δορκάς

English (LSJ)

δορκάδος [ᾰ], ἡ, (δέρκομαι, δέδορκα) an animal of the deer kind (so called from its large bright eyes), in Greece, roe, Cervus capreolus, E.Ba.699, X.Cyr.1.4.7; in Syria and Africa, gazelle, Antilope dorcas, Hdt.4.192 (in form ζορκάς), 7.69.—Other forms:—δόρξ, δορκός, ἡ, E.HF376 (prob.), Call.Lav.Pall.91, Luc.Am.16: δόρκος, ὁ, Dsc.2.75, Opp.C.2.315, 3.3: δόρκων, ωνος, ὁ, Palamed. ap. Ath.11.397a, LXXCa.2.17, Ar.Byz.Epit.3.15: ζορκάς (v. supr.): ζόρξ, Call. Dian.97, Fr.239, Nic.Th.42: ἴορκος, Opp.C.2.296, 3.3. (δόρκος and ἴορκος are distinguished from δορκάς.)

Spanish (DGE)

-άδος, ἡ
• Alolema(s): ζορκάς Hdt.4.192
• Prosodia: [-ᾰ-]
I zool.
1 en Europa corzo, Ceruus capreolus L., E.Ba.699, Aeschin.Ep.5.4, Arist.HA 499^a9, PA 663^b27, Str.3.4.15, Plu.2.757d, Paus.7.18.12, D.Chr.7.20, Dsc.2.75, Gal.6.42, Philostr.Her.18.11, Gr.Nyss.Mart.2.162.22 (no siempre fácilmente distinguible de 2).
2 en Asia y África gacela, Antilope dorcas Licht, Hdt.4.192, 7.69, X.Cyr.1.4.7, Thphr.HP 4.3.5, LXX De.12.15, AP 6.326 (Leon.), Posidon.72b, Ph.1.318, 2.353, D.S.3.43.6, AP 9.1 (Polyaen.), Arr.Cyn.24.1, Hdn.1.15.3, AP 9.370 (Tib.Ill.), Erot.Fr.Pap.Tefn.F2.64, Lib.Ep.655.2, Nonn.D.15.183, Chrys.M.50.674 (no siempre fácilmente distinguible de 1).
II plu. tabas de gacela τῇσι δορκάσιν παίζειν Herod.3.63.
• Etimología: Cf. δόρξ.

German (Pape)

[Seite 658] άδος, ἡ, ein hirschartiges Tier, Reh, Gazelle, von seinen schönen hellen Augen (δέρκομαι) benannt; Eur. Bacch. 698; Her. 7, 69; Xen. Cyr. 1, 4, 7; vgl. Ael. H. A. 14, 14, wo es für die Antiöope genommen wird. S. noch ζόρξ u. δόρκη, δόρξ.

French (Bailly abrégé)

άδος (ἡ) :
chevreuil ou gazelle, antilope, animal.
Étymologie: δέρκομαι, à cause des grands yeux du chevreuil.

Russian (Dvoretsky)

δορκάς: άδος ἡ
1 антилопа, газель (Antilope dorcas) Her., Arst.;
2 косуля (Cervus capreolus) Eur., Xen., Arst., Plut.

Greek (Liddell-Scott)

δορκάς: άδος [ᾰ], ἡ (δέρκομαι, δέδορκα) ζῷόν τι ἐν Ἑλλάδι ἐκ τοῦ εἴδους τῶν ἐλαφοειδῶν (λαβὸν τὸ ὄνομα ἐκ τῶν μεγάλων καὶ ἀπαστραπτόντων ὀφθαλμῶν του), Λατ. Cervus capreolus L., (νῦν «ζαρκάδι»), Εὐρ. Βάκχ. 699, Ξεν. Κύρ. 1. 4, 7· ὡσαύτ. ἐν Συρίᾳ καὶ ἐν Ἀφρικῇ, Ἡρόδ. 4. 192 (ὑπὸ τὸν τὺπον ζορκάς), 7. 69. ― Ἕτεροι τύποι ἀπαντῶσι δόρξ, δορκός, ἡ, Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 376 (ἔνθα ὁ Δινδ. δόρκα ἀντὶ δόρκην), Καλλ. εἰς λουτρ. Παλλ. 91, Ὀππ. Κ. 2. 315. Λουκ. Ἔρωσ. 16· δόρκος, ὁ, Διοσκ. 2. 85· δόρκων, ωνος, ὁ, Ἀθήν. 397Α· ζορκάς, ἴδε ἀνωτ. καὶ πρβλ. Ζζ Η. 2· ζόρξ Καλλ. εἰς Ἄρτ. 97, Ἀποσπ. 239, Νίκ. Θ. 42· ἴορκος Ὀππ. Κ. 2. 296., 3. 3. Ἐκ τῶν ποικιλιῶν τούτων ὁ Κούρτ. συμπεραίνει ὅτι ὁ ἀρχικὸς τύπος ἦτο δνορκάς.

Greek Monolingual

η (AM δορκάς
Α και δόρξ, -ρκός, η και δόρκος, ο και δόρκων, -ωνος, ο και ζορκάς, η και ζορξ -ρκός, η και ίορκος, ο)
1. ζαρκάδι
2. (στη Μ. Ανατολή και τη Β. Αφρική) αντιλόπη δορκάς, γκαζέλα
αρχ.
στον πληθ. δορκάδες
αστράγαλοι.
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. δορκάς προήλθε από το δορξ (πρβλ. κεμάς, προκάς κ.λπ.). Οι τύποι αυτής της οικογένειας οφείλονται σε παρετυμολογική επίδραση του δέρκομαι. Οι τύποι με -ζ- (πρβλ. ζαρκάδι) είναι φαινομενικά μεμονωμένοι, ενώ στην πραγματικότητα συνδέονται με έναν κελτικό τύπο με σημ. «ζαρκάδι», πρβλ. γαλατ. iwrch, κορν. yorch, βρετ. iourc'h (< IE york-o). Ο τ. ίορκος υποστηρίχθηκε ότι είναι γαλατικό δάνειο.
ΠΑΡ. αρχ. δορκάδειος, δορκαδίζω
αρχ.-μσν.
δορκάδιο, δόρκων
νεοελλ.
δόρκος.
ΣΥΝΘ. νεοελλ. δορκάτομος, δόρκοψις].

Greek Monotonic

δορκάς: -άδος[ᾰ], ἡ (δέ-δορκα), είδος ελαφιού (ονομαζόμενο έτσι από τα μεγάλα και λαμπερά του μάτια)· στην Ελλάδα, ζαρκάδι, σε Ευρ., Ξεν.· στη Συρία και στην Αφρική, γαζέλα, σε Ηρόδ.· ομοίως δόρξ, δορκός, ἡ, σε Ευρ. κ.λπ.· ζορκάς, σε Ηρόδ.

Frisk Etymological English

-άδος
Grammatical information: f.
Meaning: a kind of deer, roe, gazelle (Hdt. 7, 69).
Derivatives: Other forms: δόρξ (Call.; acc. δόρκαν E. H. F. 376 [lyr.]; δόρκα Dindorf), δόρκος (Dsc.), δόρκων (LXX); also ζορκάς (Hdt. 4, 192), ζόρξ (Call.); ἴορκος (Opp.), ἴορκες, ἴυρκες (H.). - Diminutives: δορκάδιον (LXX, Delos IIIa), also a plant (André, Notes lexicogr. botanique s.v.); δορκαλίς (Call.; on -αλ-ιδ- Chantr. Form. 251f., 344); δορκαλῖδες dies from the bones of .. (Herod.; on -ιδ- s. Chantraine 346f.); δορκαλίδες ὄργανόν ἐστι κολαστικόν τε η μάστιγες αἱ ἀπὸΏ ἱμάντων δορκάδων Suidas; δορκάδε(ι)ος made from the bones of.. (ἀστράγαλος, Thphr., inscr., pap.; s. Schmid -εος und -ειος 52), δόρκειος (Theognost.), δόρκιος (Edict. Diocl.). - PN Δορκεύς etc., s. Boßhardt Die Nomina auf -ευς 130.
Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Celt.
Etymology: Built like κεμάς etc., δορκάς, like δόρκος and δόρκων was derived from the root noun δόρξ. If we start from the forms with ζ-, the word agrees with a Celtic word for roe, Corn. yorch, Bret. iourch roe, Welsh iwrch caprea mas, IE *i̯ork-o-. The δ-forms perhaps folketymological after δέρκομαι. ἴορκος etc. may be Celtic (Galatic) LW [loanword]. - Sommer Lautst. 147f.

Middle Liddell

n n n δέδορκα
a kind of deer (so called from its large bright eyes), in Greece, the roe-deer, Eur., Xen.; in Syria and Africa, the gazelle, Hdt. so, δόρξ, δορκός, Eur., etc.; ζορκάς, Hdt.

Frisk Etymology German

δορκάς: -άδος
{dorkás}
Grammar: f.
Meaning: Reh, Gazelle (Hdt. 7, 69, E., X.).
Derivative: Mehrere Nebenformen: δόρξ (Kall., Luk.; Akk. δόρκᾰν E. H. F. 376 [lyr.]; δόρκα Dindorf), δόρκος (Dsk., Opp.), δόρκων (LXX u. a.); auch ζορκάς (Hdt. 4, 192), ζόρξ (Kall., Nik.); ἴορκος (Opp.), ἴορκες, ἴυρκες (H.). — Ableitungen: Deminutiva: δορκάδιον (LXX, Delos III^a), δορκαλίς (Kall. usw.; zur Suffixkombination -αλιδ- Chantraine Formation 251f., 344); δορκαλῖδες Würfel aus Rehknöcheln (Herod.; vgl. die technischen Wörter auf -ιδ- bei Chantraine 346f.); δορκάδε(ι)ος ‘aus Reh(knöcheln) gemacht’ (ἀστράγαλος, Thphr., Plb., Inschr. u. Pap.; vgl. Schmid -εος und -ειος 52), δόρκειος (Theognost.), δόρκιος (Edict. Diocl.). — PN Δορκεύς usw., s. Boßhardt Die Nomina auf -ευς 130.
Etymology: Wie κεμάς usw. gebildet, ist δορκάς ebenso wie δόρκος und δόρκων aus dem Wurzelnomen δόρξ erweitert. Wenn man von den sonst unverständlichen Formen mit ζ- ausgeht, erhält man eine direkte Übereinstimmung in einem keltischen Wort für Reh, korn. yorch, bret. iourc’h Reh, kymr. iwrch caprea mas, idg. *i̯ork-o-. Die δ-Formen beruhen auf volksetymologischem Anschluß an δέρκομαι; ἴορκος usw. können keltische (galatische) LW sein. — Sommer Lautst. 147f.
Page 1,410

Mantoulidis Etymological

(=εἶδος ἐλαφιοῦ μέ μεγάλα καί ἀστραφτερά μάτια, ζαρκάδι). Ἀπό τό δέρκομαι, ὅπου δές γιά ἄλλα παράγωγα.