nuncupo

Latin > English (Lewis & Short)

nuncŭpo: āvi, ātum, 1 (nuncupassit for nuncupaverit;
I
v. in the foll.), v. a. nomencapio, to call by name, to call, name (mostly ante-class. and post-Aug.; esp. in jurid. lang.: quem cultrix nomine nostro nuncupat, Ov. F. 1, 246; cf. Cic. de Or. 3, 38, 153; Quint. 8, 3, 27 Spald. N. cr.; cf.: designo, declaro, dico): nuncupare nominare valere apparet in legibus, ubi nuncupatae pecuniae sunt scriptae; item in choro, in quo est: Aenea! Quis est qui meum nomen nuncupat? Item in Medio: Quis tu es mulier, quae me insueto nuncupāsti nomine? Varr. L. L. 6, § 60 Müll.: CVM NEXVM FACIET MANCIPIVMQVE VTI LINGVA NVNCVPASSIT ITA IVS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Paul. ex Fest. p. 173 Müll.; cf. Cic. Off. 3, 16, 65; cf. also id. de Or. 1, 57, 245: nuncupata pecunia est nominata, certa (nomine certa?), nominibus propriis pronuntiata, Paul. ex Fest. p. 173 Müll.: tum illud, quod erat a deo donatum, nomine ipsius dei nuncupabant, Cic. N. D. 2, 23, 60; cf. id. ib. 2, 28, 71: res utiles deorum vocabulis, id. ib. 1, 15, 38; Plin. 4, 12, 27, § 91: Pompeii M. titulos omnes triumphosque hoc in loco nuncupari, id. 7, 26, 27, § 95: aliquam reginam, Just. 24, 2, 9: aliquem Caesarem, Aur. Vict. Caes. 23, 2: Indigetem, Ov. M. 14, 608.—Poet.: alicujus fidem, to invoke, Pac. ap. Non. 90, 11 (Trag. Rel. p. 78, v 141 Rib.).—
II In partic.
   A Nuncupare heredem, to name publicly before witnesses as one's heir: heredes palam, ita ut exaudiri possint nuncupandi sunt, Dig. 28, 1, 21: voce nuncupatus heres, Just. 12, 15 fin.; Dig. 37, 11, 8: nuncupatum testamentum, a testament drawn up in the presence of witnesses, in which the testator names his heirs, Plin. Ep. 8, 18, 5.—
   B In gen., to constitute or appoint as one's heir, Suet. Claud. 4; id. Calig. 38: nec quia offendit alius, nuncuparis, sed quia ipse meruisti, Plin. Pan. 43.—
   C To announce publicly, proclaim formally: consultatum pro rostris an in senatu an in castris adoptio nuncuparetur, Tac. H. 1, 17.—
   D To pronounce vows publicly, to offer vows, to vow: vota nuncupata dicuntur, quae consules, praetores cum in provinciam proficiscuntur faciunt: ea in tabulas praesentibus multis referuntur. At Santra L. II. de verborum antiquitate satis multis nuncupata colligit non directo nominata significare, sed promissa et quasi testificata, circumscripta, recepta, quod etiam in votis nuncupandis esse convenientius, Paul. ex Fest. p. 173 Müll.; Cic. Phil. 3, 4, 11; Liv. 21, 63: cum consul more majorum secundum vota in Capitolio nuncupata, cum lictoribus paludatus profectus ab urbe esset, id. 41, 10: solvere vota nuncupata pro incolumitate exercitus, Val. Max. 1, 1 fin.>

Latin > French (Gaffiot 2016)

nuncŭpō,¹¹ āvī, ātum, āre (nomen, capio), tr.,
1 appeler : aliquid nomine Cic. Nat. 2, 60, appeler qqch. d’un nom, cf. Nat. 1, 38 ; 2, 71 ; Varro L. 6, 60 ; P. Fest. 173 ; (locus) quem orbem lacteum nuncupatis Cic. Rep. 6, 16, (lieu) que vous appelez voie lactée, cf. Ov. M. 14, 608 || invoquer : Pacuv. 141
2 prononcer, déclarer solennellement : a) désigner (à haute voix) comme héritier : Dig. 28, 1, 21, cf. Suet. Claud. 4 ; Cal. 38 ; Plin. Min. Pan. 43 ; nuncupatum testamentum Plin. Min. Ep. 8, 18, 5, testament dicté ; b) annoncer publiquement : Tac. H. 1, 17 ; c) prononcer des vœux : Cic. Phil. 3, 11 ; Liv. 21, 63, 9. mot arch. d’après Cic. de Or. 3, 153 et Quint. 8, 3, 27 || nuncupassit = nuncupaverit : P. Fest. 173.