λοιδορώ: Difference between revisions
Ζῆθι προσεχόντως ὡς μακρὰν ἐγγὺς βλέπων → Ne temere vivas: specta longa et proxima → Pass auf im Leben: blick auf das, was fern und nah
m (Text replacement - "οῡ" to "οῦ") |
|||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=(Α λοιδορῶ, -έω)<br />[[υβρίζω]], [[κακολογώ]], [[σκώπτω]], [[χλευάζω]] («τὸν ἀρχιερέα τοῦ | |mltxt=(Α λοιδορῶ, -έω)<br />[[υβρίζω]], [[κακολογώ]], [[σκώπτω]], [[χλευάζω]] («τὸν ἀρχιερέα τοῦ Θεοῦ λοιδορεῑς», ΚΔ)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[επιπλήττω]], [[επιτιμώ]]<br /><b>2.</b> <b>μέσ.</b> <i>λοιδοροῦμαι</i>, -<i>έομαι</i><br />α) (<b>με ενεργ. σημ.</b>) [[κακολογώ]], [[υβρίζω]] («μεθύων τε ταῖς πόρναισι λοιδορήσεται», <b>Αριστοφ.</b>)<br />β) (ως αλληλοπαθές) αλληλοκατηγορούμαι («λοιδορεῖσθαι δ' οὐ [[πρέπει]] ἄνδρας ποιητάς», <b>Αριστοφ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αβέβαιης ετυμολ. Πρόκειται για σύνθ. ρ. του οποίου το α' συνθετικό συνδέεται με το αρχ. ινδ. <i>lun</i><i>ā</i><i>ti</i> «[[κόβω]]», [[καθώς]] και με το <i>λύω</i>, ενώ το β' συνθετικό με το [[δέρω]] «[[γδέρνω]]». Η [[άποψη]] αυτή παρουσιάζει και φωνητικά και σημασιολογικά προβλήματα. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], από κάποιο αμάρτυρο <i>λοίδος</i> «[[παιχνίδι]]» ([[πρβλ]]. λατ. <i>ludus</i>) πλάσθηκε ένα [[επίσης]] αμάρτυρο παρ. <i>λοιδόλης</i> ([[τύπος]]: [[μαινόλης]]), το οποίο με [[ανομοίωση]] έδωσε <i>λοιδόρης</i> και το οποίο μεταπλάστηκε σε [[λοίδορος]]. Η κυριότερη [[αδυναμία]] της απόψεως αυτής [[είναι]] ότι θεωρεί το [[λοιδορώ]] παρ. του [[λοίδορος]], ενώ το τελευταίο [[είναι]] αναμφισβήτητα πολύ μεταγενέστερο του ρ.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[λοιδορία]], [[λοίδορος]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[λοιδόρημα]], [[λοιδόρησις]], [[λοιδορησμός]], [[λοιδορητικός]], [[λοιδοριστής]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[αντιλοιδορώ]], <i>απολοιδορώ</i>, [[επιλοιδορώ]], [[καταλοιδορώ]], [[προσεκλοιδορώ]], [[προσλοιδορώ]], [[συλλοιδορώ]]]. | ||
}} | }} | ||
Revision as of 20:05, 13 June 2022
Greek Monolingual
(Α λοιδορῶ, -έω)
υβρίζω, κακολογώ, σκώπτω, χλευάζω («τὸν ἀρχιερέα τοῦ Θεοῦ λοιδορεῑς», ΚΔ)
αρχ.
1. επιπλήττω, επιτιμώ
2. μέσ. λοιδοροῦμαι, -έομαι
α) (με ενεργ. σημ.) κακολογώ, υβρίζω («μεθύων τε ταῖς πόρναισι λοιδορήσεται», Αριστοφ.)
β) (ως αλληλοπαθές) αλληλοκατηγορούμαι («λοιδορεῖσθαι δ' οὐ πρέπει ἄνδρας ποιητάς», Αριστοφ.).
[ΕΤΥΜΟΛ. Αβέβαιης ετυμολ. Πρόκειται για σύνθ. ρ. του οποίου το α' συνθετικό συνδέεται με το αρχ. ινδ. lunāti «κόβω», καθώς και με το λύω, ενώ το β' συνθετικό με το δέρω «γδέρνω». Η άποψη αυτή παρουσιάζει και φωνητικά και σημασιολογικά προβλήματα. Κατ' άλλη άποψη, από κάποιο αμάρτυρο λοίδος «παιχνίδι» (πρβλ. λατ. ludus) πλάσθηκε ένα επίσης αμάρτυρο παρ. λοιδόλης (τύπος: μαινόλης), το οποίο με ανομοίωση έδωσε λοιδόρης και το οποίο μεταπλάστηκε σε λοίδορος. Η κυριότερη αδυναμία της απόψεως αυτής είναι ότι θεωρεί το λοιδορώ παρ. του λοίδορος, ενώ το τελευταίο είναι αναμφισβήτητα πολύ μεταγενέστερο του ρ.
ΠΑΡ. λοιδορία, λοίδορος
αρχ.
λοιδόρημα, λοιδόρησις, λοιδορησμός, λοιδορητικός, λοιδοριστής.
ΣΥΝΘ. αρχ. αντιλοιδορώ, απολοιδορώ, επιλοιδορώ, καταλοιδορώ, προσεκλοιδορώ, προσλοιδορώ, συλλοιδορώ].
