portendo: Difference between revisions
πείθεται πᾶς ἥδιον ἢ βιάζεται (Dio Cassius, Historiae Romanae 8.36.3) → it's always more pleasant to be persuaded than to be forced
(3) |
m (Text replacement - "(?s)({{Lewis.*?}}\n)({{.*}}\n)({{LaEn.*?}}$)" to "$3 $1$2") Tags: Mobile edit Mobile web edit |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LaEn | |||
|lnetxt=portendo portendere, portendi, portentus V :: predict, foretell; point out | |||
}} | |||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>portendo</b>: di, tum, 3 (<br /><b>I</b> inf. pres. portendier, Plaut. Poen. 3, 5, 4), v. a. an archaic collat. form in relig. lang. of [[protendo]], to [[stretch]] [[forth]], to [[point]] [[out]], [[indicate]] ([[future]] events, misfortunes, etc.), to [[foretell]], [[predict]], [[presage]], [[portend]] (cf.: [[ostendo]], [[monstro]]): ea (auspicia) illis exeuntibus in aciem portendisse deos, Liv. 30, 32, 9; cf.: di immortales mihi sacrificanti ... [[laeta]] omnia prosperaque portendere, id. 31, 7 fin.: magnitudinem imperii portendens [[prodigium]], id. 1, 55: [[populo]] commutationem rerum portendit [[fore]], Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: [[triginta]] annos Cyrum regnaturum esse portendi, Cic. Div. 1, 23, 46: [[quod]] [[portentum]] regni ruinam portendebat, of an [[earthquake]], Just. 17, 1, 3.—Pass., to be indicated (by a [[sign]]), to [[threaten]], [[impend]].<br /> <b>(a)</b> Usually of [[bad]] [[fortune]], [[loss]], [[injury]], etc.: nobis [[periculum]] magnum portenditur, Plaut. As. 3, 1, 27: haruspices [[dudum]] dicebant mihi, [[malum]] damnumque maximum portendier, id. Poen. 3, 5, 4; cf.: [[malum]] [[quod]] in [[quiete]] [[tibi]] [[portentum]] est, id. Curc. 2, 2, 22: [[quod]] in extis nostris [[portentum]] est, id. Poen. 5, 4, 35.—<br /> <b>(b)</b> Of [[good]] [[fortune]], etc.: salvos [[sum]]: [[libertas]] portenditur, Plaut. Rud. 5, 3, 38: [[quid]] spei Latinis portendi? Liv. 1, 50. —Hence, [[portentum]], i, n., a [[sign]], token, [[omen]], [[portent]] (syn.: [[ostentum]], [[prodigium]]).<br /><b>I</b> Lit.: ex quo [[illa]] ostenta, monstra, portenta, prodigia dicuntur, Cic. N. D. 2, 3, 7; cf. Fest. p. 245 Müll.; and Paul. ex Fest. p. 244 Müll.: nam si [[quod]] [[raro]] [[fit]], id [[portentum]] putandum est, sapientem esse [[portentum]] est, Cic. Div. 2, 28, 61: [[portentum]] inusitatum conflatum est [[recens]], Poët. ap. Gell. 15, 4: alii portenta [[atque]] prodigia nunciabant, Sall. C. 30, 2: ne quaere [[profecto]], Quem casum portenta ferant, Verg. A. 8, 533.—Of miracles, Vulg. Heb. 2, 4; id. Deut. 34, 11; cf. id. Marc. 13, 22.—<br /><b>II</b> Transf.<br /> <b>A</b> A [[monster]], [[monstrosity]]: [[cetera]] de genere hoc quae sunt portenta perempta, Lucr. 5, 37; Hor. Ep. 2, 1, 11: quale [[portentum]] [[neque]] [[militaris]] Daunias latis alit aesculetis Nec, etc., id. C. 1, 22, 13: quae virgineo portenta sub inguine latrant, i. e. the dogs of [[Scylla]], Ov. Am. 2, 16, 23: [[praeter]] naturam hominum pecudumque portentis, [[monstrous]] births, monsters, Cic. N. D. 2, 5, 14; cf.: bovem quendam putari deum, multaque [[alia]] portenta [[apud]] eosdem, id. Rep. 3, 9, 14.—Trop., in a [[moral]] [[sense]], a [[monster]] of [[depravity]]: P. [[Clodius]], fatale [[portentum]] prodigiumque rei publicae, Cic. Pis. 4, 9: [[Gabinius]] et [[Piso]], duo rei publicae portenta ac [[paene]] funera, id. Prov. Cons. 1, 2: qualia [[demens]] [[Aegyptus]] portenta colat, Juv. 15, 2.—<br /> <b>B</b> A [[marvellous]] or [[extravagant]] [[fiction]], a [[strange]] [[tale]], a [[wonderful]] [[story]]: [[cetera]] de genere hoc monstra et portenta locuntur, Lucr. 4, 590: poëtarum et pictorum portenta, Cic. Tusc. 1, 6, 11: [[portentum]] [[atque]] [[monstrum]] certissimum est, esse aliquem humanā specie et figurā, qui [[tantum]] immanitate bestias vicerit, id. Rosc. Am. 22, 63: portenta [[atque]] praestigias scribere, Gell. 10, 12, 6. | |lshtext=<b>portendo</b>: di, tum, 3 (<br /><b>I</b> inf. pres. portendier, Plaut. Poen. 3, 5, 4), v. a. an archaic collat. form in relig. lang. of [[protendo]], to [[stretch]] [[forth]], to [[point]] [[out]], [[indicate]] ([[future]] events, misfortunes, etc.), to [[foretell]], [[predict]], [[presage]], [[portend]] (cf.: [[ostendo]], [[monstro]]): ea (auspicia) illis exeuntibus in aciem portendisse deos, Liv. 30, 32, 9; cf.: di immortales mihi sacrificanti ... [[laeta]] omnia prosperaque portendere, id. 31, 7 fin.: magnitudinem imperii portendens [[prodigium]], id. 1, 55: [[populo]] commutationem rerum portendit [[fore]], Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: [[triginta]] annos Cyrum regnaturum esse portendi, Cic. Div. 1, 23, 46: [[quod]] [[portentum]] regni ruinam portendebat, of an [[earthquake]], Just. 17, 1, 3.—Pass., to be indicated (by a [[sign]]), to [[threaten]], [[impend]].<br /> <b>(a)</b> Usually of [[bad]] [[fortune]], [[loss]], [[injury]], etc.: nobis [[periculum]] magnum portenditur, Plaut. As. 3, 1, 27: haruspices [[dudum]] dicebant mihi, [[malum]] damnumque maximum portendier, id. Poen. 3, 5, 4; cf.: [[malum]] [[quod]] in [[quiete]] [[tibi]] [[portentum]] est, id. Curc. 2, 2, 22: [[quod]] in extis nostris [[portentum]] est, id. Poen. 5, 4, 35.—<br /> <b>(b)</b> Of [[good]] [[fortune]], etc.: salvos [[sum]]: [[libertas]] portenditur, Plaut. Rud. 5, 3, 38: [[quid]] spei Latinis portendi? Liv. 1, 50. —Hence, [[portentum]], i, n., a [[sign]], token, [[omen]], [[portent]] (syn.: [[ostentum]], [[prodigium]]).<br /><b>I</b> Lit.: ex quo [[illa]] ostenta, monstra, portenta, prodigia dicuntur, Cic. N. D. 2, 3, 7; cf. Fest. p. 245 Müll.; and Paul. ex Fest. p. 244 Müll.: nam si [[quod]] [[raro]] [[fit]], id [[portentum]] putandum est, sapientem esse [[portentum]] est, Cic. Div. 2, 28, 61: [[portentum]] inusitatum conflatum est [[recens]], Poët. ap. Gell. 15, 4: alii portenta [[atque]] prodigia nunciabant, Sall. C. 30, 2: ne quaere [[profecto]], Quem casum portenta ferant, Verg. A. 8, 533.—Of miracles, Vulg. Heb. 2, 4; id. Deut. 34, 11; cf. id. Marc. 13, 22.—<br /><b>II</b> Transf.<br /> <b>A</b> A [[monster]], [[monstrosity]]: [[cetera]] de genere hoc quae sunt portenta perempta, Lucr. 5, 37; Hor. Ep. 2, 1, 11: quale [[portentum]] [[neque]] [[militaris]] Daunias latis alit aesculetis Nec, etc., id. C. 1, 22, 13: quae virgineo portenta sub inguine latrant, i. e. the dogs of [[Scylla]], Ov. Am. 2, 16, 23: [[praeter]] naturam hominum pecudumque portentis, [[monstrous]] births, monsters, Cic. N. D. 2, 5, 14; cf.: bovem quendam putari deum, multaque [[alia]] portenta [[apud]] eosdem, id. Rep. 3, 9, 14.—Trop., in a [[moral]] [[sense]], a [[monster]] of [[depravity]]: P. [[Clodius]], fatale [[portentum]] prodigiumque rei publicae, Cic. Pis. 4, 9: [[Gabinius]] et [[Piso]], duo rei publicae portenta ac [[paene]] funera, id. Prov. Cons. 1, 2: qualia [[demens]] [[Aegyptus]] portenta colat, Juv. 15, 2.—<br /> <b>B</b> A [[marvellous]] or [[extravagant]] [[fiction]], a [[strange]] [[tale]], a [[wonderful]] [[story]]: [[cetera]] de genere hoc monstra et portenta locuntur, Lucr. 4, 590: poëtarum et pictorum portenta, Cic. Tusc. 1, 6, 11: [[portentum]] [[atque]] [[monstrum]] certissimum est, esse aliquem humanā specie et figurā, qui [[tantum]] immanitate bestias vicerit, id. Rosc. Am. 22, 63: portenta [[atque]] praestigias scribere, Gell. 10, 12, 6. | ||
| Line 7: | Line 10: | ||
{{Georges | {{Georges | ||
|georg=portendo, tendī, tentum, ere ([[pro]]-[[tendo]]), eig. »[[hervorstrecken]]«; dah. [[als]] t. t. der Religionssprache = [[zeigen]], [[anzeigen]], [[ankündigen]], [[prophezeien]], magna [[atque]] mirabilia portendi [[haruspex]] dixerat, Sall.: deos portendisse auspicia, Liv.: di [[periculum]] portendunt, Cic.: rerum futurarum, [[quae]] tum dormientibus tum vigilantibus portenduntur, Cic.: cum [[praesertim]] omnes rerum mutationes caedem, fugam aliaque hostilia portendant, die Vorboten sind [[von]] M. usw., das [[Signal]] [[geben]] zu M. usw., Sall.: di portenderunt clarum [[fore]] [[hoc]] [[caput]], Liv.: [[quod]] aves fieri posse portendunt, Liv.: [[quo]] maturius fatis, ominibus oraculisque portendentis [[sese]] victoriae compotes fierent, Liv.: [[iam]] omnes [[isti]] [[qui]] portenduntur [[metus]] (die vorherverkündigten [[Schrecken]]) exstinguentur, Cic. – medial, [[sich]] [[zeigen]], [[bevorstehen]], [[quid]] spei Latinis portendi? Liv.: pericula portenduntur, Liv. – / Parag. Infin. portendier, Plaut. Poen. 749. [[Fronto]] de bell. Parth. p. 220, 4 N. | |georg=portendo, tendī, tentum, ere ([[pro]]-[[tendo]]), eig. »[[hervorstrecken]]«; dah. [[als]] t. t. der Religionssprache = [[zeigen]], [[anzeigen]], [[ankündigen]], [[prophezeien]], magna [[atque]] mirabilia portendi [[haruspex]] dixerat, Sall.: deos portendisse auspicia, Liv.: di [[periculum]] portendunt, Cic.: rerum futurarum, [[quae]] tum dormientibus tum vigilantibus portenduntur, Cic.: cum [[praesertim]] omnes rerum mutationes caedem, fugam aliaque hostilia portendant, die Vorboten sind [[von]] M. usw., das [[Signal]] [[geben]] zu M. usw., Sall.: di portenderunt clarum [[fore]] [[hoc]] [[caput]], Liv.: [[quod]] aves fieri posse portendunt, Liv.: [[quo]] maturius fatis, ominibus oraculisque portendentis [[sese]] victoriae compotes fierent, Liv.: [[iam]] omnes [[isti]] [[qui]] portenduntur [[metus]] (die vorherverkündigten [[Schrecken]]) exstinguentur, Cic. – medial, [[sich]] [[zeigen]], [[bevorstehen]], [[quid]] spei Latinis portendi? Liv.: pericula portenduntur, Liv. – / Parag. Infin. portendier, Plaut. Poen. 749. [[Fronto]] de bell. Parth. p. 220, 4 N. | ||
}} | }} | ||
Revision as of 14:34, 19 October 2022
Latin > English
portendo portendere, portendi, portentus V :: predict, foretell; point out
Latin > English (Lewis & Short)
portendo: di, tum, 3 (
I inf. pres. portendier, Plaut. Poen. 3, 5, 4), v. a. an archaic collat. form in relig. lang. of protendo, to stretch forth, to point out, indicate (future events, misfortunes, etc.), to foretell, predict, presage, portend (cf.: ostendo, monstro): ea (auspicia) illis exeuntibus in aciem portendisse deos, Liv. 30, 32, 9; cf.: di immortales mihi sacrificanti ... laeta omnia prosperaque portendere, id. 31, 7 fin.: magnitudinem imperii portendens prodigium, id. 1, 55: populo commutationem rerum portendit fore, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 45: triginta annos Cyrum regnaturum esse portendi, Cic. Div. 1, 23, 46: quod portentum regni ruinam portendebat, of an earthquake, Just. 17, 1, 3.—Pass., to be indicated (by a sign), to threaten, impend.
(a) Usually of bad fortune, loss, injury, etc.: nobis periculum magnum portenditur, Plaut. As. 3, 1, 27: haruspices dudum dicebant mihi, malum damnumque maximum portendier, id. Poen. 3, 5, 4; cf.: malum quod in quiete tibi portentum est, id. Curc. 2, 2, 22: quod in extis nostris portentum est, id. Poen. 5, 4, 35.—
(b) Of good fortune, etc.: salvos sum: libertas portenditur, Plaut. Rud. 5, 3, 38: quid spei Latinis portendi? Liv. 1, 50. —Hence, portentum, i, n., a sign, token, omen, portent (syn.: ostentum, prodigium).
I Lit.: ex quo illa ostenta, monstra, portenta, prodigia dicuntur, Cic. N. D. 2, 3, 7; cf. Fest. p. 245 Müll.; and Paul. ex Fest. p. 244 Müll.: nam si quod raro fit, id portentum putandum est, sapientem esse portentum est, Cic. Div. 2, 28, 61: portentum inusitatum conflatum est recens, Poët. ap. Gell. 15, 4: alii portenta atque prodigia nunciabant, Sall. C. 30, 2: ne quaere profecto, Quem casum portenta ferant, Verg. A. 8, 533.—Of miracles, Vulg. Heb. 2, 4; id. Deut. 34, 11; cf. id. Marc. 13, 22.—
II Transf.
A A monster, monstrosity: cetera de genere hoc quae sunt portenta perempta, Lucr. 5, 37; Hor. Ep. 2, 1, 11: quale portentum neque militaris Daunias latis alit aesculetis Nec, etc., id. C. 1, 22, 13: quae virgineo portenta sub inguine latrant, i. e. the dogs of Scylla, Ov. Am. 2, 16, 23: praeter naturam hominum pecudumque portentis, monstrous births, monsters, Cic. N. D. 2, 5, 14; cf.: bovem quendam putari deum, multaque alia portenta apud eosdem, id. Rep. 3, 9, 14.—Trop., in a moral sense, a monster of depravity: P. Clodius, fatale portentum prodigiumque rei publicae, Cic. Pis. 4, 9: Gabinius et Piso, duo rei publicae portenta ac paene funera, id. Prov. Cons. 1, 2: qualia demens Aegyptus portenta colat, Juv. 15, 2.—
B A marvellous or extravagant fiction, a strange tale, a wonderful story: cetera de genere hoc monstra et portenta locuntur, Lucr. 4, 590: poëtarum et pictorum portenta, Cic. Tusc. 1, 6, 11: portentum atque monstrum certissimum est, esse aliquem humanā specie et figurā, qui tantum immanitate bestias vicerit, id. Rosc. Am. 22, 63: portenta atque praestigias scribere, Gell. 10, 12, 6.
Latin > French (Gaffiot 2016)
portendō,¹⁰ dī, tum, ĕre (por, tendo), tr., présager, annoncer, pronostiquer, prédire [t. religieux] : Cic. Div. 1, 93 ; Nat. 2, 7 ; Verr. 2, 4, 108 ; Har. 26 ; Liv. 30, 32, 9 ; 31, 7, 15.
Latin > German (Georges)
portendo, tendī, tentum, ere (pro-tendo), eig. »hervorstrecken«; dah. als t. t. der Religionssprache = zeigen, anzeigen, ankündigen, prophezeien, magna atque mirabilia portendi haruspex dixerat, Sall.: deos portendisse auspicia, Liv.: di periculum portendunt, Cic.: rerum futurarum, quae tum dormientibus tum vigilantibus portenduntur, Cic.: cum praesertim omnes rerum mutationes caedem, fugam aliaque hostilia portendant, die Vorboten sind von M. usw., das Signal geben zu M. usw., Sall.: di portenderunt clarum fore hoc caput, Liv.: quod aves fieri posse portendunt, Liv.: quo maturius fatis, ominibus oraculisque portendentis sese victoriae compotes fierent, Liv.: iam omnes isti qui portenduntur metus (die vorherverkündigten Schrecken) exstinguentur, Cic. – medial, sich zeigen, bevorstehen, quid spei Latinis portendi? Liv.: pericula portenduntur, Liv. – / Parag. Infin. portendier, Plaut. Poen. 749. Fronto de bell. Parth. p. 220, 4 N.
