70· λέουσι τοῖς καλουμένοις μύρμηξιν ὁ αὐτ. 774, πρβλ. Αἰλ. π. Ζ. 3. 4. ΙΙΙ. βράχος κεκρυμμένος ἐν τῇ θαλάσσῃ, ὕφαλος (πρβλ. χοιράς), Λυκόφρ. 878: μάλιστα ἐπὶ τῆς Θεσσαλικῆς ἀκτῆς τῆς μεταξὺ Σκιάθου καὶ Μαγνησίας, Ἡρόδ. 7. 183. ΙV. εἶδός τι χειροκτίου πρὸς πυγμαχίαν cestus, ἔχοντος ἐπὶ τῆς ἐπιφανείας μετάλλινα καρφία σχηματίζοντα μυρμηκιὰν οὕτως εἰπεῖν, Χριστοδ. Ἔκφρ. 224, πρβλ. Πολυδ. Γ΄, 150. (Ρίζα τις ὁμοιάζουσα πρὸς τὸ mur ἀπαντᾷ ἐν τῇ Ζενδ. λέξει maoir-i, Ἀρχ. Σκανδ. maurr, Χυδ. Γερμ. mier-e (pis-mire, Σλαυικ. mrav-ij· εἶναι δύσκολον νὰ μὴ πιστεύῃ τις τὴν ταυτότητα τοῦ Λατ. formīc-a μετὰ τοῦ Ἑλλ. μύρμηκος, ἂν καὶ ἡ ἐναλλαγὴ τῶν γραμμάτων f καὶ μ παρουσιάζει δυσκολίας).

French (Bailly abrégé)

ηκος (ὁ) :
1 fourmi, insecte;
2 sorte de quadrupède de l’Inde.
Étymologie: cf. lat. formica.

Greek Monolingual

μύρμηξ, ὁ (ΑΜ, Α δωρ. τ. μύρμαξ)
βλ. μυρμήγκι.

Greek Monotonic

μύρμηξ: -ηκος, ὁ, Λατ. formica·
I. το μερμήγκι, σε Ησίοδ. κ.λπ.
II. αρπακτικό ζώο της Ινδίας, σε Ηρόδ.

Russian (Dvoretsky)

μύρμηξ: ηκος, дор. μύρμαξ, ᾱκος ὁ
1) муравей Hes. etc.: μύρμηκος ἀτραποί Arph. муравьиные тропинки (шутл. о сложных музыкальных фиоритурах);
2) «муравей» (неизвестный нам вид хищного животного в Индии) Her.

Frisk Etymological English

-ηκος
Grammatical information: m.
Meaning: ant; metaph. submarine rocks (IA, Lyc.), also as PN (Hdt.), on the meaning cf. μυρμηκία; gantlet with metal studs (Poll.).
Other forms: Dor. (Theoc.) μύρμαξ, ακος. Also μύρμος (Lyc.), βύρμαξ βόρμαξ, ὅρμικας H.
Compounds: Rare compp., e.g. μυρμηκο-λέων (LXX), λεοντο-μύρμηξ (Hdn. Gr.) name of a fabulous animal; cf. Risch IF 59, 256.
Derivatives: 1. μυρμηκ-ιά f. ant-hill (Arist., Thphr.), metaph. crowd (Com. Adesp., H.), triller, arpeggio (Pherecr.). -- 2. μυρμηκ-ία wart under the skin, irritation caused by it (Hp., Ph.) with μυρμηκιάω be afflicted with warts (LXX.), from which -ίασις (medic.). On 1. a. 2. s. Scheller Oxytonierung 41 f. -- 3. μυρμήκ-(ε)ιον n. name of an ant-like spider (Nic., Plin.). -- 4. μυρμηκ-ίας λίθος stone with ant- or wart-like lumps on it (Plin.), μύρμηξ χρυσός gold dug out by μύρμηκες (Hld.). -- 5. -ῖτις (λίθος) id. (Plin.). -- 6. μυρμηκ-ώδης ant-like (Plu.), -ώεις full of warts (Marc. Sid.; metr. lengthened from -όεις, cf. Schwyzer 527). -- 7. μυρμηκ-ίζω as medic. expression feel as though ants were running under the finger, of the pulse, itch (medic.). -- On itself stands μυρ-μηδών ξυνοικία τῶν μυρμήκων, μυρμηδόνες οἱ μύρμηκες ὑπὸ Δωριέων H., transformation of μύρμηξ resp. derivation from μύρμος (s. above) after τενθρηδών and other insectnames; cf. also σφηκών and other place-indications in -ών; old variation k : d assumes Specht Ursprung 205 a. 230 [impossible].
Origin: IE [Indo-European] [749] *moru̯i- ant
Etymology: For the formation cf. σκώληξ, σφήξ a.o. (Schwyzer 497, Chantraine Form. 380 f.); a velar suffix, prob. without genetic connection with μύρμηξ, is also seen in Lat. formīca ant and Skt. valmīka- m. n. ant-hill. -- The basis is seen in different forms in many IE languages, mostly with anlaut. m and in-(aus)laut. -u̯-, also with inlaut. -r-: IE *moru̯-ī in Av. maoiri-, Celt., e.g. OIr. moirb, Slav., e.g. ORuss. morovij; IE *mour-, *meur- in Germ., e.g. OWNo. maurr -n. (PGm. *maura-), OSwed. myra f. (PGm. *meuriōn-). Besides with anlaut. u̯- and inlaut. -m- : Skt. vamrá- m. (cf. valmīka above), thus βόρμαξ, βύρμαξ with β- for Ϝ-; in ὅρμικας a Ϝ- may have been lost. On itself stand Lat. formīca, whose f- however may go back through dissimilation to m- (cf. on μορμώ) and which would then be close to μύρμηξ. -- Further details on this old and popular word with diff. hypotheses on its development in WP. 2, 306f., Pok. 749. W.-Hofmann and Ernout-Meillet s. formīca, Vasmer s. muravéj; also Fraenkel s. marvà, which however because of its deviant meaning ('horse-fly') must be kept apart.

Middle Liddell

μύρμηξ, ηκος,
I. Lat. formica, the ant, Hes., etc.
II. a beast of prey in India, Hdt.