exhaurio

Revision as of 12:36, 19 October 2022 by Spiros (talk | contribs) (Text replacement - "(?s)({{Lewis.*?}}\n)({{.*}}\n)({{LaEn.*?}}$)" to "$3 $1$2")

Latin > English

exhaurio exhaurire, exhausi, exhaustus V :: draw out; drain, drink up, empty; exhaust, impoverish; remove; end

Latin > English (Lewis & Short)

ex-haurĭo: hausi, haustum, 4, v. a. (
I fut. part. act. exhausurus, Sen. Ep. 51, 6), to draw out, to empty by drawing, to exhaust (class., esp. in the transf. and trop. senses).
I Lit., of liquids: cum alii malos scandant, alii per foros cursent, alii sentinam exhauriant, pump out, Cic. de Sen. 6, 17; cf. id. Cat. 1, 5, 12: vinum, i. e. to drink up, id. Phil. 2, 25, 63: exhausto jam flumine, Prop. 4 (5), 9, 63; cf.: exhaustum poculum, emptied, Cic. Clu. 11, 31: exhaustus repente perennis exaruit fons, Hirt. B. G. 8, 43, 5; cf.: tacent exhausti solibus amnes, Stat. Th. 3, 259.—
   B Transf., of things not liquid, to take out, empty out, to make empty, to exhaust: terram manibus sagulisque, Caes. B. G. 5, 42, 3: humum ligonibus, Hor. Epod. 5, 31: pecuniam ex aerario, Cic. Agr. 2, 36, 98; cf. aerarium, i. e. to empty, exhaust, id. Vat. 2, 5; id. Verr. 2, 3, 70, § 164: praedam ex agris urbibusque sociorum, id. Pis. 21, 48; cf.: oppidum diripiendum militi dedit: exhaustis deinde tectis ignem injecit, completely pillaged, Liv. 10, 44, 2 Drak.: reliquum spiritum, Cic. Sest. 37, 80; cf. id. ib. 21, 48 infra, and Halm ad loc.: exhauriri, drained of money impoverished, id. Q. Fr. 1, 1, 2 fin.: provinciam sumptibus et jacturis, id. Att. 6, 1, 2: plebem impensis (aedificandi), Liv. 6, 5, 5: socios commeatibus, id. 37, 19, 4: heredem legatis, Plin. Ep. 5, 1, 9: facultates patriae, Nep. Hann. 6; cf. vires, Plin. Ep. 3, 19, 6: genas, i. e. to make bloodless, pale, Stat. Th. 10, 168: velut exhausta pullulet arca nummus, Juv. 6, 363.
II Trop. (according as the notion of taking away or of leaving empty predominates).
   A To take away, remove: libentius omnes meas laudes ad te transfuderim, quam aliquam partem exhauserim ex tuis, Cic. Fam. 9, 14, 4: alicui dolorem, id. ib. 5, 16, 4: sibi manu vitam, id. Sest. 21, 48; cf. id. ib. 37, 80: exhausta vis ingens aeris alieni est, cleared off, Liv. 7, 21, 8: Scurra exhausto rubore (i. e. pudore), Auct. Her. 4, 10, 14: ad multorum exhaurienda peccata, Vulg. Hebr. 9, 28.—
   B To exhaust, bring to an end: tantus fuit amor, ut exhauriri nulla posset injuria, be exhausted, Cic. Att. 2, 21, 4; cf.: amicorum benignitas exhausta est in ea re, id. ib. 4, 2, 7: unius ambulationis sermone exhaurire (quae sollicitant anguntque), to exhaust in speaking, i. e. to discuss thoroughly, id. ib. 1, 18, 1; cf. id. de Or. 3, 26, 102: exhaustus est sermo hominum, id. Q. Fr. 1, 2, 1: deinde exhauriri mea mandata, to be accomplished, fulfilled, id. Att. 5, 13, 3; cf.: mandavi omnia, quae quidem tu, ut polliceris, exhauries, id. ib. 5, 6, 2: labores, to endure, undergo, Liv. 21, 21, 8: laborem, periculum, id. 21, 30, 9 Drak.; 25, 31, 7; 26, 31, 7; Plin. Ep. 3, 9, 1; Stat. Th. 6. 236 al.: bella, Verg. A. 4, 14: vastae pericula terrae, id. ib. 10, 57; cf.: dura et aspera belli, Liv. 33, 11, 6: poenarum exhaustum satis est, executed, inflicted, Verg. A. 9, 356: exhausta nocte, spent, Tac. H. 4, 29: exhaustus cliens, worn out, Juv. 9, 59.

Latin > French (Gaffiot 2016)

exhaurĭō,⁹ hausī, haustum, īre, tr.,
1 vider en puisant, épuiser : sentinam Cic. CM 17, vider la sentine ; poculum Cic. Clu. 31, vider une coupe || retirer, enlever : terram manibus Cæs. G. 5, 42, 3, retirer la terre avec les mains ; pecuniam ex ærario Cic. Agr. 2, 98, vider le trésor de son argent || [fig.] : sibi vitam Cic. Sest. 48, s’ôter la vie ; alicui dolorem Cic. Fam. 5, 16, 4, enlever à qqn sa douleur ; partem ex laudibus alicujus Cic. Fam. 9, 14, 4, enlever à qqn une partie de ses éloges
2 épuiser, ruiner : provinciam Cic. Att. 6, 1, 2, épuiser la province ; facultates patriæ Nep. Hann. 6, 2, épuiser les ressources de la patrie || épuiser, mener à son terme : exhaustus est sermo hominum Cic. Q. 1, 2, 1, les propos sont épuisés ; mandata Cic. Att. 5, 13, 3 ; (5, 6, 2), accomplir entièrement une mission ; labores exhausti Liv. 21, 21, 8, fatigues épuisées, qui sont à leur terme, dont on est venu à bout, cf. Liv. 21, 30, 9 ; 25, 31, 7 ; 26, 31, 7 ; bella exhausta Virg. En. 4, 14, guerres laborieusement achevées ; exhausta nocte Tac. H. 4, 29, la nuit s’étant laborieusement achevée. part. fut. exhausurus Sen. Ep. 51, 6 ; pf. exhaurivi Serg. 477, 12.

Latin > German (Georges)

ex-haurio, hausī, haustum, īre, I) heraus-, ausschöpfen, A) eig.: 1) im engern Sinne (Ggstz. infundere), sentinam, Cic.: aquam, Col. – 2) im weitern Sinne, herausschaffen, -nehmen, terram manibus, Caes.: ligonibus duris humum, ausgraben, Hor.: pecuniam ex aerario, Cic.: praedam ex agris, Cic. – B) übtr., nehmen, benehmen, entziehen, poenas, sich rächen, Verg.: dolorem, Cic.: amorem, Cic.: sibi vitam, Cic.: partem ex laudibus, Cic. – II) ausschöpfen, ausleeren, A) eig.: fossas cloacasque, Liv.: puteos, poculum, vinum, austrinken, Cic.: aerarium, Cic.: urbs assiduis exhausta est funeribus, wurde entvölkert durch usw., Liv.: Tiberis fossā exhaustus, entwässert, abgeleitet, Plin. ep. – B) übtr.: 1) erschöpfen, arm machen, homines, Cic.: rem (Vermögen) alcis, Cic.: facultates patriae, Cic. – 2) erschöpfen, ermüden, verzehren, zunichte machen, schwächen, vires, Plin. ep.: apud Cannas culpā suā vires populi Romani, Val. Max.: corpora, Curt.: pudorem, Cornif. rhet.: actionem, Cic.: sermo hominum exhaustus est, hat sich erschöpft (= hat aufgehört), Cic. – 3) zu Ende bringen, vollenden, durchführen, durchmachen, überstehen, mandata, Cic.: noctem, Tac.: exhausto anno, Lucan.: vim aeris alieni, abzahlen, Liv.: cui (labori) numquam exhausti satis est, nicht genug durchgemacht werden kann, Verg. – 4) bis zu Ende ertra gen, durchmachen, ausdulden, ausstehen, bella, Verg.: pericula maris vastaeque terrae, Verg.: labores, tantum laboris, Liv.: dura et aspera belli, Liv.: inter labores exhaustos aut mox exhauriendos, Liv. – / vulg. Perf.-Form exhaurivit, Serg. de litt. (IV) 477, 12: Partiz. Fut. akt. exhausūrus, Sen. ep. 51, 6.