ἐξυβρίζω

English (LSJ)

A break out into insolence, wax wanton, Pherecyd.Syr.5, Hdt.4.146,7.5; εὐπραγίαις Th.1.84; ὑπὸ πλούτου X.Cyr.8.6.1; ἐ. ἐς τόδε come to this pitch of insolence, Th.3.39: with neut. Adj. or Pron., παντοῖα ἐ. commit all kinds of violence or extravagance, Hdt.3.126; τάδ' ἐ. S.El.293; ἐ. πλείω περὶ τοὺς θεούς Lys.2.9; τι εἴς τινα Luc. Fug.18; εἴς τινα Plu.Phoc.2, Eus.Mynd.54, Ant.Lib.21.3. 2 c. acc. pers., treat with insolence or violence, Id.12.2; also ἐ. τοὺς ἔρωτας Conon 24.2:—Pass., ἡ πόλις ὑφ' ὑμῶν -ίζετο Hyp.Phil.9; τὰ -ισμένα despised things, Longin.43.5. II of the body, break out from high feeding, Pl.Lg.691c; of plants, to be over-luxuriant, Arist. GA725b35, Thphr.CP2.16.8; ὥσπερ ἐξυβρίσαντα τὸν δῆμον ἀναφῦσαι πλῆθος συκοφαντῶν Plu.Arist.26.

German (Pape)

[Seite 889] in Übermuth, Frechheit ausbrechen, übermüthig u. ausgelassen werden, Her. 4, 146; von einem aufrührerischen Lande, 7, 5; εὐπραγίαις Thuc. 1, 84; εἴ τις τῶν σατραπῶν ὑπὸ πλούτου καὶ πλήθους ἀνθρώπων ἐξυβρίσειεν Xen. Cyr. 8, 6, 1; οὐκ ἂν ἐς τόδε ἐξύβρισαν, sie würden nichr so übermüthig geworden sein, Thuc. 3, 39; Plat. Legg. III, 691 c, τάδ' ἐξυβρίζει, diese Schmähungen stößt sie aus, Soph. El. 285; πλείω περὶ τοὺς θεούς, sich an den Göttern vergehen, Lys. 2, 9; εἴς τινα, seinen Muthwillen an Einem auslassen, ihn schmähen u. mißhandeln, Luc. fugit. 18 u. a. Sp.; auch τινά, Anton. Lib. 12. Pass. τὰ ἐξυβρισμένα, das Verachtete, Longin. 43, 5. – Von Pflanzen, üppig, geil wachsen, Theophr., Plut., wie σώματα ἐξυβρίζοντα Plat. Legg. III, 691 c.

Greek (Liddell-Scott)

ἐξυβρίζω: μέλλ. Ἀττ. -ιῶ, θρασύνομαι, γίνομαι θρασύς, αὐθάδης, αὐθαδιάζω, χρόνου δὲ οὐ πολλοῦ διεξελθόντος, αὐτίκα οἱ Μινύαι ἐξύβρισαν Ἡρόδ. 4. 146., 7. 5˙ εὐπραγίαις Θουκ. 1. 84˙ ὑπὸ πλούτου Ξεν. Κύρ. 8. 6, 1˙ ἐξ. ἐς τόδε, ἐξικνεῖσθαι εἰς τοιοῦτον βαθμὸν αὐθαδείας, Θουκ. 3. 39˙ μετ’ οὐδ’ ἐπιθ., παντοῖα ἐξυβρίζειν, ἐκτρέπεσθαι εἰς παντοίας βιαιοπραγίας, Ἡρόδ. 3. 126˙ τάδ’ ἐξ. Σοφ. Ἠλ. 293˙ ἐξ. πλείω περὶ τοὺς θεοὺς Λυς. 191. 19˙ μηδὲν ἐς ἡμᾶς ἄλλο ἐξύβριζον Λουκ. Δραπέτ. 18. 2) μετ’ αἰτ. προσ., μεταχειρίζομαί τινα ὑβριστικῶς καὶ τυραννικῶς, Ἀντών. Λιβεράλ. 12, Κόνων 24˙ ἐντεῦθεν ἐν τῷ Παθ., τὰ ἐξυβρισμένα, καταπεφρονημένα πράγματα, Λογγῖνος 43. ΙΙ. ἐπὶ τοῦ σώματος ἐκ τῆς πολλῆς τροφῆς, «ξεσπῶ», ἐξυβρίζοντα τὰ μὲν εἰς νόσους θεῖ, τὰ δὲ εἰς ἔκγονον ὕβρεως ἀδικίαν Πλάτ. Νόμοι 691C˙ ἐπὶ φυτῶν, σφριγῶ, εἶμαι πλήρης ὀργανισμοῦ, Ἀριστ. π. Ζ. γεν. 1. 18, 58, Θεόφρ. π. Φυτ. Αἰτ. 2. 16, 8.

French (Bailly abrégé)

éclater d’orgueil, d’insolence : ἐξ. εἰς τόδε THC en venir à cet excès d’arrogance ; ἐξ. εἴς τινα LUC être arrogant envers qqn.
Étymologie: ἐξ, ὑβρίζω.

Greek Monolingual

και ξεβρίζω (AM ἐξυβρίζω)
χρησιμοποιώ προσβλητικές ή υβριστικές φράσεις ή ενέργειες εναντίον κάποιου
μσν.- νεοελλ.
ατιμάζω, ντροπιάζω
αρχ.
1. γίνομαι αυθάδης, αποθρασύνομαι («χρόνου δέ ού πολλού διεξελθόντος αύτίκα οί Μινύαι εξύβρισαν», Ηρόδ.)
2. (για φυτά) αυξάνομαι υπερβολικά
3. (για τα σώματα, λόγω τρυφηλής ζωής) εκτρέπομαι, ξεσπώ («ἐξυβρίζοντα τὰ μὲν εἰς νόσους θεῑ...»).

Greek Monotonic

ἐξυβρίζω: μέλ. Αττ. -ιῶ, αποθρασύνομαι, αποχαλινώνομαι, οργιάζω, αυθαδιάζω, σε Ηρόδ., Θουκ. κ.λπ.· ἐξ. ἐς τόδε, να φτάσει κάποιος σε τέτοιο σημείο αυθάδειας, θράσους, στον ίδ.· με επίθ. ουδ., παντοῖα ἐξ., διαπράττω όλα τα είδη βίας, σε Ηρόδ.

Russian (Dvoretsky)

ἐξυβρίζω:
1) преисполняться гордыней, зазнаваться, быть высокомерным (εὐπραγίαις Thuc.; ὑπὸ πλούτου Xen.): οὐκ ἂν ἐς τόδε ἐξύβρισαν Thuc. (митиленцы) не зазнались бы до такой степени;
2) дерзко говорить или поступать, оскорблять, нагло вести себя (περί τινα Lys. и εἴς τινα Luc., Plut.): τάδ᾽ ἐξυβρίζει Soph. вот какими оскорблениями осыпает (меня Клитемнестра);
3) совершать преступления (εἰς τὸν νόμον Plut.): ἄλλα τε ἐξύβρισε παντοῖα Her. (Орэт) совершил и всякие другие злодеяния;
4) выходить из рамок дозволенного (δι᾽ ἀκολασίαν καὶ πλημμέλειαν Plut.): σώματα ἐξυβρίζοντα Plat. непомерно тучные тела;
5) буйно разрастаться (ἄμπελοι ἐξυβρίζουσιν Arst.).

Middle Liddell

fut. attic ιῶ
to break out into insolence, to run riot, wax wanton, Hdt., Thuc., etc.; ἐξ. ἐς τόδε to come to this pitch of insolence, Thuc.: with an adj. neut., παντοῖα ἐξ. to commit all kinds of violence, Hdt.