interdico

Latin > English (Lewis & Short)

inter-dīco: dixi, ctum (interdixem for interdixissem, Cat. ap. Gell. 19, 9 fin.), 3, v. a.,
I to speak between, i. e. to interpose by speaking.
I Lit.
   A To say among other things, to remark meanwhile, interpose: in praesentiarum hoc interdicere non alienum fuit, Auct. Her. 2, 11 fin.—
   B To forbid, prohibit, interdict.
   (a)    With ne: interdico, ne, etc., Ter. Hec. 4, 1, 48: interdicit atque imperat Cassivellauno ne Mandubratio noceat, Caes. B. G. 5, 22: praecipit atque interdicit omnes unum peterent Indutiomarum, neu quis, etc., id. ib. 5, 58; so with ut ne: neque enim est interdictum ... ut singulis hominibus ne amplius quam singulas artes nosse liceat, Cic. de Or. 1, 50, 215; id. Balb. 13, 30.—
   (b)    Alicui aliquid: feminis dumtaxat purpurae usum (al. usu), Liv. 34, 7: histrionibus scaenam, Suet. Dom. 7: ei convictum hominum, Val. Max. 2, 7, 9: feminis convivia et conspectum virorum, Just. 41, 3, 2: alicui admirationem, Sen. Ep. 87: interdictum est mare Antiati populo, Liv. 8, 14: religio civibus interdicta, Suet. Claud. 25: interdicitur vini potus, Plin. 30, 10, 27, § 87; cf. abl. absol.: urbe interdicta, Suet. Aug. 27; id. Vesp. 14; Cic. Balb. 10, 26.—
   (g)    Alicui with inf.: alicui arte sua uti, Dig. 48, 19, 43: cum sibi interdixerit habere, interdixit et poscere, Sen. Vit. Beat. 18, 3; cf. with ellips. of dat.: interdixit hariolus ... aliquid novi negoti incipere, Ter. Phorm. 4, 4, 27: pari severitate interdixit commeatus peti, Suet. Galb. 6.—
   (d)    Alicui aliquā re: vos interdicitis patribus commercio plebis, Liv. 5, 3, 8: quā arrogantiā usus Ariovistus omni Galliā Romanis interdixisset, Caes. B. G. 1, 46, 4: meretriciis amoribus juventuti, Cic. Cael. 20, 48: male rem gerentibus patribus bonis interdici solet, id. de Sen. 7, 22: ei domo suā, Quint. 6, 3, 79; Suet. Aug. 66 (cf. 1. B. 2. infra.).—（ε) Aliquem aliquā re: aliquem sacrificiis, Caes. B. G. 6, 13, 6; mostly in pass.: quod moribus eorum interdici non poterat socero gener, Nep. Ham. 3, 2: philosophi urbe et Italiā interdicti sunt, Gell. 15, 11, 4: illi omni jure interdicti, Q. Metell. ap. Gell. 17, 2, 7.—（ζ) With dat. and de and abl.: interdixi tibi de medicis, forbid to have to do with, warn against, Cato ap. Plin. 29, 1, 7, § 14.—（η) Pass. impers., with abl. manner: priusquam senatus consulto interdiceretur, Suet. Aug. 43.—
   2    In partic.: interdicere alicui aquā et igni, to forbid one the use of fire and water, i. e. to banish: tanquam si illi aquā et igni interdictum sit, Cic. Phil. 6, 4: futurum puto, ut aquā et igni nobis interdicatur, id. Fam. 11, 1: quibus cum aquā et igni interdixisset, Caes. B. G. 6, 44; Paul. Sent. 5, 26, 3; 5, 29, 1.—
   (b)    Interdicere alicui (sc. aquā et igni), Ampel. 42.—
   (g)    Interdicere alicui aquam et ignem, Isid. 5, 27, 38.—
II Transf.
   A To enjoin, command (of an injunction implying also a prohibition): te familiae valde interdicere ut uni dicto audiens esset, Cic. Rep. 1, 39, 61.—
   B Of the prætor, to forbid, interdict; esp., to make a provisional or interlocutory decree: praetor interdixit de vi, etc., Cic. Caecin. 8, 22: praetor qui de fossis, de cloacis, etc., interdicit, id. ib. 13 init.: praetor interdixit, ut unde dejectus esset, eo restitueretur, id. ib. 28, 80.—
   C To make use of a prætor's interdict, Quint. 3, 6, 71: si adversus eum velis interdicere, Dig. 43, 18, 1: alicui rem capitalem, Cato ap. Charis. p. 178 P.

Latin > French (Gaffiot 2016)

interdīcō,⁹ dīxī, dictum, ĕre, intr. et tr.
    I intr.,
1 interdire : alicui aliqua re, interdire à qqn qqch. : omni Gallia Romanis Cæs. G. 1, 46, 4, interdire toute la Gaule aux Romains, cf. G. 6, 13, 6 ; Cic. CM 22, etc. ; alicui aqua et igni Cæs. G. 6, 44, 3, interdire à qqn l’eau et le feu ; [pass. imp.] alicui aqua et igni interdicitur Cic. Phil. 1, 23 ; Domo 82, on interdit... || avec ut ne ou ne, interdire [à qqn] de : Cæs. G. 7, 40, 4 ; Cic. de Or. 1, 216 ; Div. 1, 62
2 formuler un interdit [préteur] : Cic. Cæc. 85 ; cum de vi interdicitur [pass. imp.] Cic. Cæc. 86, quand l’interdit est accordé (quand il y a interdit) sur un cas de violence || [avec ut ou subj. seul] enjoindre expressément de : Cic. Rep. 1, 61 ; Cæs. G. 5, 58, 4.
    II tr.,
1 rem alicui, interdire, défendre qqch. à qqn : [à l’actif] Ov. M. 6, 333 ; Val. Max. 2, 7, 9 ; Suet. Dom. 7 ; Nero 32 ; [au pass.] res interdicitur alicui Cic. Har. 12 ; Balbo 26 ; Planc. 45 ; Nep. Ham. 2, 2
2 [pers.] aliquis interdicitur aliqua re, qqn est exclu de qqch. : Gell. 15, 11, 4 ; 17, 2, 7. pqpf sync. interdixem Catul. d. Gell. 19, 9, 4.