οπάζω: Difference between revisions
Λεύσσετε, Θήβης οἱ κοιρανίδαι τὴν βασιλειδᾶν μούνην λοιπήν, οἷα πρὸς οἵων ἀνδρῶν πάσχω → See, you leaders of Thebes, what sorts of things I, its last princess, suffer at the hands of such men
m (Text replacement - ">" to ">") |
m (Text replacement - "νῡν " to "νῦν ") |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=[[ὀπάζω]] (Α)<br /><b>1.</b> [[στέλνω]] κάποιον [[μαζί]] με άλλον ως ακόλουθο ή ως συνοδοιπόρο ή [[κάνω]] κάποιον να ακολουθήσει («[[ἐπεὶ]] ῥὰ οἱ ὤπασα πομπόν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (σχετικά με πράγματα) [[παραχωρώ]], [[παρέχω]], [[δίνω]] ( | |mltxt=[[ὀπάζω]] (Α)<br /><b>1.</b> [[στέλνω]] κάποιον [[μαζί]] με άλλον ως ακόλουθο ή ως συνοδοιπόρο ή [[κάνω]] κάποιον να ακολουθήσει («[[ἐπεὶ]] ῥὰ οἱ ὤπασα πομπόν», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>2.</b> (σχετικά με πράγματα) [[παραχωρώ]], [[παρέχω]], [[δίνω]] («νῦν μὲν γὰρ τούτῷ [[Κρονίδης]] [[Ζεὺς]] κῡδος ὀπάζει» — δίνει σ' αυτόν [[δόξα]] να τον ακολουθεί, <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>3.</b> [[δίνω]] [[κάτι]] επί [[πλέον]], [[προσθέτω]] («ἔργῳ δ' [[ἔργον]] ὄπαζε», Ύμν. Έρμ.)<br /><b>4.</b> [[καταδιώκω]] από [[κοντά]], [[κυνηγώ]] («χαλεπὸν δὲ σε [[γῆρας]] ὀπάζει», <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>5.</b> <b>μέσ.</b> <i>ὀπάζομαι</i><br />α) [[προσλαμβάνω]] κάποιον ως ακόλουθο («κήρυκά τ' ὀπασσάμενος καὶ ἑταῑρον», <b>Ομ. Οδ.</b>)<br />β) αναγκάζομαι, προκαλούμαι, σχηματίζομαι από [[κάτι]] («[[ποταμός]]... ὀπαζόμενος Διὸς ὄμβρῳ» — [[χείμαρρος]] που προκαλείται από τη [[βροχή]] του [[Διός]], <b>Ομ. Ιλ.</b>)<br /><b>6.</b> <i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> «ὀπασθείς<br />ἐκ τῶν [[ὀπίσω]] δεθεὶς καὶ ἐξαγκωνισθείς»<br /><b>7.</b> ([[κατά]] τον <b>Φώτ.</b>) «ὀπάζει<br />θεωρεῑ».<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Οι λ. [[ὀπάζω]], [[ὀπάων]], [[ὀπαδός]] / [[ὀπηδός]] ανάγονται πιθ. σε ένα αμάρτυρο ουσ. <i>ὁπᾱ</i> «[[ακολουθία]], [[συνέχεια]]» (το οποίο εμφανίζει την ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας <i>sek</i><sup>w</sup> «[[ακολουθώ]]» του [[ἕπομαι]]) με [[ψίλωση]] χαρακτηριστική στην επική [[γλώσσα]]. Η λ. [[ὀπάων]] / [[ὀπέων]] <span style="color: red;"><</span> <i>ὀπά</i>-<i>Fων</i> <span style="color: red;"><</span> <i>ὁπᾱ</i> <span style="color: red;">+</span> [[επίθημα]] -<i>Fων</i>, όπως δείχνει και το μυκηναϊκό ανθρωπωνύμιο <i>oqa</i>-<i>wo</i>-<i>ni</i> (<b>πρβλ.</b> [[μάχη]] > [[Μαχάων]], μυκηναϊκό <i>Μakawo</i>).To ρ. [[ὀπάζω]] παράγεται από το ουσ. <i>ὁπᾱ</i> πιθ. μέσω ενός αμάρτυρου <i>ὀπάω</i>. Τέλος, η λ. [[ὀπηδός]] / <i>ὀπᾱδός</i>, [[κατά]] την πιθανότερη [[άποψη]], αποτελεί υποχωρητ. παρ. του ρήματος <i>ὀπᾰζω</i>. Το -<i>ᾱ</i>- της λ., το οποίο γεννά μορφολογικές δυσχέρειες για την [[παραγωγή]] αυτή, οφείλεται πιθ. σε αναλογική [[επίδραση]] του τ. <i>ὀπ</i>-<i>ᾱ</i>-<i>ων</i>]. | ||
}} | }} | ||
Revision as of 09:00, 27 March 2021
Greek Monolingual
ὀπάζω (Α)
1. στέλνω κάποιον μαζί με άλλον ως ακόλουθο ή ως συνοδοιπόρο ή κάνω κάποιον να ακολουθήσει («ἐπεὶ ῥὰ οἱ ὤπασα πομπόν», Ομ. Ιλ.)
2. (σχετικά με πράγματα) παραχωρώ, παρέχω, δίνω («νῦν μὲν γὰρ τούτῷ Κρονίδης Ζεὺς κῡδος ὀπάζει» — δίνει σ' αυτόν δόξα να τον ακολουθεί, Ομ. Ιλ.)
3. δίνω κάτι επί πλέον, προσθέτω («ἔργῳ δ' ἔργον ὄπαζε», Ύμν. Έρμ.)
4. καταδιώκω από κοντά, κυνηγώ («χαλεπὸν δὲ σε γῆρας ὀπάζει», Ομ. Ιλ.)
5. μέσ. ὀπάζομαι
α) προσλαμβάνω κάποιον ως ακόλουθο («κήρυκά τ' ὀπασσάμενος καὶ ἑταῑρον», Ομ. Οδ.)
β) αναγκάζομαι, προκαλούμαι, σχηματίζομαι από κάτι («ποταμός... ὀπαζόμενος Διὸς ὄμβρῳ» — χείμαρρος που προκαλείται από τη βροχή του Διός, Ομ. Ιλ.)
6. (κατά τον Ησύχ.) «ὀπασθείς
ἐκ τῶν ὀπίσω δεθεὶς καὶ ἐξαγκωνισθείς»
7. (κατά τον Φώτ.) «ὀπάζει
θεωρεῑ».
[ΕΤΥΜΟΛ. Οι λ. ὀπάζω, ὀπάων, ὀπαδός / ὀπηδός ανάγονται πιθ. σε ένα αμάρτυρο ουσ. ὁπᾱ «ακολουθία, συνέχεια» (το οποίο εμφανίζει την ετεροιωμένη βαθμίδα της ΙΕ ρίζας sekw «ακολουθώ» του ἕπομαι) με ψίλωση χαρακτηριστική στην επική γλώσσα. Η λ. ὀπάων / ὀπέων < ὀπά-Fων < ὁπᾱ + επίθημα -Fων, όπως δείχνει και το μυκηναϊκό ανθρωπωνύμιο oqa-wo-ni (πρβλ. μάχη > Μαχάων, μυκηναϊκό Μakawo).To ρ. ὀπάζω παράγεται από το ουσ. ὁπᾱ πιθ. μέσω ενός αμάρτυρου ὀπάω. Τέλος, η λ. ὀπηδός / ὀπᾱδός, κατά την πιθανότερη άποψη, αποτελεί υποχωρητ. παρ. του ρήματος ὀπᾰζω. Το -ᾱ- της λ., το οποίο γεννά μορφολογικές δυσχέρειες για την παραγωγή αυτή, οφείλεται πιθ. σε αναλογική επίδραση του τ. ὀπ-ᾱ-ων].
