Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

ulciscor

From LSJ
Revision as of 07:05, 28 February 2019 by Spiros (talk | contribs) (3)

Οὐ γὰρ ἀργίας ὤνιονὑγίεια καὶ ἀπραξίας, ἅ γε δὴ μέγιστα κακῶν ταῖς νόσοις πρόσεστι, καὶ οὐδὲν διαφέρει τοῦ τὰ ὄμματα τῷ μὴ διαβλέπειν καὶ τὴν φωνὴν τῷ μὴ φθέγγεσθαι φυλάττοντος ὁ τὴν ὑγίειαν ἀχρηστίᾳ καὶ ἡσυχίᾳ σῴζειν οἰόμενος → For health is not to be purchased by idleness and inactivity, which are the greatest evils attendant on sickness, and the man who thinks to conserve his health by uselessness and ease does not differ from him who guards his eyes by not seeing, and his voice by not speaking

Plutarch, Advice about Keeping Well, section 24

Latin > English (Lewis & Short)

ulciscor: ultus, 3,
I v. inch. dep. [etym. dub.].
I To avenge one's self on, take vengeance on, or punish for wrong done (very freq. and class.; cf.: vindico, punio, persequor).
   A With a personal object: ego pol illum ulciscar hodie Thessalum veneficum, Qui, etc., Plaut. Am. 4, 5, 9: ego illum fame, ego illum Siti, maledictis, malefactis, amatorem Ulciscar, id. Cas. 2, 1, 10: inimicos, id. Trin. 3, 1, 18: aliquem pro scelere, Caes. B. G. 1, 14: ulciscendi Romanos pro iis, quas acceperant, injuriis occasio, id. ib. 5, 38: odi hominem et odero: utinam ulcisci possem! sed illum ulciscentur mores sui, Cic. Att. 9, 12, 2: numquam illum res publica suo jure esset ulta, id. Mil. 33, 88: quos ego non tam ulcisci studeo, quam sanare, id. Cat. 2, 8, 17: quos intellegis non, ut per te alium, sed ut per alium aliquem te ipsum ulciscantur, laborare, id. Div. in Caecil. 6, 22: victos acerbius, Sall. J. 42, 4: Alphesiboea suos ulta est pro conjuge fratres, Prop. 1, 15, 15 (19): ulta pellicem, Hor. Epod. 3, 13; 5, 63; cf.: inimici ulciscendi causā, Cic. Inv. 2, 5, 18: ejus casūs, quem ulciscitur, Quint. 6, 1, 18.—Absol.: has tris ulciscendi rationes Taurus scriptas reliquit, Gell. 7, 14, 5.—
   B To take revenge for, to avenge, punish injustice, wrongs, etc.; with a non-personal object: quā in re Caesar non solum publicas sed etiam privatas injurias ultus est, Caes. B. G. 1, 12: statuerunt, istius injurias per vos ulcisci, Cic. Verr. 2, 2, 3, § 9; id. Fam. 12, 1, 2: injurias rei publicae, id. Phil. 6, 1, 2: Etruscorum injurias bello, id. Rep. 2, 21, 38: cum alii ulcisci dolorem aliquem suum vellent, id. Sest. 20, 46: injuriam, id. Verr. 2, 1, 28, § 72: peccata peccatis et injurias injuriis, id. Inv. 2, 27, 81 al.; cf.: ultum ire injurias festinare, to proceed to revenge, to revenge, Sall. J. 68, 1: ultum ire scelera et injurias, Quint. 11, 1, 42: istius nefarium scelus, Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68: patrui mortem, id. Rab. Perd. 5, 14: senis iracundiam, Ter. Phorm. 1, 4, 12: offensas tuas, Ov. Tr. 2, 134: barbaras Regum libidines, Hor. C. 4, 12, 8: illatum a Persis Graeciae bellum, Just. 2, 15, 13.—
II Transf., with the person to whom wrong has been done as the object, to take vengeance for, to avenge a person (much less freq. but class.): quos nobis poëtae tradiderunt patris ulciscendi causā supplicium de matre sumpsisse, Cic. Rosc. Am. 24, 66; Auct. Her. 1, 16, 26: caesos fratres, Ov. M. 12, 603: fratrem, id. ib. 8, 442: patrem justa per arma, id. F. 3, 710: numen utrumque, id. ib. 5, 574: cadentem patriam, Verg. A. 2, 576: quibus (armis) possis te ulcisci lacessitus, Cic. de Or. 1, 8, 32: se, id. Mil. 14, 38; id. Verr. 2, 4, 40, § 87; Plin. Ep. 8, 7, 2; Ov. M. 7, 397; id. P. 1, 8, 20: Hannibal se a transfugis ultus est, Front. Strat. 3, 16, 4.— Transf., of things: a ferro sanguis humanus se ulciscitur: contactum namque eo celerius subinde rubiginem trahit, Plin. 34, 14, 41, § 146.—With the two constructions combined: non hercle ego is sum, qui sum, ni hanc injuriam meque ultus pulcre fuero, Plaut. Men. 3, 2, 7.!*?
   1    Act. collat. form ulcisco, ĕre: nisi patrem materno sanguine exanclando ulciscerem, Enn. ap. Non. 292, 16 (Trag. v. 184 Vahl.).—
   2    ulciscor, ci, in a passive signif.: quicquid sine sanguine civium ulcisci nequitur, jure factum sit, Sall. J. 31, 8: ob iras graviter ultas, graviter ultae, Liv 2, 17, 7; so, ultus, avenged, Val. Fl. 4, 753: ulta ossa patris, Ov. H. 8, 120.

Latin > French (Gaffiot 2016)

ulcīscor,⁸ ultus sum, ulcīscī, tr..,
1 venger [= venger sur autrui] : patrem Cic. Amer. 66, venger son père, cf. Cic. Mil. 8 ; se ulcisci Cic. Mil. 38 ; Verr. 2, 4, 87, se venger ; Cæsaris mortem Cic. Phil. 13, 33, venger la mort de César
2 se venger de, punir en tirant vengeance : a) aliquem pro scelere Cæs. G. 1, 14, 5, tirer vengeance de qqn pour un crime, cf. Cæs. G. 5, 38 ; illum ulciscentur mores sui Cic. Att. 9, 12, 2, il sera puni par son propre caractère, cf. Cic. Mil. 88 ; Cat. 2, 17, etc. ; b) injurias alicujus Cic. Verr. 2, 2, 9, se venger des injustices qu’on a subies de la part de qqn, cf. Cic. Rep. 2, 38, etc. ; scelus alicujus Cic. Verr. 2, 1, 68, tirer vengeance du crime de qqn. les ex. qu’on cite de l’emploi passif sont tous contestables : Sall. J. 31, 8 ; Liv. 2, 17, 7 ; Ov. H. 8, 120.

Latin > German (Georges)

ulcīscor, ultus sum, ulcīscī (ulcus), I) jmd. wegen eines erlittenen Unrechtes rächen, für jmd. Rache nehmen, patrem, Cic.: se, Cic.: se ab inimico, Hygin. fab. 187: Hannibal se a transfugis ultus est, Frontin. 3, 16, 4: hoc genere se de senatu, Spart. Sever. 11, 3: übtr., a ferro sanguis humanus se ulciscitur; namque... rubiginem ducit, Plin. – II) an jmd. für ein begangenes Unrecht sich rächen, Rache nehmen, etwas rächend strafen, ahnden, rügen (Ggstz. alqd inultum pati), a) m. Acc. der Pers.: alqm, Cic., Caes. u.a.: adversarios, Ter.: hanc pro scelere eius, Lucil. fr. – b) mit Acc. der Sache: scelus, Cic.: iniuriam, Cic.: non solum publicas, sed etiam privatas iniurias, Caes.: istius iniurias per vos ulcisci ac persequi statuisse, Cic.: Etruscorum iniurias ulcisci bello, Cic.: ulc. convicia (Ggstz. convicia inulta pati), Plin. ep.: mortem alcis, Cic. – / ulcisci, ultus passiv, quidquid sine sanguine civium ulcisci nequitur, Sall. Iug. 31, 8: quae defendi repetique et ulcisci fas sit, Liv. 5, 49, 3: ob iras graviter ultas, wegen der Rache, die sie in ihrer Wut genommen, Liv. 2, 17, 7: ulta ossa patris, Ov. her. 8, 120: lege quod occĭdit ultus ipse suā, Val. Flacc. 4, 753. – Aktive Nbf. ulcisco, s. bes.

Latin > English

ulciscor ulcisci, ultus sum V DEP :: avenge; punish