σφαῖρα

English (LSJ)

ας, ἡ,

   A ball, σφαίρῃ παίζειν play at ball, Od.6.100; σφαῖραν ἔρριψε ib.115; σ. καλὴν μετὰ χερσὶν ἕλοντο 8.372; σφαίρῃ ἀν' ἰθὺν πειρήσαντο ib.377; ὥσπερ σφαῖραν ἐκδεξάμενος τὸν λόγον Pl.Euthd. 277b; ῥαπτὴ σ. AP12.44 (Glauc.), cf. Nicom.Com.1.25, Antiph.234; διὰ σφαίρας . . ἐκπονῆσαι τὸ σῶμα Gal.6.134, cf. Sor.1.49,93; ἡ διὰ τῆς σ. ὄρχησις Ath.1.14d: metaph., σφαῖραν ἐποίησε τὴν οὐσίαν (cf. συστρογγύλλω) Alex.246.3: prov., σ. κατὰ πρανοῦς, of accelerating motion, Eust.249.1.    2 any globe, Parm.8.43; sphere, as a geom. figure, Ti.Locr.95d, etc.; esp. the terrestrial globe, earth, Str.2.3.1; an artificial globe, Hermesian.7.88, Str.12.3.11.    3 hollow sphere or globe: in the Ancient Physics, from the time of Anaximander (cf. Placit. 2.16.5), of the spheres believed to revolve round the earth carrying the heavenly bodies, and according to the Pythagoreans arranged after the intervals of the musical scale (cf. Alex.Eph. ap. Theon.Sm.p.139 H., Cic. de Rep.6.18), Arist.Metaph.1073b18, Cael. 286b24, Mete.341b20, 354b24, Thphr.Ign.4; σ. ἀπλανής, = ἡ τῶν ἀπλανῶν σ. the sphere of the fixed stars, Procl.Hyp.5.1; so ἡ ἀπλανής, without ς., ib.7.25; αἱ πλανώμεναι σ. planetary spheres, Plu.2.1028a; Astrol., ἡ ὀρθὴ σ. right sphere, i.e. the celestial sphere as viewed from the equator, Rhetorius in Cat.Cod.Astr.8(1).231.    4 a weapon ofboxers, prob. iron ball, worn with padded covers (ἐπίσφαιρα) instead of boxing-gloves (ἱμάντες) in the σφαιρομαχίαι, Pl.Lg.830b, cf. Plu. 2.80b.    5 αἱ σ. τῶν ὀμμάτων eye-balls, Arist.Pr.958a7.    6 σ. θαλάττιαι sea-balls, Id.HA616a20, Crito ap.Gal.12.437.    7 pill, Archig. ap. Orib.8.2.18.    8 πλατάνου σφαῖραι, i.e. globular catkins, Dsc.4.73.    9 as a quantitative measure, ἐπίβαλε . . φύκους στυπτηρίου ὡς σφαῖραν PHolm.16.32.

Greek (Liddell-Scott)

σφαῖρᾰ: -ας, ὡς καὶ νῦν, ἡ πρὸς παιδιὰν χρήσιμος, κοινῶς «τόπι», σφαίρῃ παίζειν Ὀδ. Ζ. 100· σφαῖραν ῥίπτειν αὐτόθι 115· σφ. καλὴν μετὰ χερσὶν ἕλοντο Θ. 372· σφαίρῃ ἀν’ ἰθὺν πειρήσαντο αὐτόθι 377· ὥσπερ σφαῖραν ἐκδεξάμενος τὸν λόγον Πλάτ. Εὐθύδ. 277Β· ῥαπτὴ σφ. (πρβλ. δωδεκάσκυτος) Ἀνθ. Π. 12. 44, πρβλ. Νικόμαχον ἐν «Εἰλειθυίᾳ» 1. 25· ἡ διὰ τῆς σφαίρας ὄρχησις Ἀθήν. 14D· - μεταφορ., σφαῖραν ἐποίησε τὴν πατρῴαν οὐσίαν, ἐπὶ τῆς αὐτῆς ἐννοίας ἐφ’ ἧς καὶ τὸ ῥῆμα συστρογγύλλω (ὃ ἴδε), Ἄλεξις ἐν «Φαίδρῳ» 2. 3. - Περὶ τῆς παιδιᾶς ἴδε Meineke εἰς Ἀντιφ. ἐν Ἀδήλ. 7. 2) πᾶν εἶδος σφαίρας, Παρμεν. παρὰ Πλάτ. ἐν Σοφιστ. 244Ε, κλπ.· σφαῖρα, ὡς γεωμετρικὸν σχῆμα, Τίμ. Λοκρ. 95Ε, κλπ.· - μάλιστα δὲ ἡ τῆς γῆς σφαῖρα, ἡ γῆ, Στράβ. 96· σφαῖρα ὑδρόγειος, τεχνητή, Ἑρμησιάναξ 88, Στραβ. 546· (ἡ δοξασία ὅτι ἡ γῆ εἶναι σφαιρικὴ ἀπαντᾷ πιθανῶς πρῶτον παρὰ Πλάτ., ἴδε Φαίδωνα 97D, καὶ πρβλ. εἴλω V)· - ὡσαύτως ἀστήρ, σφ. πλανωμένη, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τό, σφ. ἀπλανὴς (ἀπλανὴς ἀστήρ), Πλούτ. 2. 1028Α. 3) κοίλη σφαῖρα· κατὰ τοὺς ἀρχαίους φυσικοὺς ἀπὸ τῶν χρόνων τοῦ Ἀναξιμάνδρου ἡ γῆ ἐνομίζετο ὡς τὸ κέντρον πολλῶν κοίλων καὶ συγκεντρικῶν σφαιρῶν κυκλικῶς περὶ αὐτὴν κινουμένων ὧν μία μὲν ἐθεωρεῖτο ἀνήκουσα εἰς τοὺς ἀστέρας, ἑτέρα εἰς τὴν σελήνην, ἑτέρα εἰς τὸν ἥλιον, τὰ δὲ οὐράνια ταῦτα σώματα ἐνομίζοντο ὡς καθηλωμένα ἐπὶ τῶν οἰκείων σφαιρῶν ἔσωθεν (πρβλ. τὸ Ὁμηρικὸν οὐρανόν)· - τὴν θεωρίαν ταύτην παρέλαβον καὶ ἐξειργάσθησαν οἱ Πυθαγόρειοι, οἵτινες ἐπίστευον ὅτι αἱ σφαῖραι αὗται περιεστρέφοντο περί τι κεντρικὸν πῦρ καὶ ἦσαν διατεθειμέναι κατὰ τοὺς τόνους τῆς μουσικῆς κλίμακος, Στοβ. Ἐκλογ. 1, σ. 500, Πλούτ. παρ’ Εὐσ. ἐν Εὐαγγ. Προπ. 22Β κἑξ., Cic de Rep. 6. 18 (μετὰ τῶν σημειώσεων τοῦ Μακροβ.), Grote’s Plato 1. σ. 6, 13 κἑξ. Τὴν δοξασίαν ταύτην τῶν περιστρεφομένων σφαιρῶν παρεδέξατο ὁ Εὐδόξιος καὶ ἄλλοι Ἕλληνες ἀστρονόμοι, Ἀριστ. Μετὰ τὰ Φυσ. 2. 8, 9. 13, πρβλ. περὶ Οὐραν. 2. 3 καὶ 4, Μετεωρ. 1. 4., 2. 2, 6, Θεόφρ. περὶ Πυρ. 4. Ἴδε Lewis’ Astron. of Ancients σελ. 209 κἑξ. 4) ὅπλον πυκτῶν, πιθανῶς σιδηρᾶ τις σφαῖρα, ἣν ἔφερον μετὰ καλυμμάτων (ἐπισφαίρια) ἀντὶ τῶν πυκτευτικῶν ἱμάντων κατὰ τὰς σφαιρομαχίας, Πλάτ. Νόμ. 830Β, ἴδε Wyttenb. εἰς Πλούτ. 2. 80Β. 5) αἱ σφ. τοῦ ὀφθαλμοῦ, οἱ βολβοί, Ἀριστ. Προβλ. 31. 7. 6) σφ. θαλαττία, θαλάσσιος ἐχῖνος, «ἀχινός», ὁ αὐτ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 9. 14, 2. 7) καταπότιον, Ἀρχιγέν. ἐν Medd. Vatt. 161, κτλ.

French (Bailly abrégé)

ας (ἡ) :
tout corps rond, particul. :
I. balle pour jouer ; σφαίρῃ (ion.) παίζειν OD jouer à la balle ; σφαῖραν ῥίπτειν lancer la balle;
II. t. d’astr., de math. ou de géogr.
1 sphère, particul. globe terrestre ou céleste;
2 corps céleste;
III. sorte de ceste ou gantelet rond pour le pugilat.
Étymologie: R. Σπαρ, tresser.

English (Autenrieth)

ball; σφαίρῃ παίζειν, ‘play at ball,’ Od. 6.100. (Od.)

Spanish

esfera