ἀναιρέω

English (LSJ)

pf. ἀνῄρηκα (ἀνειρ-dub. in Com.Adesp.18.6D.): (v. αἱρέω): —

   A take up, ἀνελόντες ἀπὸ χθονός having raised the victim from the ground, so as to cut its throat (cf. αὐερύω), Od.3.453.    2 take up and carry off, bear away, esp. prizes, ἀέθλια Il.23.736, cf.551; στεφανηφόρους ἀγῶνας ἀναραιρηκότα Hdt.5.102; Ὀλύμπια ἀναραιρηκώς 6.36, cf. B. 1.1.    3 simply, take up, παῖδα Pi.P.9.61; τὰ ὀστᾶ Th.1.126.    4 take up bodies for burial, ἀνελόντες καὶ κατακλαύσαντες Ar. V.386, cf. X.An.6.4.9; more common in Med., v. infr. B. 1.3.    II make away with, destroy, of men, kill, Hdt.4.66; πολλοὺς ἀναιρῶν A.Ch.990; σὲ μὲν ἡμετέρα ψῆφος ἀ. E.Andr.517; θανάτοις ἀ. Pl.Lg. 870d; ἐκ πολιτείας τοιαῦτα θηρία ἀ. Din.3.19, etc.    2 of things, abrogate, annul, ὅρους ἀνεῖλον πολλαχῇ πεπηγότας Sol.36.4; νόμον Aeschin.3.39; διαθήκας Is.1.14; στήλας And.1.103; ἀταξίαν D.3.35, etc.; ἐκ μέσου ἀ. βλασφημίας Id.10.36; τηλικαύτην ἀνελόντας μαρτυρίαν Id.28.5; abolish, τὰς τῶν παρανόμων γραφάς Arist.Ath.29.4:— Pass., ἀνῄρηνται ὀλιγαρχίαι X.Cyr.1.1.1.    3 destroy an argument, confute it, Arist.; esp. confute directly, opp. διαιρέω (v. ἀναίρεσις 11.4), Arist.SE176b36, al.; ἀ. ἑαυτὸν confute oneself, Olymp.in Mete.25.14.    4 in argument, do away with, τὰς ὑποθέσεις Pl.R.533c; deny, opp. τιθέναι, S.E.P.1.192, al.    III appoint, ordain, of oracle's answer to inquiry, ὁ θεὸς αὐτοῖς ἀ. παραδοῦναι Th.1.25; οὓς ἂν ὁ θεὸς ἀνέλῃ Pl.Lg.865d, cf. 642d; ἀνεῖλεν θεοῖς οἷς ἔδει θύειν X.An.3.1.6: also c. acc. et inf., ἢν τὸ χρηστήριον ἀνέλῃ μιν βασιλέα εἶναι Hdt.1.13, etc.: abs., answer, give a response, ἀνεῖλε τὸ χρηστήριον ibid.; ἀ. τι περί τινος give an oracle about a thing, Pl.Lg.914a; μαντείας ἀ. D. Ep.1.16:—Pass., Id.21.51.    B Med., take up for oneself, take up, pick up, οὐλοχύτας ἀνέλοντο Il.1.449; ἀσπίδα, ἔγχος, 11.32, 13.296; κυνέην Hdt.1.84; δίκτυα Arist. HA602b9; achieve, win, ἀ. τὴν Ὀλυμπιάδα, τὴν νίκην, Hdt.6.70,103, D.H.5.47; generally, ἀ. ἐπιφροσύνας take thought, Od.19.22; εὐδαιμονίαν Pi.N.7.56, cf. Thgn.281; in bad sense, ὄνειδος σπαργάνων ἀ. S.OT 1035; εἴ σ' ἀνελοίμην if I should take thee into my service, Od.18.357; σῖτα ἀ. get forage, Hdt.4.128; ποινὴν τῆς Αἰσώπου ψυχῆς ἀ. exact vengeance for... Id.2.134.    2 take up and carry off, snatch, κούρας ἀνέλοντο θύελλαι Od.20.66; ἀναιρούμενος οἴκαδε φέρειν Pl.Lg. 914b; ἀνείλατο (for the form cf. Hsch.) δαίμων Epigr.Gr.404.1.    3 take up for burial (cf. A.1.4), Hdt.4.14, Th.4.97, etc.; πατέρων ἀρίστων σώμαθ' ὧν ἀνειλόμην E.Supp.1167; τὰ ὀστέα Hdt.2.41; of the ashes of the dead, πυρὸς ἀ. ἄθλιον βάρος S.El.1140; of one still living, E.Hel. 1616, X.HG6.4.13; τοὺς ναυαγούς ib.1.7.4, cf. 11; τοὺς δέκα στρατηγοὺς τοὺς οὐκ ἀνελομένους τοὺς ἐκ τῆς ναυμαχίας Pl.Ap.32b:—Pass., ἀναιρεθέντων τῶν νεκρῶν . . ὑγιὴς ἀνῃρέθη Id.R.614b, al.    4 take up in one's arms, Il.16.8: hence, take up new-born children, own them, Plu.Ant.36, cf. Ar.Nu.531; take up an exposed child, Men. Sam.159, cf. BGU1110, etc.    5 conceive in the womb, c. acc., Hdt. 2.108, 6.69.    6 take up money at interest, D.50.17.    7 take up a lease, Michel1359 (Chios). cf. BCH<*>7.204.    8 withdraw money from a bank, etc., αὐτὸς ἀνελέσθω IG5(2).159.    II take upon oneself, undertake, πόνους Hdt.6.108; πόλεμόν τινι war against one, Id.5.36; πολέμους ἀναιρούμεσθα E.Supp.492, cf. D.1.7; ἀ. ἔχθραν Pl.Phdr.233c, D.6.20; ἀ. δημόσιον ἔργον undertake, contract for the execution of a work, Pl.Lg.921d, cf. a, b, D.53.21.    2 accept as one's own, adopt, γνώμην Hdt.7.16.ά; τὰ οὐνόματα τὰ ἀπὸ τῶν βαρβάρων ἥκοντα 2.52; ἀ. φιλοψυχίην entertain a love for life, 6.29.    III rescind, cancel, συγγραφήν, συνθήκας, etc., D.34.31, 48.46, IG7.3171 (Orchom. Boeot., iii B. C.).

German (Pape)

[Seite 189] (s. αἱρέω). – I. Act. in die Höhe heben, aufnehmen, ἀπὸ χθονός, das Opferthier von der Erde, Od. 3, 453; und wegnehmen, κριούς, Soph. Ai. 233; bes. a) von Kampfpreisen, ἀέθλια, Il. 23, 736; vgl. Her. 6, 36. 5, 102, ἀγῶνα, Ὀλύμπια, im Wettkampf, in den Olympischen Spielen siegen, u. unten med., welches häufiger in dieser Vbdg ist; ναῦταίσφ' ἀνεῖλον, retteten sie, Eur. Hel. 1233. – b) aufheben, beseitigen, vernichten, παρακαταθήκην, Plat. Legg. XI, 913 b; ὀλιγαρχίας, Xen. Cyr. 1, 1, 1; διαθήκας, Is. 1, 14; νόμους, oft bei den Rednern, im Ggstz von καταλείπειν, Aesch. 3, 39; ἐκ μέσου βλασφημίας, Dem. 10, 36; συμμαχίαν, Pol. 32, 1; πόλεμον, beilegen, 9, 11, 2; νεῖκος, Theocr. 22, 180; πύργους, zerstören, Xen. Cyr. 7, 5, 12; πόλεις, Dem. 9, 26, der auch ἔθνος ἀνῃρημένον, vernichtetes Volk, verbindet; σκηνήν, Zelt abbrechen, Xon. Cyr. 8, 5, 4. Dah. – c) von Menschen, tödten, Aesch. Ch. 998; Pind. P. 11, 18; u. in Prosa, Her. 4, 66; Plat. Legg. IX, 870 d. Bei Theogn. 1 123 so auch ἀνείλετο mit der v. l. ἀνείλατο, ist aber zw. – Von Arist. an: widersprechen, Πλάτων ἀναιρεῖ, ὅτι οὐκ ἔστιν, Eth. Nic. 10, 2, 3. Dem κατασκευάζειν entgegengesetzt, also = ἀνασκευάζειν, top. 2, 3 u. oft eine Behauptung widerlegen. – d) Vom Orakel, wo man φωνήν ergänzt, die Stimme aus der Tiefe erheben, eine Antwort ertheilen, ὁ θεὸς ἀνεῖλε, vom Apollo; τὸ χρηστήριον, μαντήϊον, Her. 1, 13. 2, 52; ἡ Πυθία, 9, 331 Plat. Apol. 21 a; οἱ μάντιες, Her. 6, 69; durch ein Opfer erklären, Xen. An. 7, 6, 44. Es tritt auch ein acc. dazu, οὓς ἂν – ἀνέλῃ, welche das Orakel bezeichnet, Legg. IX, 865 d; μαντείας, Dem. ep. 1 am Ende; aber bei Xen. An. 3, 1, 6 ist θεοῖς οἷς θύειν ἔδει als Attraktion dem θεούς vorzuziehen. Dazu Pass., ἐν ταῖς μαντείαις ἀνῃρημένον εὑρήσετε τῇ πόλει Dem. 21, 51. – II. Med. für sich aufnehmen, ἄλεισον ἀναιρήσεσθαι ἔμελλεν Od. 22, 9; von Waffen, ἀσπίδα, ἔγχος, Il. 1 1, 32. 13, 296; auf den Arm, 16, 8; ἐπιφροσύνας, Vernunft annehmen, Od. 19, 22; – für sich wegnehmen, davontragen, ἃ μὴ κατέθου, μὴ ἀνέλῃ Plat. Legg. XI, 913 c; σῖτα, Speise zu sich neh men, Her. 4, 128; ποινήν τινος ἀνελέσθαι, Buße für etwas, 2, 134; φιλοψυχίην, Liebe zum Leben fassen, 6, 29; γνώμην 7, 16, 1; οὐνόματα, Namen annehmen, 2, 52. Vom Weibe, empfangen, 6, 69; auch von Thieren, 3, 108. Am häufigsten a) vom Kampfpreis, Od. 21, 117; und öfter bei Her. ἀγῶνας, in den Kamfspielen siegen, 9, 88; Ὀλυμπιάδα τεθρίππῳ 6, 71; häufig νίκην, den Sieg davontragen, z. B. 9, 64. – b) von Aufnahme und Bestattung der Todten, Her. 4, 14. 9, 22; Plat. Ap. 32 b, u. sonst; auch selten im act., Xen. An. 6, 4, 9; Dem. 43, 57, im Gesetz, ἀναιρεῖν καὶ θάπτειν. – c) Kinder aufnehmen u. sie dadurch für die seinigen anerkennen, im Ggstz von ἐκτιθέναι, Isocr.; Plut.; vgl. Pind. P. 9, 63, wo das act. steht. – d) Zurücknehmen einer Klageschrift, Aufheben eines Contracts, γραφήν, δίκην, Dem. 58, 82. 59, 53; συνθήκας, συγγραφήν, 48, 46. 34, 31. – Allgem.: auf sich nehmen, übernehmen, πόλεμον Her. 5, 36; An. 5, 7, 27, u. sonst oft; ἔχθραν Plat. Phaedr. 243 c; πρός τινα, Dem. 6, 20; ἔργον Plat. Legg. XI, 921 a; πόνον ὑπέρ τινος Her. 6, 108; Plat. Phil. 59 a.

French (Bailly abrégé)

-ῶ :
f. ἀναιρήσω, ao.2 ἀνεῖλον, pf. ἀνῄρηκα;
1 enlever;
2 enlever, remporter (un prix);
3 enlever, faire disparaître ; p. ext. faire périr ; ἑαυτὸν ἀν. PLUT se tuer ; πόλεις DÉM détruire des villes ; συνθήκας ISOCR annuler des conventions ; νόμους ESCHN abroger des lois;
4 en parl. d’un oracle ordonner, prescrire : ὁ θεὸς αὐτοῖς ἀνεῖλεν avec un inf. THC le dieu leur ordonna de ; en gén. rendre un oracle ; abs. ἀνεῖλε ἡ Πυθίη HDT la Pythie répondit;
Moy. ἀναιρέομαι-οῦμαι;
1 enlever pour soi, prendre pour soi ou sur soi : ἀσπίδα IL, ἔγχος IL s’armer de son bouclier, de sa javeline ; choisir;
2 enlever, prendre dans ses bras ; particul. prendre dans ses bras un nouveau-né et le reconnaître pour sien;
3 enlever un mort pour lui donner la sépulture ; particul. enlever des morts après un combat ; recueillir des naufragés après un combat naval;
4 enlever, emporter : νίκην ἀν. HDT remporter une victoire ; Ὀλύμπια HDT, τὴν Ὀλυμπιάδα HDT remporter le prix aux jeux olympiques ; ποινῆν τῆς Αἰσωποῦ ψυχῆς ἀν. HDT recevoir l’amende due pour le meurtre d’Ésope;
5 emmener avec soi, prendre à son service, acc.;
6 prendre sur soi, se charger de, acc..
Étymologie: ἀνά, αἱρέω.

English (Autenrieth)

aor. 2 part. ἀνελών, mid. fut. ἀναιρήσομαι, aor. 2 ἀνειλόμην, ἀνελόμην: take up; mid., for oneself, or what is one's own, Il. 13.296; ‘into one's service,’ ἦ ἄρ κ' ἐθέλοις θητευέμεν, εἴ σ ἀνελοίμην, Od. 18.357; in bad sense, κούρᾶς ἀνέλοντο θύελλαι, ‘snatched away,’ Od. 20.66.