αθύρω: Difference between revisions
Ἐς δὲ τὰ ἔσχατα νουσήματα αἱ ἔσχαται θεραπεῖαι ἐς ἀκριβείην, κράτισται → For extreme diseases, extreme methods of cure, as to restriction, are most suitable.
m (Text replacement - "<b>πρβλ.</b>" to "πρβλ.") |
m (Text replacement - ">" to ">") |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=[[ἀθύρω]] (Α)<br /><b>1.</b> [[παίζω]], [[διασκεδάζω]]<br /><b>2.</b> [[αστειεύομαι]], [[παίζω]]<br /><b>3.</b> [[παίζω]] κάποιο όργανο<br /><b>4.</b> [[ψάλλω]], [[τραγουδώ]], [[υμνώ]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. ανάγεται πιθ. στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>dhwer</i><br />που σήμαινε «[[ορμώ]], [[περιδινώ]]». Το ελλην. <i>ἀθῡρω</i> σχηματίζεται από τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας (<i>dhur</i>-), με προθεματικό <i>ἀ</i>- (<i>ņ</i>), που αποτελεί [[επίσης]] μηδενισμένη μεταπτωτική [[βαθμίδα]] του ΙΕ <i>en</i> «ἐν» και [[επίθημα]] <i>–y</i><i>ō</i>. Ήτοι: <i>ņ</i>-<i>dhur</i>-<i>yo</i> | |mltxt=[[ἀθύρω]] (Α)<br /><b>1.</b> [[παίζω]], [[διασκεδάζω]]<br /><b>2.</b> [[αστειεύομαι]], [[παίζω]]<br /><b>3.</b> [[παίζω]] κάποιο όργανο<br /><b>4.</b> [[ψάλλω]], [[τραγουδώ]], [[υμνώ]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. ανάγεται πιθ. στην ΙΕ [[ρίζα]] <i>dhwer</i><br />που σήμαινε «[[ορμώ]], [[περιδινώ]]». Το ελλην. <i>ἀθῡρω</i> σχηματίζεται από τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] της ρίζας (<i>dhur</i>-), με προθεματικό <i>ἀ</i>- (<i>ņ</i>), που αποτελεί [[επίσης]] μηδενισμένη μεταπτωτική [[βαθμίδα]] του ΙΕ <i>en</i> «ἐν» και [[επίθημα]] <i>–y</i><i>ō</i>. Ήτοι: <i>ņ</i>-<i>dhur</i>-<i>yo</i> > <i>ἀ</i>-<i>θῦρ</i>-<i>yω</i> > <i>ἀθῦρω</i>, με [[αντέκταση]] του <i>ῦ</i> σε <i>ῡ</i> Η αρχική σημ. της λ., σύμφωνα με την [[ετυμολογία]] αυτή, θα ήταν «[[ενορμώ]], [[στριφογυρίζω]]», απ' όπου εξελίχθηκε στην Ελληνική στη σημ. «[[παίζω]], ψυχαγωγούμαι» (πρβλ. και την παράλληλη [[εξέλιξη]] του ρ. [[διασκεδάζω]] στην Ελληνική από την αρχική σημ. του «[[σκορπίζω]]» στη σημ. του «ψυχαγωγούμαι»). Σημειώνουμε [[ακόμη]] πως τα [[σύνθετα]] <i>αθυρόγλωσσος</i>, [[αθυρόστομος]] δεν συνδέονται ετυμολογικά [[προς]] το <i>ἀθῦρω</i>, [[αλλά]] [[προς]] το [[ἄθυρος]] (<i>ἀ</i>- <span style="color: red;">+</span> [[θύρα]]) «ο [[χωρίς]] [[θύρα]], [[χωρίς]] φραγμό».<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ἄθυρμα]], <b>αρχ.</b> [[ἄθυρσις]], [[ἀθυρεύεσθαι]]. | ||
}} | }} | ||
Revision as of 15:20, 15 January 2019
Greek Monolingual
ἀθύρω (Α)
1. παίζω, διασκεδάζω
2. αστειεύομαι, παίζω
3. παίζω κάποιο όργανο
4. ψάλλω, τραγουδώ, υμνώ.
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. ανάγεται πιθ. στην ΙΕ ρίζα dhwer
που σήμαινε «ορμώ, περιδινώ». Το ελλην. ἀθῡρω σχηματίζεται από τη μηδενισμένη βαθμίδα της ρίζας (dhur-), με προθεματικό ἀ- (ņ), που αποτελεί επίσης μηδενισμένη μεταπτωτική βαθμίδα του ΙΕ en «ἐν» και επίθημα –yō. Ήτοι: ņ-dhur-yo > ἀ-θῦρ-yω > ἀθῦρω, με αντέκταση του ῦ σε ῡ Η αρχική σημ. της λ., σύμφωνα με την ετυμολογία αυτή, θα ήταν «ενορμώ, στριφογυρίζω», απ' όπου εξελίχθηκε στην Ελληνική στη σημ. «παίζω, ψυχαγωγούμαι» (πρβλ. και την παράλληλη εξέλιξη του ρ. διασκεδάζω στην Ελληνική από την αρχική σημ. του «σκορπίζω» στη σημ. του «ψυχαγωγούμαι»). Σημειώνουμε ακόμη πως τα σύνθετα αθυρόγλωσσος, αθυρόστομος δεν συνδέονται ετυμολογικά προς το ἀθῦρω, αλλά προς το ἄθυρος (ἀ- + θύρα) «ο χωρίς θύρα, χωρίς φραγμό».
ΠΑΡ. ἄθυρμα, αρχ. ἄθυρσις, ἀθυρεύεσθαι.
