necesse: Difference between revisions
τὸ δὲ ποιεῖν ἄνευ νοῦ ἃ δοκεῖ καὶ σὺ ὁμολογεῖς κακὸν εἶναι: ἢ οὔ → but doing what one thinks fit without intelligence is—as you yourself admit, do you not?—an evil
m (Text replacement - "]]>" to "]]") |
(D_6) |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>nĕcesse</b>: ([[arch]]. nĕcessum,<br /><b>I</b><br /> v. [[infra]]: NECESVS, S. C. de Bacch. l. 4: necessus, Ter. Heaut. 2, 3, 119 Wagn. ad loc.; id. Eun. 5, 5, 28; Gell. 16, 8, 1; v. Lachm. ad Lucr. 6, 815), neutr. adj. (gen. necessis, Lucr. 6, 815 ex conj. Lachm.; cf. Munro ad loc.; [[elsewhere]] [[only]] nom. and acc. [[sing]]., and [[with]] esse or habere) [perh. Sanscr. naç, [[obtain]]; Gr. [[root]] ἐνεκ->; cf. [[ἀνάγκη]]; v. Curt. Gr. Etym. 424].<br /><b>I</b> Form [[necesse]].<br /> <b>A</b> Unavoidable, [[inevitable]], indispensable, [[necessary]] ([[class]].; cf.: [[opus]], [[usus]] est)<br /> <b>1</b> With esse.<br /> <b>a</b> With [[subject]].-[[clause]]: edocet [[quanto]] detrimento...[[necesse]] [[sit]] constare victoriam, Caes. B. G. 7, 19: [[necesse]] est eam, quae ... timere permultos, Auct. Her. 4, 16, 23: emas, non [[quod]] [[opus]] est, sed [[quod]] [[necesse]] est, [[Cato]] ap. Sen. Ep. 94, 28: [[nihil]] [[fit]], [[quod]] [[necesse]] non fuerit, Cic. Fat. 9, 17: [[necesse]] est [[igitur]] legem haberi in rebus optimis, id. Leg. 2, 5, 12; id. Verr 2, 3, 29, § 70. —<br /> <b>b</b> With dat. (of the [[person]], [[emphatic]]): [[nihil]] [[necesse]] est mihi de me ipso dicere, Cic. Sen. 9, 30: de homine [[enim]] dicitur, cui [[necesse]] est mori, id. Fat. 9, 17.—<br /> <b>c</b> With ut and subj.: eos [[necesse]] est ut petat, Auct. Her. 4, 16, 23: sed ita [[necesse]] fuisse, cum [[Demosthenes]] dicturus esset, ut [[concursus]] ex totā Graeciā fierent, Cic. Brut. 84, 289; Sen. Ep. 78, 15: hoc [[necesse]] est, ut, etc., Cic. de Or. 2, 29, 129; Sen. Q. N. 2, 14, 2: [[neque]] [[necesse]] est, uti vos auferam, Gell. 2, 29, 9: [[necesse]] est [[semper]], ut id ... per se significet, Quint. 8, 6, 43.—<br /> <b>d</b> With subj. [[alone]]: haec [[autem]] [[oratio]] ... aut nulla [[sit]] [[necesse]] est, aut omnium irrisione ludatur, Cic. de Or. 1, 12, 50: istum condemnetis [[necesse]] est, id. Verr. 2, 2, 18, § 45: vel concidat omne [[caelum]] [[necesse]] est, id. Tusc. 1, 23, 54: si [[necesse]] est aliquid ex se magni boni pariat, Lact. 3, 12, 7.—<br /> <b>2</b> With habere ([[class]]. [[only]] [[with]] inf.): non habebimus [[necesse]] [[semper]] concludere, Cic. Part. Or. 13, 47: eo [[minus]] [[habeo]] [[necesse]] scribere, id. Att. 10, 1, 4: Oppio scripsi ne [[necesse]] habueris reddere, id. ib. 16, 2, 5: non [[verbum]] pro verbo [[necesse]] habui reddere, id. Opt. Gen. Or. 5, 14: non [[necesse]] [[habeo]] omnia pro meo jure agere, Ter. Ad. 1, 1, 26; Quint. 11, 1, 74; Vulg. Matt. 14, 16: [[necesse]] habere [[with]] abl. (= egere; [[late]] Lat.): non [[necesse]] habent sani [[medico]], Vulg. Marc. 2, 17.—In [[agreement]] [[with]] [[object]] of habere: non habet rex sponsalia [[necesse]], Vulg. 1 Reg. 18, 25.—<br /> <b>B</b> Needful, [[requisite]], indispensable, [[necessary]]: id [[quod]] [[tibi]] [[necesse]] [[minime]] fuit, [[facetus]] esse voluisti, Cic. Sull. 7, 22.—<br /><b>II</b> Form [[necessum]] ([[mostly]] [[ante]]-[[class]].).<br /> <b>A</b> With [[subject]].-[[clause]]: [[foras]] [[necessum]] est, [[quicquid]] [[habeo]], vendere, Plaut. Stich. 1, 3, 66: [[quod]] [[sit]] [[necessum]] scire, Afran. ap. [[Charis]]. p. 186 P.: nec [[tamen]] haec retineri hamata necessumst, Lucr. 2, 468: externa [[corpus]] de parte necessumst tundier, id. 4, 933: [[necessum]] est vorsis gladiis depugnarier, Plaut. Cas. 2, 5, 36: [[necessum]] est paucis respondere, Liv. 34, 5: num omne id [[aurum]] in ludos consumi [[necessum]] esset? id. 39, 5: tonsorem capiti non est adhibere [[necessum]], Mart. 6, 57, 3.—<br /> <b>B</b> With dat.: dicas uxorem [[tibi]] [[necessum]] esse ducere, Plaut. Mil. 4, 3, 25.—<br /> <b>C</b> With subj.: [[unde]] [[anima]], [[atque]] animi constet [[natura]] [[necessum]] est, Lucr. 4, 120: [[quare]] [[etiam]] nativa [[necessum]] est confiteare Haec [[eadem]], id. 5, 377. | |lshtext=<b>nĕcesse</b>: ([[arch]]. nĕcessum,<br /><b>I</b><br /> v. [[infra]]: NECESVS, S. C. de Bacch. l. 4: necessus, Ter. Heaut. 2, 3, 119 Wagn. ad loc.; id. Eun. 5, 5, 28; Gell. 16, 8, 1; v. Lachm. ad Lucr. 6, 815), neutr. adj. (gen. necessis, Lucr. 6, 815 ex conj. Lachm.; cf. Munro ad loc.; [[elsewhere]] [[only]] nom. and acc. [[sing]]., and [[with]] esse or habere) [perh. Sanscr. naç, [[obtain]]; Gr. [[root]] ἐνεκ->; cf. [[ἀνάγκη]]; v. Curt. Gr. Etym. 424].<br /><b>I</b> Form [[necesse]].<br /> <b>A</b> Unavoidable, [[inevitable]], indispensable, [[necessary]] ([[class]].; cf.: [[opus]], [[usus]] est)<br /> <b>1</b> With esse.<br /> <b>a</b> With [[subject]].-[[clause]]: edocet [[quanto]] detrimento...[[necesse]] [[sit]] constare victoriam, Caes. B. G. 7, 19: [[necesse]] est eam, quae ... timere permultos, Auct. Her. 4, 16, 23: emas, non [[quod]] [[opus]] est, sed [[quod]] [[necesse]] est, [[Cato]] ap. Sen. Ep. 94, 28: [[nihil]] [[fit]], [[quod]] [[necesse]] non fuerit, Cic. Fat. 9, 17: [[necesse]] est [[igitur]] legem haberi in rebus optimis, id. Leg. 2, 5, 12; id. Verr 2, 3, 29, § 70. —<br /> <b>b</b> With dat. (of the [[person]], [[emphatic]]): [[nihil]] [[necesse]] est mihi de me ipso dicere, Cic. Sen. 9, 30: de homine [[enim]] dicitur, cui [[necesse]] est mori, id. Fat. 9, 17.—<br /> <b>c</b> With ut and subj.: eos [[necesse]] est ut petat, Auct. Her. 4, 16, 23: sed ita [[necesse]] fuisse, cum [[Demosthenes]] dicturus esset, ut [[concursus]] ex totā Graeciā fierent, Cic. Brut. 84, 289; Sen. Ep. 78, 15: hoc [[necesse]] est, ut, etc., Cic. de Or. 2, 29, 129; Sen. Q. N. 2, 14, 2: [[neque]] [[necesse]] est, uti vos auferam, Gell. 2, 29, 9: [[necesse]] est [[semper]], ut id ... per se significet, Quint. 8, 6, 43.—<br /> <b>d</b> With subj. [[alone]]: haec [[autem]] [[oratio]] ... aut nulla [[sit]] [[necesse]] est, aut omnium irrisione ludatur, Cic. de Or. 1, 12, 50: istum condemnetis [[necesse]] est, id. Verr. 2, 2, 18, § 45: vel concidat omne [[caelum]] [[necesse]] est, id. Tusc. 1, 23, 54: si [[necesse]] est aliquid ex se magni boni pariat, Lact. 3, 12, 7.—<br /> <b>2</b> With habere ([[class]]. [[only]] [[with]] inf.): non habebimus [[necesse]] [[semper]] concludere, Cic. Part. Or. 13, 47: eo [[minus]] [[habeo]] [[necesse]] scribere, id. Att. 10, 1, 4: Oppio scripsi ne [[necesse]] habueris reddere, id. ib. 16, 2, 5: non [[verbum]] pro verbo [[necesse]] habui reddere, id. Opt. Gen. Or. 5, 14: non [[necesse]] [[habeo]] omnia pro meo jure agere, Ter. Ad. 1, 1, 26; Quint. 11, 1, 74; Vulg. Matt. 14, 16: [[necesse]] habere [[with]] abl. (= egere; [[late]] Lat.): non [[necesse]] habent sani [[medico]], Vulg. Marc. 2, 17.—In [[agreement]] [[with]] [[object]] of habere: non habet rex sponsalia [[necesse]], Vulg. 1 Reg. 18, 25.—<br /> <b>B</b> Needful, [[requisite]], indispensable, [[necessary]]: id [[quod]] [[tibi]] [[necesse]] [[minime]] fuit, [[facetus]] esse voluisti, Cic. Sull. 7, 22.—<br /><b>II</b> Form [[necessum]] ([[mostly]] [[ante]]-[[class]].).<br /> <b>A</b> With [[subject]].-[[clause]]: [[foras]] [[necessum]] est, [[quicquid]] [[habeo]], vendere, Plaut. Stich. 1, 3, 66: [[quod]] [[sit]] [[necessum]] scire, Afran. ap. [[Charis]]. p. 186 P.: nec [[tamen]] haec retineri hamata necessumst, Lucr. 2, 468: externa [[corpus]] de parte necessumst tundier, id. 4, 933: [[necessum]] est vorsis gladiis depugnarier, Plaut. Cas. 2, 5, 36: [[necessum]] est paucis respondere, Liv. 34, 5: num omne id [[aurum]] in ludos consumi [[necessum]] esset? id. 39, 5: tonsorem capiti non est adhibere [[necessum]], Mart. 6, 57, 3.—<br /> <b>B</b> With dat.: dicas uxorem [[tibi]] [[necessum]] esse ducere, Plaut. Mil. 4, 3, 25.—<br /> <b>C</b> With subj.: [[unde]] [[anima]], [[atque]] animi constet [[natura]] [[necessum]] est, Lucr. 4, 120: [[quare]] [[etiam]] nativa [[necessum]] est confiteare Haec [[eadem]], id. 5, 377. | ||
}} | |||
{{Gaffiot | |||
|gf=<b>nĕcesse</b>,⁷ adj. n. indécl. (ne, [[cedo]]), touj. avec [[esse]] ou habere :<br /><b>1</b> inévitable, inéluctable, nécessaire : [[nihil]] fieri, [[quod]] [[non]] [[necesse]] fuerit Cic. Fato 17, que [[rien]] n’arrive qui n’ait été inéluctable ; [[quod]] [[necesse]] fuit Cic. Marc. 23, ce qui était inévitable || [avec prop. inf.] [[necesse]] fuit [[esse]] [[aliquid]] [[extremum]] Cic. CM 5, il fallait forcément qu’il y eût une limite, cf. Cic. Leg. 2, 12 ; Verr. 2, 3, 70 ; Or. 112 || [datif et inf.] homini [[necesse]] [[est]] mori Cic. Fato 17, pour l’homme la mort [[est]] inéluctable || [avec ut subj., [[non]] classique] il arrive forcément, nécessairement que : Her. 4, 23 ; Col. Rust. 3, 21, 6 ; Quint. 5, 10, 123 [dans Cic. Br. 289, ut [[est]] en corrélation avec [[ita]] ] ; [avec subj. seul] Cic. de Or. 1, 50 ; Tusc. 1, 54<br /><b>2</b> indispensable, obligatoire : si [[necesse]] [[est]] Cic. Phil. 1, 27, si c’[[est]] nécessaire ; id [[quod]] [[tibi]] [[necesse]] [[minime]] fuit Cic. [[Sulla]] 22, ce dont tu pouvais fort bien te dispenser ; [[necesse]] [[habeo]] scribere Cic. Att. 10, 1, 4, je trouve nécessaire d’écrire, cf. Cic. Opt. 14, etc. ; [[nihil]] [[necesse]] [[est]] [[mihi]] de me ipso dicere Cic. CM 30, [[rien]] ne m’oblige à parler de moi-même ; [[nihil]] [[sane]] [[est]] [[necesse]] mittere Cic. Att. 13, 26, 2, il n’[[est]] pas nécessaire du tout de faire l’envoi ; si [[tibi]] [[necesse]] putas respondere Cic. Mur. 9, si tu te crois dans l’obligation de donner des consultations de droit || [avec subj. seul] il faut nécessairement que, c’[[est]] une obligation de : istum condemnetis [[necesse]] [[est]] Cic. Verr. 2, 2, 45, vous devez nécessairement condamner cet individu [d. Cic. de Or. 2, 129, il y a [[hoc]] [[necesse]] [[est]] ut, c.-à-d. ut explicatif qui développe [[hoc]] ] || [avec ut ] Col. Rust. 3, 21 || [avec prop. inf.] Cic. Inv. 1, 20. forme necessis m. f., signalée par Don. Eun. 5, 5, 28 || v. Lucr. 6, 815, necessis subst. f., conjecture de Lachmann. | |||
}} | }} | ||
Revision as of 06:58, 14 August 2017
Latin > English (Lewis & Short)
nĕcesse: (arch. nĕcessum,
I
v. infra: NECESVS, S. C. de Bacch. l. 4: necessus, Ter. Heaut. 2, 3, 119 Wagn. ad loc.; id. Eun. 5, 5, 28; Gell. 16, 8, 1; v. Lachm. ad Lucr. 6, 815), neutr. adj. (gen. necessis, Lucr. 6, 815 ex conj. Lachm.; cf. Munro ad loc.; elsewhere only nom. and acc. sing., and with esse or habere) [perh. Sanscr. naç, obtain; Gr. root ἐνεκ->; cf. ἀνάγκη; v. Curt. Gr. Etym. 424].
I Form necesse.
A Unavoidable, inevitable, indispensable, necessary (class.; cf.: opus, usus est)
1 With esse.
a With subject.-clause: edocet quanto detrimento...necesse sit constare victoriam, Caes. B. G. 7, 19: necesse est eam, quae ... timere permultos, Auct. Her. 4, 16, 23: emas, non quod opus est, sed quod necesse est, Cato ap. Sen. Ep. 94, 28: nihil fit, quod necesse non fuerit, Cic. Fat. 9, 17: necesse est igitur legem haberi in rebus optimis, id. Leg. 2, 5, 12; id. Verr 2, 3, 29, § 70. —
b With dat. (of the person, emphatic): nihil necesse est mihi de me ipso dicere, Cic. Sen. 9, 30: de homine enim dicitur, cui necesse est mori, id. Fat. 9, 17.—
c With ut and subj.: eos necesse est ut petat, Auct. Her. 4, 16, 23: sed ita necesse fuisse, cum Demosthenes dicturus esset, ut concursus ex totā Graeciā fierent, Cic. Brut. 84, 289; Sen. Ep. 78, 15: hoc necesse est, ut, etc., Cic. de Or. 2, 29, 129; Sen. Q. N. 2, 14, 2: neque necesse est, uti vos auferam, Gell. 2, 29, 9: necesse est semper, ut id ... per se significet, Quint. 8, 6, 43.—
d With subj. alone: haec autem oratio ... aut nulla sit necesse est, aut omnium irrisione ludatur, Cic. de Or. 1, 12, 50: istum condemnetis necesse est, id. Verr. 2, 2, 18, § 45: vel concidat omne caelum necesse est, id. Tusc. 1, 23, 54: si necesse est aliquid ex se magni boni pariat, Lact. 3, 12, 7.—
2 With habere (class. only with inf.): non habebimus necesse semper concludere, Cic. Part. Or. 13, 47: eo minus habeo necesse scribere, id. Att. 10, 1, 4: Oppio scripsi ne necesse habueris reddere, id. ib. 16, 2, 5: non verbum pro verbo necesse habui reddere, id. Opt. Gen. Or. 5, 14: non necesse habeo omnia pro meo jure agere, Ter. Ad. 1, 1, 26; Quint. 11, 1, 74; Vulg. Matt. 14, 16: necesse habere with abl. (= egere; late Lat.): non necesse habent sani medico, Vulg. Marc. 2, 17.—In agreement with object of habere: non habet rex sponsalia necesse, Vulg. 1 Reg. 18, 25.—
B Needful, requisite, indispensable, necessary: id quod tibi necesse minime fuit, facetus esse voluisti, Cic. Sull. 7, 22.—
II Form necessum (mostly ante-class.).
A With subject.-clause: foras necessum est, quicquid habeo, vendere, Plaut. Stich. 1, 3, 66: quod sit necessum scire, Afran. ap. Charis. p. 186 P.: nec tamen haec retineri hamata necessumst, Lucr. 2, 468: externa corpus de parte necessumst tundier, id. 4, 933: necessum est vorsis gladiis depugnarier, Plaut. Cas. 2, 5, 36: necessum est paucis respondere, Liv. 34, 5: num omne id aurum in ludos consumi necessum esset? id. 39, 5: tonsorem capiti non est adhibere necessum, Mart. 6, 57, 3.—
B With dat.: dicas uxorem tibi necessum esse ducere, Plaut. Mil. 4, 3, 25.—
C With subj.: unde anima, atque animi constet natura necessum est, Lucr. 4, 120: quare etiam nativa necessum est confiteare Haec eadem, id. 5, 377.
Latin > French (Gaffiot 2016)
nĕcesse,⁷ adj. n. indécl. (ne, cedo), touj. avec esse ou habere :
1 inévitable, inéluctable, nécessaire : nihil fieri, quod non necesse fuerit Cic. Fato 17, que rien n’arrive qui n’ait été inéluctable ; quod necesse fuit Cic. Marc. 23, ce qui était inévitable
