αὔξω

English (LSJ)

v. αὐξάνω.

Spanish (DGE)

• Morfología: [fut. act. αὐξήσει Pl.R.591d, med. αὐξήσεται Zeno Eleat.B 2, pas. αὐξηθήσεται D.56.48; aor. act. ηὐξήσατε Sol.11.3, pas. ηὐξήθη Pl.Prt.327c; perf. part. act. ηὐξηκώς Pl.Ti.90b, med. ind. ηὔξηται Pl.R.371e, jón. αὔξηται Hdt.1.58, plusperf. ηὔξηντο Hdt.5.78]
I tr. en v. act.
1 hacer aumentar, hacer crecer c. ac. de abstr. φρένας ἀνδρός B.1.162, θυμόν B.10.45, τὸ τοιοῦτον (el alma concupiscible), Pl.Ti.90b
•c. ac. de concr. δέμας Emp.B 37, τὴν νοῦσον Hp.Morb.Sacr.1.23, τὴν φλόγα X.Smp.7.4, τὰς τρίχας X.Eq.5.7, τὸ βάθος ... τῶν τάξεων Plb.11.1.3
•fig. engrandecer, dar fama αὔξομεν ἔμπυρα Pi.I.3(4).80
•c. ac. y alguna determ.: c. dat. ἃ δὲ (θνητὰ γένη) ηὖξε μεγέθει a las (criaturas mortales) que hacía crecer en tamaño Pl.Prt.320e, c. un pred. τὸν ὄγκον τοῦ πλήθους ... ἄπειρον αὐξήσει hará aumentar hasta el infinito la masa de sus bienes Pl.R.591d, c. giro prep. ἐπὶ τὸ ἔσχατον ... πόθου κέντρον Pl.R.573a, ἐπὶ πλεῖον ηὖξον τὴν μαγειρικὴν τέχνην ampliaban el arte de la cocina Athenio 1.16, (τοὺς ἐκγόνους) αὐξήσασα πρὸς ἥβην Pl.Mx.238b, οὔτε ... δύναται αὔξειν ἡ φωνὴ εἰς ἄπειρον τὴν τοῦ βαρέος τε καὶ ὀξέος διάτασιν la voz no puede aumentar hasta el infinito la extensión ni del grave ni del agudo Aristox.Harm.19.8.
2 c. ac. de pers. o un abstr. de la esfera política hacer aumentar las fuerzas o el poder, hacer prosperar μήτε τιν' αὖξε τύραννον Thgn.823, τούτους Sol.11.3, τὰ Ἑλλήνων Hdt.8.30, 9.31, τὸ τῆς πόλεως ... κοινόν Th.6.40, cf. X.HG 7.1.24, D.3.26, Plb.5.10.1, 23.11.7
•c. alguna determ.: c. dat. instrum. τοιοῖσδ' ἐγὼ νόμοισι τὴνδ' αὔξω πόλιν S.Ant.191, c. adv. τοῦτον τρέφειν τε καὶ αὔξειν μέγαν alimentar y acrecentar el poder de éste hasta hacerlo inmenso Pl.R.565c, τάδε μᾶλλον Th.6.18, c. giro prep. τὸν δὲ (Μάριον) πρὸς τὰς ἐπαγγελίας ηὖξον mientras que a Mario le promocionaban por sus promesas D.C.89.3
•fig. engrandecer, enaltecer, proporcionar gloria πόλιν Pi.O.5.4, X.Hier.2.15, Mem.3.7.2, πάτραν Pi.P.8.38, τὸν Καδμογενῆ S.Tr.117, τὸν δῆμον IG 2².834 25 (III a.C.), τοὺς Φιλοπάτορας θεούς SB 7172.55 (III a.C.)
•ensalzar junto a ἐπαινέω: αὐτούς (τοὺς καλούς) Pl.Ly.206a, Φίλων ... τὰ δεδογμένα ... ηὖξε Filón ensalzaba las opiniones Numen.28.3, c. un pred. σέ γε ... ματέρ' αὔξειν ensalzarte como madre S.OT 1092, ἀοίδιμον ἔργοις [ἀθά] να[τ] όν τέ μι[ν αὐξήσουσι Μο] ῦσαι Arist.Fr.Lyr.1.14
•del estilo ampuloso en ret. magnificar abs. αὐξῆσαι ἢ μειῶσαι Arist.Rh.1415^b38.
3 lóg. hacer más universal ἂν δὴ δέῃ πάλιν αὔξειν ἀμφοτέρας τὰς προτάσεις, μέσον ἐμβλητέον si de nuevo es preciso hacer ambas premisas más universales, hay que intercalar un término medio Arist.APo.86^b17.
4 gram., part. subst. ἡ αὔξουσα el aumento Hdn.Epim.280
•en v. pas. recibir el aumento χρόνοι Hdn.Epim.280, αὐξόμενα verbos que llevan aumento en el perf. Gramm.Pap.24.4.
II intr., gener. en v. med.
1 crecer, aumentar c. suj. de concr. o abstr. μένος καὶ φαίδιμα γυῖα ηὔξετο Hes.Th.493, ὁ ἄνεμος Hdt.7.188, ὁ πυρετός Hp.Acut.(Sp.) 13, τὰ παθήματα Hp.VM 2, πῇ πόθεν αὐξηθέν; ¿de dónde y cómo crecido? (del ser), Parm.B 8.7, cf. Zeno Eleat.B 2, ἡ σελήνη αὔξεται Arist.APo.90^a3, μήνης αὐξομένης Poet.de herb.129, ἡ ψυχὴ ... τὸ αἴτιον τοῦ αὔξεσθαι καὶ τρέφεσθαι Arist.de An.416^a9, τὸ ἀσώματον ... οὔτε γίγνεται οὔτε αὔξεται Numen.4a.30, tb. c. suj. de pers. ὁ μὲν νεοσσός ἐστιν, ἣ δ' ηὐξημένη E.IA 1248, cf. Hp.Art.28, Paus.9.5.10, 13
•c. dat. οἷσι (ἐχθροῖσιν) ... πόλεμος ἐχθοδοπὸς αὔξεται Ar.Ach.227, ἡ δὲ ψυχὴ τοῖς σπουδαίοις λόγοις αὔξεσθαι πέφυκεν Isoc.1.12
•c. dat. y adj. σθένος ... μεῖζον αὔξεται βροτοῖς A.Supp.338
•c. adj. τοσοῦτον αὔξονται αἱ περὶ τοὺς λόγους ἐπιθυμίαι τε καὶ ἡδοναί Pl.R.328d
•c. giro prep. ἐν δ' ὀλίγῳ βροτῶν τὸ τερπνὸν αὔξεται Pi.P.8.93, αὔξεται ἐν μέρει αἴσης (de los elementos), Emp.B 26.2, ὅσαι δὴ χρεῖαι δι' ἔρωτος χωρὶς αἰσχύνης ηὐξήθησαν D.61.5
•tb. en v. act. en autores tardíos crecer αὔξει ... τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος Aristeas 208, de un niño, D.S.4.64, de un laurel, D.C.48.52.4
•fig. ἡ ψυχὴ ... αὔξει D.Chr.4.128
•c. ac. int. αὔξει τὴν αὔξησιν τοῦ Θεοῦ crece con crecimiento divino, Ep.Col.2.19, ἐὰν μικρὸν ὁ ποταμὸς αὐξήσῃ, βυθισθήσεται Hierocl.Facet.66
•c. ac. de rel. ἵνα ... αὐξήσωμεν εἰς αὐτὸν τὰ πάντα para que crezcamos en todos los sentidos hacia Él (Cristo), Ep.Eph.4.15.
2 crecer, prosperar c. suj. de pers., pueblos o anim. Ἀθηναῖοι ... ηὔξηντο los atenienses estaban en plena prosperidad Hdt.5.78, ἡ πόλις Pl.R.371e, Isoc.15.316, αὐτός τε μᾶλλον αὐξήσεται Pl.R.497a, μήδε οἶκος αὔξοιτο (en una maldición) IG 12(9).1179.30 (Eubea II d.C.)
•c. dat. ὥστε καὶ χρήμασι καὶ τοῖς σώμασιν ηὐξῆσθαι de forma que habrá que crecer en dinero y hombres Th.6.12, αὐξηθήσεται ἡμῖν τὸ ἐμποριον D.56.48
•c. adj. pred. οὗτος ἂν ἐλλόγιμος ηὐξήθη Pl.Prt.327c, δεῖ ... παῖδα αὔξεσθαι μέγαν E.Ba.183, μέγας ἐκ μικροῦ ... Φίλιππος ηὔξηται D.9.21
•c. giro prep. τὸ δὲ Ἑλληνικὸν ... αὔξηται ἐς πλῆθος τῶν ἐθνέων la nación griega ha crecido hasta una multitud de pueblos Hdt.1.58
•fig. ἐν τοῖς πόνοισιν αὔξεται se crece en las dificultades E.Supp.323, ἐπὶ τῷ ὀνόματι ... ηὐξήθησαν se engrandecieron por su renombre Th.6.33
•en un cont. gener. político-milit. acrecentar su poder τὰ τῶν Περσέων πρήγματα αὔξηται Hdt.1.46, τοῦ Πολυκράτεος τὰ πρήγματα ηὔξητο Hdt.3.39, cf. Th.1.89, τὰ δὲ τῶν πολεμίων ... αὐξήσεται X.Cyr.6.1.12, cf. D.19.90.
3 lóg. hacerse más universal ἐκεῖνα δὲ διὰ τούτου καταπυκνοῦται καὶ αὔξεται Arist.APo.79^a31
•ret. exagerar ὁ λόγος αὐξόμενος c. ref. a la figura retórica (cf. αὔξησις), Plu.Thes.23, 2.559b.
• Etimología: De *°H2u̯egs- en grado ø *°H2ugs-, cf. gót. aukan, lat. augeo y tb. gr. ἀέξω. De la misma raíz c. sufijo nasal αὐξάνω.

German (Pape)

[Seite 394] nur praes. u. impf., s. αὐξάνω.

French (Bailly abrégé)

impf. αὖξον ; pour les autres temps, v. αὐξάνω;
Pass.-Moy. αὔξομαι, impf. ηὐξόμην;
1 augmenter, accroître (en taille, en force, en puissance, etc.) ; αὔξειν πόλιν SOPH, XÉN, τὰ Ἑλλήνων HDT accroître la puissance d'une cité, des Grecs ; τινά SOPH accroître la puissance ou la prospéritié de qqn ; τὰ Ἑλληνικά HDT accroître la puissance des Grecs ; Pass., croître, grandir ; en parl. de chef d'États faire prospérer, càd gouverner (l'État) SOPH;
2 grandir ou augmenter en paroles, càd exalter, glorifier, ou simpl. honorer ; en mauv. part amplifier, exagérer.
Étymologie: cf. αὐξάνω.

Russian (Dvoretsky)

αὔξω:
1 Pind., Aesch., Soph., Her., Xen., Plat., Polyb. = αὐξάνω 1;
2 взращивать, выращивать (τινὰ μέγαν Plat.);
3 возвеличивать, превозносить, прославлять (πάτραν Pind.; ἐπαινεῖν καὶ αὔ. τινά Plat.);
4 чтить, уважать (τινὰ μητέρ᾽ αὔ. Soph.);
5 преувеличивать, раздувать (αὐξῆσαι ἢ μειώσαι Arst.). - см. тж. αὐξάνω.

Greek (Liddell-Scott)

αὔξω: ἴδε αὐξάνω.

Greek Monotonic

αὔξω: αυξάνω, βλ. αὐξάνω.

Frisk Etymological English

Grammatical information: v.
Meaning: inrease, strengthen (Il.); cf. Gonda, Ancient Indian ojas 77f.
Other forms: ἀέξω (Il.), αὐξάνω (Ion.-Att.), aor. αὐξῆσαι. [Unhappily, αὔξω and αὐξάνω are not treated separately in LSJ.]
Derivatives: αὔξησις (ion. att.). - αὐξίς, -ίδος f. young of the tunny (Phryn. Com.; Strömberg Fischnamen 127).
Origin: IE [Indo-European] [84] h₂eug-, *h₂ueg-
Etymology: PIE root *h₂eug-, h₂ueg- with -s- (prob. in origin only pres.). Without -s- we have Lat. augeo, Goth. aukan, Lith. áugti wachsen (acute through the -g-, Winter's Law). s-stem in Lat. augus-tus, Skt. ójas- n. strength. Toch. B auks-, A oks- grow, perhaps in Lat. auxilia n. pl. reinforcements, Lith. áukštas high. *h₂weg- in Germ., e. g. Goth. wahsjan, Skt. vakṣáyati make grow, Av. vaxš- id. Perhaps Lat. vegeo is the s-less form (with long vowel Skt. vā́ja- m. strength, Goth. wokrs m. gain, interest), for which Iranian, e.g. OP vazraka- big, shows palatal ǵ (depalat. after u ?). Zero grade *ug-s- in Skt. pres. ptc. úkṣant-, ukṣámāṇa- and Av. pres. uxšyeiti grows; without -s Skt. and Av. ugrá- big, stong. - On the ablaut cf. ἀλκ-ή: ἀλέξ-ω.

Frisk Etymology German

αὔξω: {aúksō}
Forms: erweitert αὐξάνω (ion. att.; zum Aspekt [determinativ?] Brunel Aspect verbal 6), ἀέξω (poet. seit Il.), αὐξύνω (Aesop.), Aor. αὐξῆσαι, spät (Nonnos u. a.) ἀεξῆσαι
Grammar: v.
Meaning: mehren, fördern; wachsen (zur Bedeutung s. auch Gonda Ancient-Indian ojas 77f.).
Derivative: Mehrere Ableitungen. Nomina actionis: αὔξησις (ion. att.), αὐξησία (personifiziert; Hdt. u. a.), αὔξημα (Hp., E.), αὔξη (Pl. u. a.), αὖξις (H., v.l. Pl. Phlb. 42d) Vermehrung, Wachstum. Nomen agentis αὐξητής m. Vermehrer (Orph.), außerdem als Bez. der Göttin des Wachstums Αὑξώ (Paus., Poll.; zur Bildung Schwyzer 478, Chantraine Formation 115ff.). — Außerdem αὐξίς, -ίδος f. das Junge des Thunfisches (Phryn. Kom., Arist., Nik.; vgl. Strömberg Fischnamen 127), von αὔξω oder αὔξη. — Adjektiva: αὐξητικός wachsend, mehrend (Hp., Arist. usw.), αὔξιμος ib. (Hp., A. u. a.; vgl. Arbenz Die Adj. auf -ιμος 50ff.), αὐξηρός (Nik.; unsicher); die beiden letzteren wohl eher von αὔξη als von αὔξω.
Etymology: αὔξω und ἀ(ϝ)έξω stellen zwei miteinander ablautende Wechselformen eines und desselben Stammes dar, der seinerseits eine (ursprünglich wahrscheinlich nur präsentische) s-Erweiterung einer idg. Wurzel aug-, au̯eg- ist, die in ihrer einsilbigen Form mehrfach vorliegt: lat. augeo, germ., z. B. got. aukan sich mehren, awno. auka vermehren, lit. áugti wachsen (dessen Stoßton die Zweisilbigkeit der Wurzel verrät). Die s-Erweiterung, die übrigens mit dem s-Stamm in lat. augus-tus, aind. ójas- n. Kraft, Stärke in Verbindung stehen kann, erscheint in lat. auxilia n. pl. Verstärkungen, auxilium Hilfe, lit. áukštas hoch, toch. B auks-, A oks- wachsen. — Die zweisilbige Form au̯eg-s- ist in dieser Gestalt außerhalb des Griechischen nicht nachweisbar, sondern nur in der einsilbigen Variante u̯eg-s-: germ., z. B. got. wahsjan, aind. vakṣáyati wachsen lassen, aw. vaxš- ‘wachsen (lassen)’ zu belegen. Es liegt nahe, lat. vegeo als die s-lose Form davon zu betrachten, wozu dann weiter mit Dehnstufe ai. vā́ja- m. etwa Kraft, Gewinn od. ähnl., germ., z. B. got. wokrs m. Zins, nhd. Wucher. Da aber vegeo und Verwandte, nach den mutmaßlichen altiranischen Vertretern der Sippe, z. B. ap. vazraka- groß, zu schließen, palatales ĝ enthalten, muß das als sehr zweifelhaft betrachtet werden. Anderseits begegnet eine Schwundstufe ug-s- in den aind. Ptz. Präs. úkṣant-, ukṣámāṇa- und im awest. Präsens uxšyeiti wächst; die s-lose Form endlich in aind. aw. ugrá- gewaltig, stark mit demselben r-Stamm wie in aw. aogarə n. Kraft neben dem s-Stamm in aw. aoǰah- = aind. ójas- n. Kraft, lat. augus-tus. — Zum Ablautwechsel vgl. besonders ἀλκή: ἀλέξω. — Weitere Lit. bei WP. 1, 22f. und bei Pok. 84f.
Page 1,187-188

Chinese

原文音譯：aÙx£nw 凹克山挪
詞類次數：動詞（22）
原文字根：長大（向上） 相當於： （דָּשָׁא‎） （צָמַח‎） （שָׂגָה‎）
字義溯源：生長*，增長，長大，長進，長起來，興旺，興盛，增添。這字說到植物的長大，如百合花（ 太6:28； 路12:27），芥菜（ 太13:32； 路13:19），麥子（ 可4:8）；人體的長大，如施洗約翰（ 路1:80），主耶穌（ 路2:40）。這字也常用在隱喻上：
1）影響力的增長；如：他必興旺，我必衰微（ 約3:30）
2）神話語的興旺（ 徒6:7; 12:24; 19:20）
3）教會的成長，擴增（ 徒7:17； 林前3:6,7； 弗2:21； 西2:19）
4）屬靈果子的增添，信徒屬靈生命與信心的增長（ 林後9:10; 10:15； 弗4:15； 西1:10； 彼前2:2； 彼後3:18）
同源字：1） （αὐξάνω / αὔξω / ξαίνω）生長 2） （αὔξησις）增長 3） （συναυξάνω）一同增加 4） （ὑπεραυξάνω）過度增長
同義字：1） （αὐξάνω / αὔξω / ξαίνω）生長 2） （μηκύνω）加長，漸長 3） （περισσεύω）充足有餘 4） （πλεονάζω）更多些 5） （πληθύνω）增多 6） （πλουτέω）成為富足 7） （φύω）噴出，發芽
出現次數：總共（23）；太（2）；可（1）；路（4）；約（1）；徒（4）；林前（2）；林後（2）；弗（2）；西（3）；彼前（1）；彼後（1）
譯字彙編：
1） 興旺（3） 約3:30； 徒6:7； 徒12:24；
2） 漸漸長大（3） 路1:80； 路2:40； 弗2:21；
3） 增長（2） 林後10:15； 西1:6；
4） 長大（2） 路13:19； 彼前2:2；
5） 得以長進（1） 弗4:15；
6） 你們⋯有長進（1） 彼後3:18；
7） 長進（1） 西1:10；
8） 而生長（1） 西2:19；
9） 它們⋯長起來（1） 太6:28；
10） 增添（1） 林後9:10；
11） 使其生長（1） 林前3:6；
12） 長起來（1） 路12:27；
13） 生（1） 可4:8；
14） 興盛（1） 徒7:17；
15） 就興旺（1） 徒19:20；
16） 它長大（1） 太13:32；
17） 使其生長的（1） 林前3:7