χειρόμακτρον: Difference between revisions
(4b) |
m (LSJ1 replacement) |
||
| (18 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=cheiromaktron | |Transliteration C=cheiromaktron | ||
|Beta Code=xeiro/maktron | |Beta Code=xeiro/maktron | ||
|Definition=τό, < | |Definition=τό,<br><span class="bld">A</span> [[cloth]] for [[wiping]] the [[hand]]s, [[towel]], [[serviette]], [[napkin]], [[Herodotus|Hdt.]]4.64, Ar.Fr.502, X.Cyr.1.3.5, PCair.Zen. 87.8, al. (iii B.C.): the [[Scythian|Scythians]] used [[scalp]]s as [[χειρόμακτρα]], [[Herodotus|Hdt.]]l.c.: hence Σκυθιστὶ χειρόμακτρον ἐκκεκαρμένος S.Fr.473.<br><span class="bld">II</span> [[head]]-[[cloth]], used by women, Sapph.44, Hecat.358 J., and perhaps so in [[Herodotus|Hdt.]]2.122, χειρόμακτρον χρύσεον, [Written [[χειρώμακτρον]] PRev.Laws 94.4 (iii B.C.), PEnteux.38.3,9 (iii B.C.), but [[χειρόμακτρον]] PCair.Zen. Il.cc. (iii B.C.): -ω- might be due to '[[contamination]]' with the root of [[ὀμόργνυμι]].] | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1346.png Seite 1346]] τό, 1) Tuch zum Abwischen der Hände, Handtuch, Serviette; Her. 2, 122. 4, 64; Soph. frg. 420; Xen. Cyr. 1, 3,5; Sp., wie Luc. merc. cond. 15. – 2) eine Art Kopftuch der Frauen, Sappho frg. 25 nach Ath. IX, 410 d, vgl. Alciphr. 3, 46. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1346.png Seite 1346]] τό, 1) Tuch zum Abwischen der Hände, Handtuch, Serviette; Her. 2, 122. 4, 64; Soph. frg. 420; Xen. Cyr. 1, 3,5; Sp., wie Luc. merc. cond. 15. – 2) eine Art Kopftuch der Frauen, Sappho frg. 25 nach Ath. IX, 410 d, vgl. Alciphr. 3, 46. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ου (τό) :<br />[[essuie-mains]], [[serviette]].<br />'''Étymologie:''' [[χείρ]], [[μάσσω]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''χειρόμακτρον:''' τό<br /><b class="num">1</b> [[полотенце]] или [[салфетка]] Her., Soph., Arph., Xen., Luc.;<br /><b class="num">2</b> [[косынка]], [[головной платок]] [[Sappho]]. | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''χειρόμακτρον''': τό, ὡς καὶ νῦν, [[μάκτρον]] τῆς χειρός, [[τεμάχιον]] ὑφάσματος, δι’ οὗ ἀπομάσσει τις ἢ σπογγίζει τὰς χεῖρας, μανδήλιον ἢ «πετσέτα», «μπόλια», Λατ. mantile Ἡρόδ. 4. 64, Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 427, Ξεν. Κύρου Παιδ. 1. 3, 5· - οἱ Σκύθαι μετεχειρίζοντο τὰ δέρματα τῶν κεφαλῶν τῶν ἁλισκομένων πολεμίων ὡς χειρόμακτρα, Ἡρόδ. ἔνθ’ ἀνωτ., [[ὅθεν]] ἡ [[φράσις]] [[Σκυθιστὶ]] [[χειρόμακτρον]] ἐκκεκαρμένος Σοφ. Ἀποσπ. 420· πρβλ. [[Σκυθίζω]]. ΙΙ. [[εἶδος]] κεφαλοδέσμου ἢ καλύπτρας τῆς κεφαλῆς τῶν γυναικῶν, Σαπφὼ 50, [[Ἑκαταῖος]] 329, καὶ [[ἴσως]] [[οὕτως]] ἐν Ἡρόδ. 2. 122, χ. χρύσεον. | |lstext='''χειρόμακτρον''': τό, ὡς καὶ νῦν, [[μάκτρον]] τῆς χειρός, [[τεμάχιον]] ὑφάσματος, δι’ οὗ ἀπομάσσει τις ἢ σπογγίζει τὰς χεῖρας, μανδήλιον ἢ «πετσέτα», «μπόλια», Λατ. mantile Ἡρόδ. 4. 64, Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 427, Ξεν. Κύρου Παιδ. 1. 3, 5· - οἱ Σκύθαι μετεχειρίζοντο τὰ δέρματα τῶν κεφαλῶν τῶν ἁλισκομένων πολεμίων ὡς χειρόμακτρα, Ἡρόδ. ἔνθ’ ἀνωτ., [[ὅθεν]] ἡ [[φράσις]] [[Σκυθιστὶ]] [[χειρόμακτρον]] ἐκκεκαρμένος Σοφ. Ἀποσπ. 420· πρβλ. [[Σκυθίζω]]. ΙΙ. [[εἶδος]] κεφαλοδέσμου ἢ καλύπτρας τῆς κεφαλῆς τῶν γυναικῶν, Σαπφὼ 50, [[Ἑκαταῖος]] 329, καὶ [[ἴσως]] [[οὕτως]] ἐν Ἡρόδ. 2. 122, χ. χρύσεον. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''χειρόμακτρον:''' τό, ύφασμα για το [[σκούπισμα]] των χεριών, [[πετσέτα]], [[πετσέτα]] φαγητού, Λατ. [[mantile]], σε Ηρόδ., Ξεν. | |lsmtext='''χειρόμακτρον:''' τό, ύφασμα για το [[σκούπισμα]] των χεριών, [[πετσέτα]], [[πετσέτα]] φαγητού, Λατ. [[mantile]], σε Ηρόδ., Ξεν. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{mdlsj | ||
| | |mdlsjtxt=χειρόμακτρον, ου, τό,<br />a [[cloth]] for wiping the hands, a [[towel]], [[napkin]], Lat. [[mantile]], Hdt., Xen. | ||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''χειρόμακτρον''': {kheirómaktron}<br />'''Forms''': (auch -ώ-)<br />'''Grammar''': n.<br />'''Meaning''': [[Handtuch]], [[Tuch]], [[Serviette]] (Sapph., Hekat., S. u. Ar. in ''Fr''., X., hell. Pap.).<br />'''Etymology''': Nach alter Auffassung von [[χείρ]] und [[μάσσω]] ([[μάκτρον]]) [[kneten]], [[mit den Händen betasten]] (ἀπο-, [[ἐκμάσσω]] [[abstreifen]], [[abwischen]]); dabei bleibt jedoch das gelegentlich vorkommende -ω- (Hdt. v.l., hell. Pap.) neben weit gewöhnlicherem -ο- unerklärt (analogisch nach [[χειρῶναξ]], [[χείρωμα]]?). Seit Hoffmann Dial. 3, 365 deshalb unter allgemeiner Zustimmung als *χειρ(ο)-ώμαρκτρον (mit Dissimilation) zu [[ὀμόργνυμι]] gezogen, wobei er sich aher auf das einmalige [[ὄμαρξον]]· ἀπόμαξον H. berufen muß; wenig überzeugend.<br />'''Page''' 2,1083-1084 | |||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=(=[[πετσέτα]]). Ἀπό τό [[χείρ]] + [[μάσσω]] (=[[σκουπίζω]]), ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα, [[καθώς]] καί στή λέξη [[χείρ]]. | |||
}} | }} | ||
Latest revision as of 12:02, 4 September 2023
English (LSJ)
τό,
A cloth for wiping the hands, towel, serviette, napkin, Hdt.4.64, Ar.Fr.502, X.Cyr.1.3.5, PCair.Zen. 87.8, al. (iii B.C.): the Scythians used scalps as χειρόμακτρα, Hdt.l.c.: hence Σκυθιστὶ χειρόμακτρον ἐκκεκαρμένος S.Fr.473.
II head-cloth, used by women, Sapph.44, Hecat.358 J., and perhaps so in Hdt.2.122, χειρόμακτρον χρύσεον, [Written χειρώμακτρον PRev.Laws 94.4 (iii B.C.), PEnteux.38.3,9 (iii B.C.), but χειρόμακτρον PCair.Zen. Il.cc. (iii B.C.): -ω- might be due to 'contamination' with the root of ὀμόργνυμι.]
German (Pape)
[Seite 1346] τό, 1) Tuch zum Abwischen der Hände, Handtuch, Serviette; Her. 2, 122. 4, 64; Soph. frg. 420; Xen. Cyr. 1, 3,5; Sp., wie Luc. merc. cond. 15. – 2) eine Art Kopftuch der Frauen, Sappho frg. 25 nach Ath. IX, 410 d, vgl. Alciphr. 3, 46.
French (Bailly abrégé)
ου (τό) :
essuie-mains, serviette.
Étymologie: χείρ, μάσσω.
Russian (Dvoretsky)
χειρόμακτρον: τό
1 полотенце или салфетка Her., Soph., Arph., Xen., Luc.;
2 косынка, головной платок Sappho.
Greek (Liddell-Scott)
χειρόμακτρον: τό, ὡς καὶ νῦν, μάκτρον τῆς χειρός, τεμάχιον ὑφάσματος, δι’ οὗ ἀπομάσσει τις ἢ σπογγίζει τὰς χεῖρας, μανδήλιον ἢ «πετσέτα», «μπόλια», Λατ. mantile Ἡρόδ. 4. 64, Ἀριστοφ. Ἀποσπ. 427, Ξεν. Κύρου Παιδ. 1. 3, 5· - οἱ Σκύθαι μετεχειρίζοντο τὰ δέρματα τῶν κεφαλῶν τῶν ἁλισκομένων πολεμίων ὡς χειρόμακτρα, Ἡρόδ. ἔνθ’ ἀνωτ., ὅθεν ἡ φράσις Σκυθιστὶ χειρόμακτρον ἐκκεκαρμένος Σοφ. Ἀποσπ. 420· πρβλ. Σκυθίζω. ΙΙ. εἶδος κεφαλοδέσμου ἢ καλύπτρας τῆς κεφαλῆς τῶν γυναικῶν, Σαπφὼ 50, Ἑκαταῖος 329, καὶ ἴσως οὕτως ἐν Ἡρόδ. 2. 122, χ. χρύσεον.
Greek Monotonic
χειρόμακτρον: τό, ύφασμα για το σκούπισμα των χεριών, πετσέτα, πετσέτα φαγητού, Λατ. mantile, σε Ηρόδ., Ξεν.
Middle Liddell
χειρόμακτρον, ου, τό,
a cloth for wiping the hands, a towel, napkin, Lat. mantile, Hdt., Xen.
Frisk Etymology German
χειρόμακτρον: {kheirómaktron}
Forms: (auch -ώ-)
Grammar: n.
Meaning: Handtuch, Tuch, Serviette (Sapph., Hekat., S. u. Ar. in Fr., X., hell. Pap.).
Etymology: Nach alter Auffassung von χείρ und μάσσω (μάκτρον) kneten, mit den Händen betasten (ἀπο-, ἐκμάσσω abstreifen, abwischen); dabei bleibt jedoch das gelegentlich vorkommende -ω- (Hdt. v.l., hell. Pap.) neben weit gewöhnlicherem -ο- unerklärt (analogisch nach χειρῶναξ, χείρωμα?). Seit Hoffmann Dial. 3, 365 deshalb unter allgemeiner Zustimmung als *χειρ(ο)-ώμαρκτρον (mit Dissimilation) zu ὀμόργνυμι gezogen, wobei er sich aher auf das einmalige ὄμαρξον· ἀπόμαξον H. berufen muß; wenig überzeugend.
Page 2,1083-1084
Mantoulidis Etymological
(=πετσέτα). Ἀπό τό χείρ + μάσσω (=σκουπίζω), ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα, καθώς καί στή λέξη χείρ.
