ἄξων

English (LSJ)

ονος, ὁ,
A axle, Il.16.378; ἄξων σιδήρεος 5.723; φήγινος ib.838, cf. Hes.Op.424, A.Th.153 (lyr.), etc.
2 axis, of a cone, Arist.Mete. 375b22; of a conic section, Apollon.Perg.1 Def.7; of a cylinder, Archim.Con.Sph.1.260.
3 axis of the celestial sphere, Arist.Mu. 391b26, Arat.22, D.H.2.5; ἄξων νοητός Eust.1389.59.
4 metaph., course, path of action, LXXPr.2.9, 2.18.
II οἱ ἄξονες = the wooden tablets of the laws in Athens, made to turn upon an axis, Plu.Sol.25: sg. in IG1.61, D.23.31.
2 in plural, ἄξονες = door-jambs, Parm.1.19.
III in plural, ἄξονες = part of a bridle-bit, X.Eq.10.9 and 10.
IV the second cervical vertebra, Poll.2.132. (Cf. Skt. ákṣas, Lat. axis, OHG. ahsa, Lith. ašìs 'axle'.)

Spanish (DGE)

-ονος, ὁ
• Grafía: graf. ἄχσον Sol.Lg.5a, αὔξων POxy.1986 (VI d.C.)
I 1eje de una rueda de carro ὑπὸ δ' ἄξοσι φῶτες ἔπιπτον Il.16.378, σιδήρεος Il.5.723, φήγινος Il.5.838, cf. Hes.Op.424, 693, Parm.B 1.6, A.Th.153, E.Ph.1194, Pl.Tht.207a, R.397a, A.R.1.757, D.C.43.21.1, Nonn.D.37.214, LXX Ex.14.25
•del bocado del caballo X.Eq.10.9, 10
•árbol o eje de rotación de una máquina, pivote, IG 11(2).161A.70, Hero Aut.16.3, ἄ. τοῦ ὀργάνου LXX 4Ma.9.20, cf. POxy.2724.9, 13, SB 9921.16
•eje de un reloj, Vitr.9.7.5
•cabrestante o molinete usado en la pesca para recoger las redes, Ael.NA 12.43
•rodillo de una catapulta, Vitr.10.11.7.
2 geom. eje de un cono, Arist.Mete.375^b22, de una sección cónica, Apollon.Perg.Con.1.7, de un cilindro, Archim.Con.Sph.12.
3 eje de la esfera celeste, Arist.Mu.391^b26, Arat.22, D.H.2.5, Plu.2.745f
•eje de la tierra, Plu.2.923a, cf. Eust.1389.59
•fig. de un centro oracular, Orác. en ZPE 7.1971.199 (Dídima), cf. Iambl.Myst.3.11.
4 fig. curso, camino de la acción, LXX Pr.2.9, 18.
II 1plu. tablillas de madera unidas por los bordes mediante un eje, donde estaban escritas las leyes atenienses πρōτος ἄχσον Sol.Lg.5a, cf. D.23.31, Luc.Eun.10, ξυλίνοι ἄ. Plu.Sol.25, cf. Phot.p.126 s.u. ἀνδραφόνων
•de las leyes romanas, Synes.Dio M.66.1160B.
2 plu. jambas de una puerta, Parm.B 1.19.
III anat. la segunda vértebra cervical Poll.2.132. • DMic.: a-ko-so-ne.
• Etimología: Cf. ai. ákṣa-, lat. axis, lituan. ašìs, aesl. osĭ, aaa. ahsa- ‘eje’. Estas formas *akso-, *aksi-, *akson- se hacen derivar de *ag-, cf. ἄγω.

German (Pape)

[Seite 271] ονος, ὁ (ἄγω), 1) die Achse des Wagens, Il. 5, 723. 838. 11, 534. 20, 499. 13, 30. 16, 378; Folg.; Sp. auch die Himmelsachse. – 2) οἱ ἄξονες, die hölzernen Gesetztafeln der Athener, welche um eine Achse gedreht werden konnten, Plut. Sol. 23. 25 u. öfter; ὡς ἐν τῷ ἄξονι ἀγορεύει Dem. 23, 28, im Gesetz, s. κύρβεις. – Nach Poll. 2, 132 der zweite Halswirbel. – Bei Xen. de re equ. 10, 9. 10 sind ἄξονες die beiden geraden Stangen am Pferdegebiß, an welche der Zaum befestigt ist.

French (Bailly abrégé)

ονος (ὁ) :
1 essieu de roue;
2 axe du ciel ou du monde;
3 tablette de bois tournant sur un pivot et sur laquelle étaient gravées les lois de Solon à Athènes.
Étymologie: ἄγω.

Russian (Dvoretsky)

ἄξων: ονος ὁ
1) ось (σιδήρεος Hom.; sc. ἀμάξης Hes.; τροχοὶ ἄξονές τε Eur., Xen.; ἄ., διάμετρος τοῦ κόσμου Arst.);
2) (в удилах), стержень (οἱ ἄξονες, sc. τοῦ χαλινοῦ Xen.);
3) вращающаяся на оси деревянная таблица, скрижаль с текстом законов (ὡς ἐν τῷ ἄξονι εἴρηται Dem.; οἱ ἄξονες Σόλωνος Plut.).

Greek (Liddell-Scott)

ἄξων: -ονος, ὁ, ἄξων, χάλκεος, Ἰλ. Π. 378· σιδήρεος Ε. 723· φήγινος αὐτόθι 838· οὕτω παρὰ Τραγ., κλ. 2) ὁ ἄξων κώνου, Ἀριστ. Μετεωρ 3. 8. 2., Ἀποσπ. 342. 3) ὁ ὑποτιθέμενος ἄξων τοῦ οὐρανοῦ, ὁ αὐτ. π. Κόσμ. 2. 4, Ἄρατ. 22, Διον. Ἁλ. 2. 5· ἄξων νοητὸς Εὐστ. 1389. 59. ΙΙ. οἱ ἄξονες, οἱ ξύλινοι πίνακες τῶν νόμων ἐν Ἀθήναις κατεσκευασμένοι οὕτως ὥστε νὰ στρέφωνται ἐπὶ ἄξονος, Πλουτ. Σόλων 25· πρβλ. Ἑρμάνν. Πολ. Ἀρχ. § 107.1· ἴδε τὴν λέξ. κύρβεις· ἑνικ. παρὰ Δημ. 630. 12. ΙΙΙ. κατὰ πληθυντ. ὡσαύτως, μέρος τοῦ χαλινοῦ περὶ τὸ στόμα, Ξεν. Ἱππ. 10. 9 καὶ 10. IV. ὄνομα ἑνὸς τῶν σπονδύλων, «τῶν δὲ σφονδύλων ὁ δεύτερος ἀκίνητος ὤν ἄξων ὀνομάζεται», Πολυδ. Β΄, 132. (ἐκ √ΑΞ, κατ’ ἐπίτασιν ἐκ τῆς ΑΓ (ἄγω), ὅθεν καὶ τὸ ἄμαξα, πρβλ. Σανσκρ. akshas, Λατ. axis, Παλ. Ὑψ. Γερμ. ahsa (achse), Λιθ. Aszῑs).

English (Autenrieth)

ονος: axle, Il. 5.838, Il. 16.378. (Il.)

Greek Monolingual

ο
βλ. άξονας.

Greek Monotonic

ἄξων: -ονος, ὁ (ἄγω),
I. άξονας, Λατ. axis, σε Ομήρ. Ιλ. κ.λπ.
II. οἱ ἄξονες, οι ξύλινοι πίνακες των νόμων του Σόλωνα, φτιαγμένοι ώστε να στρέφονται πάνω σε άξονα, σε Πλούτ.

Frisk Etymological English

-ονος
Grammatical information: m.
Meaning: axle (Il.).
Dialectal forms: Myc. akosone /aksones/
Origin: IE [Indo-European] [6] *h₂eḱs-
Etymology: Old noun, found in Skt. ákṣ-a- m., Lat. ax-is, Lith. aš-ìs, OCS os-ь; OHG ahsa f.; l-derivatives in ON ǫxull m., W. echel f., Lat. āla (< *aks-lā, cf. axilla) arm-pit, wing. - The word has been connected with ἄγω (Benveniste Origines 7, 24, 121), which is not certain. - Not in ἅμαξα.

Middle Liddell

[ἄγω]
I. an axle, Lat. axis, Il., etc.
II. οἱ ἄξονες, the wooden tablets of Solon's laws, made to turn upon an axis, Plut.

Frisk Etymology German

ἄξων: -ονος
{áksōn}
Grammar: m.
Meaning: Radachse, Achse (seit Il.).
Derivative: Ableitungen: Deminutiva ἀξόνιον, ἀξονίσκος (hell.); Adj. ἀξόνιος zur Achse gehörig (AP).
Etymology: Alter Begriff und altes Wort; vgl., mit abweichender Stammbildung, aind. ákṣ-a- m. Achse; lat. ax-is = lit. aš-ìs = aksl. os-ь ib.; ahd. ahsa f. Achse; l-Erweiterungen z. B. in awno. ǫxull m., kymr. echel f. Achse, lat. āla (aus *aks-lā) Achsel, Flügel. Alle diese Wörter setzen einen s-Stamm voraus, der vom Verb aĝ- treiben, in Bewegung setzen (s. ἄγω) ausgeht; vgl. die Ausführungen bei Benveniste Origines (s. Index). — Vgl. ἅμαξα; außerdem WP. 1, 37, Pok. 6, W.-Hofmann s. āla mit weiterer Lit.
Page 1,116

Mantoulidis Etymological

Ἀπό τό ἄγω ὕστερα ἀπό ἐπίταση τῆς ρίζας αγσέ αξ-. Δές γιά περισσότερα παράγωγα στό ρῆμα ἄγω.