gubernaculum

Latin > English

gubernaculum gubernaculi N N :: helm, rudder, steering oar of ship; helm of "ship of state"; government

Latin > English (Lewis & Short)

gŭbernācŭlum: (poet. contr. gŭ-bernāclum, Lucr. 4, 904; Verg. A. 5, 176; 859; 6, 349 al.), i, n. guberno,
I a helm, rudder (cf. clavus).
I Lit.: hominis, non sapientis inventa sunt navigia, additis a tergo gubernaculis, quae huc atque illuc cursum navigii torqueant: exemplum a piscibus tractum, qui cauda reguntur, etc., Sen. Ep. 90; cf.: piscium meatus gubernaculi modo regunt (caudae), Plin. 11, 50, 111, § 264: ut cruribus velut gubernaculis demissis cursum dirigeret, Front. 3, 13, 6: hic ille naufragus ad gubernaculum accessit, et navi, quoad potuit, est opitulatus, Cic. Inv. 2, 51, 154: ipse gubernaclo rector subit, ipse magister, Verg. A. 5, 176.—
II Transf., guidance, direction; esp. of the state, government (usually in plur.): clavum tanti imperii tenere et gubernacula rei publicae tractare, Cic. Sest. 9, 20; cf.: qui ad gubernacula rei publicae sedere debebant, id. Rosc. Am. 18, 51: repelli a gubernaculis civitatum, id. de Or. 1, 11, 46: recedere a gubernaculis, id. Fam. 16, 27, 1: ad gubernacula rei publicae accedere, Liv. 4, 3, 17: quis ad gubernacula sedeat summa cura providendum, id. 24, 8, 13: abicere gubernacula imperii, Val. Max. 7, 6, 1: transferre ad aliquem fortunarum suarum gubernacula, Nazar. Pan. Const. 27, 2: temperare gubernacula vitae, Plin. 11, 37, 88, § 219.—In sing.: (rare) exercitus non habilis gubernaculo, Vell. 2, 113, 2: gubernaculum rei publicae tenere, Lact. 1, 1, 14.

Latin > French (Gaffiot 2016)

gŭbernācŭlum,¹¹ et sync. poét. gŭbernaclum, ī, n., gouvernail [d’un navire], timon : Cic. Inv. 2, 154 ; Sen. Ep. 90, 24 || [fig. au pl.] : ad gubernacula rei publicæ sedere Cic. Amer. 51, se tenir au gouvernail de l’État, prendre en main le timon des affaires ; gubernacula reipublicæ tractare Cic. Sest. 20, manier le gouvernail de l’État, cf. Cic. de Or. 1, 46 ; Liv. 4, 3, 17 ; 24, 8, 13 || [sing. rare : exercitus non habilis gubernaculo Vell. 2, 113, 2, armée difficile à gouverner.

Latin > German (Georges)

gubernāculum (poet. synkop. gubernāclum), ī, n. (guberno), das Steuerruder, I) eig.: gub. modicum, Vulg.: gub. magnum, exiguum, Sen.: gubernacula ingentia et enormia, Apul.: navis gubernaculo parens, Sen.: navis gubernaculi impatiens, Curt.: piratica puppis (Schiff) orba gubernaclis, Claud.: ad gubernaculum accedere, Cic.: apponere (navi) utrimque gubernacula, Tac.: gubernaculis assidēre, Plin. pan.: gubernaclum contorquere quo libet unum, Lucr.: funduntur liburnicae armamenta et gubernaculum diffringitur, Suet.: alci gubernacula eripere (v. der Meereswoge), Sen.: gubernaculum flectere, Sen.: cum stridunt funes, curvatur arbor (Mastbaum), gubernacula gemunt, Plin. ep.: gubernaculum regere, Val. Max. (u. so scientia regendi gubernaculi, Sen.): gubernacula retorquere, nach dem Ufer zurücksteuern (= umkehren), Plin. pan.: gubernaclum multā vi forte revolsum, Verg.: tenere rapiente fluctu gubernaculum, Sen.: rectum cursum, recta gubernacula in periculum tenere, Plin. ep. – in der Vergleichung, ut cruribus velut gubernaculis demissis cursum dirigeret, Frontin. 3, 13, 6: piscium meatus gubernaculi modo regunt (caudae), Plin. 11, 264: velificatas alas quo libuit advertens modico caudae gubernaculo (Rudern), Apul. flor. 2. p. 2, 16, Kr. – II) bildl., wie unser Ruder, Steuer = Lenkung, Leitung, Richtung, gew. von der des Staates als Schiff betrachtet, α) gew. im Plur.: accedere ad rei publicae gubernacula, Cic. u. Liv.: alqm admovere publicae salutis gubernaculis, Plin. pan., od. publicis gubernaculis, Pacat. pan., od. ad rei publicae gubernacula, Plin. ep.: ad alqm gubernacula rei publicae deferre, Cic.: gubernacula rei publicae prehendere, Cic.: gubernacula urbis invadere, an das Ruder der Stadt treten, Flor.: ad gubernacula rei publicae sedere, Cic. u. Liv.: clavum tanti imperii tenere et gubernacula rei publicae tractare, Cic.: leges et gubernacula temperare, Vopisc.: senatum a gubernaculis deicere, populum e navi exturbare, Cic.: gubernacula imperii sui e manibus abicere, Val. Max. (vgl. cum cogar exire de navi non abiectis, sed ereptis gubernaculis, Cic.): depellere (verdrängen) alqm a publicis gubernaculis, Treb. Poll.: u. so depellere oratorem a gubernaculis civitatum, Cic.: a gubernaculis recedere, Q. Cic. – in andern Beziehungen, arteriarum pulsus... observatione crebri aut languidi ictus gubernacula vitae temperat, bedingen die Richtschnur des Lebens, Plin. 11, 219: transferre ad alqm fortunarum suarum gubernacula, Nazar. pan. 27, 2. – β) (selten) im Sing.: exercitus non habilis gubernaculo, nicht leicht sich dem Kommando fügend, nicht leicht zu kommandieren (befehligen), Vell. 2, 113, 2: gubernaculum rei publicae tenere, Lact. 1, 1, 14.

Latin > Chinese

gubernaculum, i. n. :: 船舵。灌柄