υπόκειμαι
Greek Monolingual
ὑπόκειμαι, ΝΜΑ κεῖμαι
1. κείμαι, βρίσκομαι από κάτω (α. «τα υποκείμενα στρώματα υποχώρησαν» β. «τοιαύτης κρηπίδος ὑποκειμένης αὐταῖς», Πλάτ.)
2. είμαι υποταγμένος σε κάποιον, εξαρτώμαι από κάποιον (α. «υπόκειται στον νόμο» β. «ὑποκεῖσθαι τῷ ἄρχοντι», Πλάτ.)
3. είμαι επιδεκτικός σε κάτι (α. «υπόκειται σε αλλοιώσεις» β. «ὑποκεῖσθαι τοῖς πάθεσιν», Αριστοτ.)
4. (σχετικά με επιχείρημα, συλλογισμό ή υπόθεση) τίθεμαι ως βάση («εἴτε ὀρθῶς εἴτε μὴ ὑπόκειται», Πλάτ.)
5. (το ουδ. της μτχ. ενεστ. ως ουσ.) βλ. υποκείμενο
νεοελλ.
φρ. α) «τα υπερκείμενα τοῖς υποκειμένοις»
(νομ.) αξίωμα κατά το οποίο στον ιδιοκτήτη του εδάφους ανήκει και κάθε κτίσμα που βρίσκεται πάνω σε αυτό
β) «κανόνας μη υποκείμενος σε εξαιρέσεις» — κανόνας που δεν δέχεται εξαιρέσεις
μσν.-αρχ.
(για τόπο) βρίσκομαι παρακάτω (α. «πρὸς βορρὰν καὶ ἄρκτον ὑποκείμενα μέρη τῶν ορέων», Γεωπ.
β. «λόφον.... ὑποκείμενον... τοῖς Σιννάκοις», Πλούτ.)
μσν.
φρ. «ὑποκεῖσθαι δανείοις» — είμαι καταχρεωμένος (Μαλάλ. Ι.)
αρχ.
1. (σχετικά με κείμενο) δίνομαι παρακάτω
2. υποβάλλομαι, προτείνομαι σε κάποιον («ἔμενεν ἐπὶ τῆς ὑποκειμένης γνώμης», Πολ.)
3. είμαι παρών ή πρόχειρος («χρῆται τῇ ὑποκειμένη δυνάμει», Πλάτ.)
4. είμαι αποφασισμένος ή έχω κάτι ως κανόνα
5. υποδηλώνομαι, υποδεικνύομαι
6. υπολείπομαι, απομένω («τιμωρία ὑπόκειται τοῖς τὰ ψεύδη μαρτυροῦσι», Δημοσθ.)
7. υποθηκεύομαι, ενεχυριάζομαι («οἰκίαν μδ' μνῶν ὑποκειμένην», Iσαί.)
8. (φιλοσ.) (σχετικά με διανόημα) τίθεμαι ή υπάρχω ως βάση, ως θεμέλιο («τὰ εἰρημένα περὶ ψυχῆς ὑποκείσθω», Αριστοτ.)
9. (λογ.) αντιστοιχώ ή υπάγομαι σε κάτι («τῇ ἰατρικῇ... ἡ ὀψοποιικὴ... ὑπόκειται», Πλάτ.)
10. (με αιτ. και το απρμφ. εἶναι) υποτίθεται ότι είναι ή ότι υπάρχει κάτι («ὑποκείσθω δὴ ἡμῖν εἶναι τὴν ἡδονὴν κίνησίν τινα», Αριστοτ.)
11. μτφ. πέφτω στα πόδια κάποιου και τον ικετεύω («ὑποκείσονται ἄρα δεόμενοι καὶ τιμῶντες», Πλάτ.)
12. απρόσ. ὑπόκειται
είναι προδιαγεγραμμένο, καθορισμένο ως κανόνας («καὶ γὰρ ἐνταῡθ' ὑπόκειται πρῶτον μὲν διωμοσία», Δημοσθ.)
13. (αμτβ.) έχω προσαρτηθεί
14. (η αρσ. μτχ. ενεστ. στον πληθ. ως ουσ.) οἱ ὑποκείμενοι
(για πρόσ.) οι εγγυητές
15. (η ουδ. μτχ. ενεστ. στον πληθ. ως ουσ.) τὰ ὑποκείμενα
τα ενέχυρα
16. φρ. α) «ὑποκείσθω ὅτι...» — ας ληφθεί ως δεδομένο ότι... (Αριστοτ.)
β) «ὁ ὑποκείμενος χρόνος» — ο ενεστώτας
γ) «ἡ ὑποκειμένη ὕλη» — η υπόθεση ή η ύλη επιστήμης ή πραγματείας (Αριστοτ.).
