praecedo

Latin > English (Lewis & Short)

prae-cēdo: cessi, cessum, 3, v. a. and n.,
I to go before, precede (seems not to occur in Cic., Nep., Tac., or Sall.; once in Cæs.; syn.: antecedo, anteverto).
I Act., to go before, precede a person or thing.
   A Lit. (poet. and in post-Aug. prose): aliquem, Suet. Dom. 14: custodes, Just. 14, 4: agmen, Verg. A. 9, 47: is praecedens agmen militum ad tribunal pergit, Liv. 7, 13, 2: praetoriā nave praecedente classem, id. 35, 26, 7; 38, 41, 12: taurus armenta praecedit, Sen. Ep. 90, 4; id. Contr. 3, 16, 8: exsequias fax cereusque praecessit, id. Tranq. 11, 7: gradum nostrum aut praecedentes aut sequentes, Vell. 2, 114, 1.—Of inanimate subjects: at quae venturas praecedet sexta Calendas, Ov. F. 1, 705; Vell. 2, 129, 3.—
   B Trop., to surpass, outstrip, outdo, excel, be superior to (rare but class.): Helvetii reliquos Gallos virtute praecedunt, excel in bravery, Caes. B. G. 1, 1, 4: ego vestros honores rebis gerendis praecessi, Liv. 38, 51, 11: ceteras omnis sapore praecedere, Col. 3, 2, 7: omnes, Val. Max. 1, 1, 14: Baetica cunctas provinciarum divite cultu praecedit, Plin. 3, 1, 3, § 7: in quo praecessit omnes D. Silanus, id. 18, 3, 5, § 23: omnes sapientiā, Vulg. Eccl. 1, 16.—
II Neutr., to go before, precede, lead the way (class.).
   A Lit.: opus esse et ipsos praecedere ad confirmandam civitatem, Caes. B. G. 7, 54: cum equite, ut prius venisse quam venturum sciant, praecedam, Liv. 22, 51, 2: praecedebat ipse vinctus, sequebatur grex, etc., id. 30, 13, 2; 39, 39, 8; 42, 59, 1: equitem ex Paeoniā praecedere jubet, Curt. 4, 12, 22; 3, 4, 13; 5, 8, 5; Suet. Galb. 12; id. Calig. 32: cervi maria tranant capita imponentes praecedentium clunibus, Plin. 8, 32, 50, § 114.—
   2    Of inanim. subjects: fama loquax praecessit ad aures, Deïanira, tuas, Ov. M. 9, 137: umbra, id. ib. 5, 614; Plin 31, 6, 33, § 64: nullā praecedente injuriā, without previous injury, id. 11, 37, 55, § 149.—
   B Transf., to be older: decem et octo annis, Just. Inst. 1, 11, 4.—
   C Trop., to surpass, excel; with the dat. (ante-class.): ut vostrae fortunae meis praecedunt longe, Plaut. As. 3, 3, 39.

Latin > French (Gaffiot 2016)

præcēdō,¹⁰ cessī, cessum, ĕre,
1 tr., marcher devant, précéder, devancer : Virg. En. 9, 47 ; Liv. 7, 13, 2 ; Sen. Ep. 90, 4 || [fig.] l’emporter sur, être supérieur à : Cæs. G. 1, 1, 4 ; Liv. 38, 51, 11
2 intr., précéder, ouvrir la marche : Liv. 22, 51, 2, etc.; Curt. 4, 12, 22 ; Ov. M. 9, 133 || [fig.] être plus âgé : Inst. Just. 1, 114 || l’emporter sur [avec le dat.] Pl. As. 629.

{{Georges |georg=prae-cēdo, cessī, cessum, ere, vorher-, [[vorangehen (Ggstz. sequi, consequi), I) eig.: a) intr.: insignis inter eos praecedens consulis filius, Liv.: ille praecedere coepit; ego sequor, Hor.: sex lictoribus praecedentibus, Val. Max.: pr. recto itinere, Plin. ep.: cum equite (Reiterei), Liv.: Lycormam (dem L.) ex itinere, Plin. ep.: tribus quinqueremibus expeditis Piraeum (nach dem P.), Liv.: quaecumque praecedet fera, jedes vor mir aufspringende Wild, Hor.: capita imponentes praecedentium clunibus (v. Hirschen), Plin. – übtr., v. Lebl., vorangehen = vorangetragen werden, praecedentibus facibus, Sen. rhet.: praecedente Victoriā, Suet.: praecedente titulo, qui causam poenae indicaret, Suet. – b) tr.: nunc praecedere puerum, nunc sequi, Plin. ep.: agmen, Verg.: armenta (v. einem Stier), Sen.: custodes suos ad Antigoni castra, Iustin.: nuntios periculi, eher ankommen als usw., Vell. – II) übtr.: A) der Zeit usw. nach vorangehen, vorausgehen, v. Pers., paulum aetate eum praecedens, Quint.: alqm in tribunatu liberorum iure, Plin. ep. – v. Lebl., neque solum interest, quales dies sint, sed etiam quales ante praecesserint, Cels.: fama loquax praecessit ad aures tuas, Ov.: magna Isaeum fama praecesserat, Plin. ep.: praecesserat per multos dies tremor terrae, Plin. ep.: ea causa, quae ante praecesserat, Cels.: nullā praecedente iniuriā (Verletzung), Plin.: praecedentia tempora, Plin. ep.: causa praecedens, Sen. – B) dem Range, den Eigenschaften usw. nach vorangehen, voranstehen, übertreffen, a) dem Range nach: gradum nostrum aut praecedentes aut sequentes, uns dem Range nach voran- od. nachstehend, Vell, 2, 114, 1. – b) den Eigenschaften nach, eum longe praecedunt ingenia viventium, Quint.: amoenitatem tectorum longe praecedit hippodromus, Plin. ep.: pr. omnes, Val. Max.: alqm praecedere vel exaequare, Plin. ep.: m. Abl., reliquos Gallos virtute, Caes.: vestros honores rebus gerendis, Liv.: ohne Acc., aetate, dignitate, usu, Quint. – m. in u. Abl., in eo omnes, Plin. – m. Dat., ut vostrae fortunae meis praecedunt longe, Plaut. asin. 629. }}

Latin > English

praecedo praecedere, praecessi, praecessus V :: go before, precede; surpass, excel