ἀρετὴ

Greek (Liddell-Scott)

ἀρετὴ: [ᾰ], ἡ, (ἴδε Ἄρης ἐν τέλ., *ἄρω): - ὑπεροχή, τελειότης, ἱκανότης παντὸς εἴδους, ἀλλὰ παρ’ Ὁμ. κυρίως ἐπὶ ἀνδρικῶν ἀρετῶν (ὡς τὸ Λατ. vir-tus, ἀνδρεία, ἀρετή), ποδῶν ἀρετὴν ἀναφαίνων Ἰλ. Υ. 411· ἀμείνων παντοίας ἀρετὰς ἠμὲν πόδας ἠδὲ μάχεσθαι καὶ νόον Ο. 642· οὕτως ἐπὶ τῶν θεῶν, τῶν περ καὶ μείζων ἀρετὴ τιμή τε βίη τε Ι. 498· οὕτω μετέπειτα, ἀρετῆς ἕνεκα, τῆς ἀνδρείας ἢ γενναιότητος αὐτοῦ ἕνεκα, Ἡρόδ. 8. 92· πλ. ἀρετὰς ἀπεδείκνυντο, ἐπεδείκνυον γενναῖα κατορθώματα, 1. 176., 9. 40. 2) εὐγένεια ἐκ καταγωγῆς, τιμὰς μηδ’ ἀρετὰς ἕλκεο μηδ’ ἄφενος Θέογν. 30, κτλ.· ἡ διὰ τῆς φιλεργίας κτωμένη εὐδοξία καὶ τιμή, πλούτῳ δ’ ἀρετὴ καὶ κῦδος ὀπηδεῖ Ἡσ. Ἔρ. κ. Ἡμ. 311· πρβλ. ἀγαθός. 3) ἐν τῷ πεζῷ λόγῳ ἐν γένει, προτέρημα, πλεονέκτημα, ἀξιότης, ἡ ὑπεροχή τινος εἰς τὸ εἶδός του (Ἀριστ. Μεταφ. 4. 16, 3, Ἠθ. Ν. 2. 6, 2)· ἐπὶ τῆς γονιμότητος χώρας τινός, Ἡρόδ. 4. 198., 7. 5, Θουκ. 1. 2· ἐπὶ ζῴων, τοῦ ἵππου Ἡρόδ. 3. 88· κυνῶν, ἵππων Πλάτ. Πολ. 335Β· ἐπὶ πραγμάτων, σκεύους αὐτόθι 601D· ἐπὶ ἀστακῶν, Ἀρχέστρ. παρ’ Ἀθην. 105Α· ἐπὶ τῆς τάξεως ἢ τοῦ ἐπαγγέλματος τῶν ἀνθρώπων, δικαστοῦ αὕτη ἀρετὴ Πλάτ. Ἀπολ. 18Α· ἀρετὴ δημιουργική, πολιτική, κυβερνητικὴ ὁ αὐτ. Πρωτ. 322D, E, Ἀλκ. Ι. 135Α· ὡσαύτως, ἀρετὴ βίου ὁ αὐτ. Πολ. 618C· πολιτείας Νόμ. 886Β, κτλ. 4) ἡ σημασία τῆς λέξεως παρ’ Ἀττ. ἐξηκολούθει ὑπαρχουσα ὡς καὶ ἡ τῆς Λατ. virtus, μετ’ ἐννοίας δηλούσης μᾶλλον ἐνεργητικὴν ὑπεροχὴν ἢ καθαρῶς ἠθικὰς ἀρετάς, πὺξ ἀρετὰν εὑρόντα Πινδ. Ο. 7. 163, πρβλ. Π. 4. 331, Ξεν. Ἀπομν. 2. 1, 21, κἑξ.· ἀρετὴ τεκτονική, κυβερνητική, ἐπὶ ὑπεροχῆς ἢ δεξιότητος ἐν τέχνῃ τινί, Πλάτ. Πρωτ. 322D, Ἀλκ. Ι. 135Α· - στενῶς πρὸς τὴν σημασίαν ταύτην συνδέεται ἡ ἰδέα τῆς διακρίσεως, ὥστε ἡ λέξις ἀρετὴ φαίνεται ὑποδηλοῦσα τὴν ἔννοιαν φήμης ἢ ἐπαίνου δι’ ὑπεροχήν τινα, Σοφ. Φ. 1420, Θουκ. 1. 33· ἀρετὴ καὶ δόξα Πλάτ. Συμπ. 208D· οὕτω, γενναίων ἀρεταὶ πόνων, λαμπρότης γενναίων ἔργων, κατορθωμάτων, Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 357, πρβλ. Λυσ. 193. 12· ἀρεταί, γενναῖαι πράξεις, Πλάτ. Πολ. 618Β. ΙΙ. παρὰ φιλοσοφικοῖς συγγραφεῦσι κυρίως ἐδήλου τὴν ἠθικὴν ἰδέαν τῆς ἀρετῆς, Πλάτ. Πολ. Πολ. 500D, Νόμ. 963C, κἑξ., Δημ. 1394. 4, Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 1. 13, Πολ. 4. 11, 3, κ. ἀλλ. ΙΙΙ. ὑπηρεσία, καὶ τῆς ἀρετῆς τῆς εἰς τοὺς Ἕλληνας, καὶ διὰ τὰς ὑπηρεσίας ἡμῶν ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων, Θουκ. 3. 58, πρβλ. 2. 40· οὕτω, τῆς πρόσθεν ἕνεκα περὶ ἐμὲ ἀρετῆς Ξεν. Ἀν. 1. 4, 8· πρβλ. ἀνταποδοῦναι ἀρ. Θουκ. 4. 19· ἀρετὰς παρασχέσθαι ὑπέρ τινος Δημ. 441. 19. IV. τὰ χαρίσματα τῆς ἀρετῆς, τὰ προσόντα τῆς ἀρετῆς, Ἑβδ. (Ἡσαΐας μβ΄, 8, μγ΄, 21).