cura

Latin > English

cura curae N F :: concern, worry, anxiety, trouble; attention, care, pains, zeal; cure, treatment
cura cura curae N F :: office/task/responsibility/post; administration, supervision; command (army)

Latin > English (Lewis & Short)

cūra: ae, f. caveo; cf. curo init.,
I care, solicitude, carefulness, thought, concern.
I Trouble (physical or mental), bestowed on something; solicitude, care, attention, pains (syn.: diligentia, opera, studium, labor, etc.; opp. neglegentia, etc.;
v. the foll.; very freq. in every per. and species of composition).
   A Lit.
   1    In gen.
   (a)    Ab. sol.: curantes magnā cum curā, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107: magnā cum curā ego illum curari volo, Plaut. Men. 5, 4, 7; cf. id. ib. 5, 4, 9: in aliquā re curam ponere (just before: magnum studi um multamque operam, etc.), Cic. Off. 1, 6, 19: haec tam acrem curam diligentiamque desiderant, id. de Or. 3, 48, 184; so with diligentia, Quint. 10, 1, 86: si utrumque cum curā et studio fecerimus, id. 10, 7, 29: aliquid cum curā exsequi, Liv. 39, 41, 6: plus laboris et curae, Quint. 8, prooem. § 13; so with labor, id. 2, 2, 10 al.: cura et industria, Suet. Gram. 21: ut in rem publicam omni cogitatione curāque incumberes, Cic. Fam. 10, 1, 2; so with cogitatio, id. ib. 10, 3, 3; id. de Or. 2, 44, 186; and in plur., id. Off. 2, 1, 2; opp. neglegentia, Quint. 11, 3, 137; 11, 3, 19: non naturam defecisse sed curam, id. 1, 1, 2; so opp. natura, id. 1, 2, 4; 2, 8, 5: omni curā vestigare, Curt. 4, 6, 5: omni curā in aliquid incumbere, Cic. Fam. 12, 24, 2: omnem curam in siderum cognitione ponere, id. Div. 1, 42, 93: cura et meditatio accessit, Tac. Or. 16; cf. id. Agr. 10 et saep.: eo majore curā illam (rem publicam) administrari, Sall. J. 85, 2: curam praestare, Suet. Tib. 18: in re unā consumere curam (for which, in foll. verse, laborare), Hor. S. 2, 4, 48 et saep.: esse cura alicui, to be an object of one's care: cura pii diis sunt et qui coluere coluntur, Ov. M. 8, 724.—
   (b)    With gen., care, attention, management, administration, charge, a guardianship, concern for a person or thing, etc.: difficilis rerum alienarum, Cic. Off. 1, 9, 30; cf.: rerum domesticarum, Quint. 3, 3, 9: maxima belli, Cic. Att. 6, 5, 3: agrorum, Quint. 12, 1, 6: corporis, id. 1, 11, 15: capillorum, Suet. Dom. 18: funeris sui, id. Tib. 51 et saep.: deorum, Liv. 6, 41, 9: civium, id. 6, 15, 11: nepotum, Quint. 4, prooem. § 2: magni Caesaris, Hor. C. 1, 12, 50; Ov. Tr. 5, 7, 37; Sen. Ep. 14, 2 et saep.—
   (g)    With de and abl.: omnis cura de re publicā, Cic. Brut. 3, 10: quocum mihi conjuncta cura de publicā re et privatā fuit, id. Lael. 4, 15: si qua de Pompejo nostro tuendo ... cura te attigit, id. Att. 9, 11, 2, A: gratissima est mihi tua cura de illo mandato, id. ib. 5, 4, 1.—So with de: curam habere, agere, etc.: de vitā communi omnium curam habere, Vitr. 1, 2, init.: Romani tamquam de Samnitibus non de se curam agerent, Liv. 8, 3, 8.—
   (d)    With pro: omnium non tam pro Aetolis cura erat, quam ne, etc., Liv. 27, 30, 5: curam habere pro aliquo, Veg. 2, 20: curam pro nobis hospitis, uxor, agas, Ov. H. 15 (16), 302.—（ε) Curae (alicui) esse, to be an object of care or attention; to have a care for, take care of, attend to, to be anxious about, bestow pains upon, etc.: Caesar pollicitus est, sibi eam rem curae futuram, etc., Caes. B. G. 1, 33: haec sibi esse curae, id. ib. 1, 40: rati sese diis curae esse, Sall. J. 75, 9: cui salus mea fuit curae, Cic. Fam. 1, 9, 22; 15, 2, 8; Quint. 3, 8, 45 et saep.: ea tantae mihi curae sunt, ut, etc., Cic. Fam. 1, 9, 24: pollicetur sibi magnae curae fore, ut omnia restituerentur, id. Verr. 2, 4, 33, § 73; cf.: si tibi curae Quantae conveniat, Hor. Ep. 1, 3, 30: ipsis doctoribus hoc esse curae velim, ut, etc., Quint. 2, 4, 5: dumque amor est curae, Ov. M. 2, 683: ceterum magis vis morbi ingravescens curae erat, terroresque ac prodigia, Liv. 4, 21, 5: ceterum eo tempore minus ea bella ... curae patribus erant, quam expectatio, etc., id. 35, 23, 1: in eorum periculis non secus absentes quam praesentes amicos Attico esse curae, Nep. Att. 12, 5.—With a subject-clause: nonnulli, quibus non fuit curae caelestem inveterare aquam, etc., Col. 12, 12, 3; Quint. 7, 1, 4; 9, 3, 74: eligere modo curae sit, id. 10, 1, 31: mihi erit curae explorare provinciae voluntatem, Plin. Ep. 7, 10, 2.—With de: de mandatis quod tibi curae fuit, est mihi gratum, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 8: sic recipiunt, Caesari ... de augendā meā dignitate curae fore, Cic. Att. 11, 6, 3; cf. id. Fam. 10, 1, 1, and II. A. fin. infra: de ceteris senatui curae fore, Sall. J. 26, 1.—In the same sense also, (ζ) Curae aliquid habere: cohortatus, ut petitionem suam curae haberent, Sall. C. 21 fin.; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 10; Quint. prooem. § 16: habebo itaque curae, ut te meliorem reddam, Sen. Ben. 1, 8, 2: ut ille ... quid ageret, curae sibi haberet certiorem facere Atticum, Nep. Att. 20, 4.—（η) Cura est, with subject-clause, solicitude, care, anxiety to do any thing (poet. and in post-Aug. prose): curaque finitimos vincere major erat, Ov. F. 1, 30: talis amor teneat, nec sit mihi cura mederi, Verg. E. 8, 89: cura comere capillum fuit, Sen. Q. N. 1, 17, 7.—
   2    In partic., t. t.
   a In political lang. (esp. of the post-Aug. per.), the management of state affairs, administration, charge, oversight, command, office: magistratus et imperia, postremo omnis cura rerum publicarum minime mihi hac tempestate cupiunda videntur, Sall. J. 3, 1; so, legionis armandae, Tac. H. 1, 80: aerarii, Suet. Aug. 36: annonae, id. Tib. 8: operum publicorum, viarum, aquarum, etc. (preceded by nova officia), id. Aug. 37 al. —
   b In the jurists, the management of business for a minor, guardianship, trusteeship (for the more usu. curatio), Dig. 3, 1, 1; 5, 1, 19 et saep.—
   c In medic., medical attendance, healing (for curatio), cure: aquae, quae sub cutem est, Cels. 2, 10; Vell. 2, 123; Sil. 6, 551 Drak. et saep.—Plur.: curae aegrescentium, Macr. S. 7, 4, 6.—Hence, poet.: illa fuit lacrimis ultima cura meis (sc. somnus), Prop. 1, 3, 46; cf. Cic. Fam. 5, 16, 5.—
   d In agriculture, care, culture, rearing: Pelusiacae lentis, Verg. G. 1, 228: boum, id. ib. 1, 3.—
   B Meton. (abstr. pro concr.).
   1    Like the Gr. μελέτη, a written work, writing (several times in Tac.; elsewhere rare): quorum in manus cura nostra venerit, Tac. A. 4, 11; id. Or. 3; Ov. P. 4, 16, 39. —In plur., Tac. A. 3, 24.—
   2    An attendant, guardian, overseer (very rare): tertius immundae cura fidelis harae, i. e. the swine - herd Eumæus, Ov. H. 1, 104: praetorii, Treb. Claud. 14; cf. Ov. Tr. 4, 6, 45; 2, 1.—
II Anxiety, solicitude, concern, disquiet, trouble, grief, sorrow; syn.: sollicitudo, metus, etc.; cf. φροντίς (very freq. in every per. and species of composition).
   A In gen.: si quid ego adjuro curamve levasso, quae nunc te coquit, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1: animus lassus, curā confectus, Ter. And. 2, 1, 4: cottidianā curā angere ani mum, id. Phorm. 1, 3, 8: curae metusque, Cic. Div. 2, 72, 150: cura et sollicitudo. id. Att. 15, 14, 3; Quint. 8, prooem. § 20; 11, 1, 44 et saep.: curas cordis manis, Lucr. 3, 116: acres cuppedinis, id. 5, 46: gravi saucia curā (Dido), Verg. A. 4, 1: atra, Hor C. 3, 1, 40: edaces, id. ib. 2, 11, 18: vitiosa, id. ib. 2, 16, 22: sine curā esse, Cic. Att. 12, 6, 4; 15, 12, 2: quid facerem, curā cruciabar miser, Plaut. Merc. 2, 1, 23: cura est, negoti quid sit aut quid nuntiet, I am anxious, my concern is, id. ib. 1, 2, 10; cf.: amica mea quid agat, Cura est, ut valeat, id. Stich. 5, 2, 4: mihi maximae curae est, non de meā quidem vitā, sed me patria sollicitat, etc., Cic. Fam. 10, 1, 1.—With pro: quam pro me curam geris, Verg. A. 12, 48.—With in: nullā in posterum curā, Tac. H. 3, 55.— Plur.: cur eam rem tam studiose curas, quae tibi multas dabit curas, Auct. Her. 4, 14, 21: at tibi curarum milia quanta dabit! Prop. 1, 5, 10.—
   B In partic., the care, pain, or anxiety of love, love (poet.): crescit enim assidue spectando cura puellae, Prop. 3 (4), 21, 3; cf. Ov. R. Am. 311: tua sub nostro pectore cura, Prop. 1, 15, 31: et juvenum curas et libera vina referre, Hor. A. P. 85: hinc illaec primum Veneris dulcedinis in cor Stillavit gutta et successit frigida cura, chilling anxiety for one loved, Lucr. 4, 1060.—Hence,
   2    Meton. (abstr. pro concr.), the loved object, the mistress: tua cura, Lycoris, Verg. E. 10, 22; Prop. 2 (3), 25, 1; 2 (3), 34, 9; Hor. C. 2, 8, 8; Verg. Cir. 75; cf.: puer, mea maxima cura, id. A. 1, 678; 10, 132: cura deum, id. ib. 3, 46: raucae, tua cura, palumbes, id. E. 1, 57 Forbig. ad loc.

Latin > French (Gaffiot 2016)

cūra,⁶ æ, f. (arch. coira ),
1 soin : in aliqua re aliquid operæ curæque ponere Cic. Off. 1, 19, mettre dans qqch. de l’activité et du soin (Div. 1, 93 ) ; cura diligentiaque Cic. de Or. 3, 184, du soin et de l’exactitude (de la conscience); omnes meas curas cogitationesque in rem publicam conferebam Cic. Off. 2, 2, je consacrais aux affaires publiques tous mes soins et toutes mes pensées ; omni cura in aliquid incumbere Cic. Fam. 12, 24, 2, s’appliquer à qqch. de toute sa sollicitude ; cum cura et studio Quint. 10, 7, 29, avec soin et application || rerum alienarum Cic. Off. 1, 30, soin (conduite, direction, administration) des affaires d’autrui ; quocum mihi conjuncta cura de publica re et de privata fuit Cic. Læl. 15, avec lequel je m’occupais en parfaite union des affaires publiques et de nos affaires privées ; agere curam de aliquo Liv. 8, 3, 8, s’occuper des intérêts de qqn (alicujus Liv. 6, 15, 11 ; pro aliquo Ov. H. 16, 304) || res curæ est mihi, je prends soin de qqch., je m’en occupe, je m’y intéresse : Cic. Fam. 1, 9, 24 ; Cæs. G. 1, 33, 1 ; 1, 40, 11 ; pollicetur sibi magnæ curæ fore ut omnia.. restituerentur Cic. Verr. 2, 4, 73, il promet d’apporter le plus grand soin à faire tout restituer ; mihi erit curæ explorare... Plin. Min. Ep. 7, 10, 2, je m’occuperai de scruter...; curæ aliquid habeo = res est curæ mihi Sall. C. 21, 5 ; Cæl. d. Cic. Fam. 8, 8, 10 ; Nep. Att. 20, 4 ; Sen. Ben. 1, 8, 2 || curæ est alicui de aliqua re, qqn prend soin de qqch. : sic recipiunt, Cæsari de augenda mea dignitate curæ fore Cic. Att. 11, 6, 3, ils promettent que César s’occupera d’accroître mes honneurs (Fam. 10, 1, 1 ; Att. 12, 49, 3 ; Sall. J. 26, 1)
2 [en part.] administration d’une chose publique : rerum publicarum Sall. J. 3, 1, le soin des affaires publiques ; annonæ Suet. Tib. 8 ; ærarii Suet. Aug. 36 ; operum publicorum Suet. Aug. 37, administration (intendance) des vivres, du trésor public, des travaux publics || [droit] tutelle, curatelle : Dig. 3, 1, 1, etc. || [médec.] traitement : Cels. Med. 2, 10 ; Vell. 2, 123 ; [fig.] Cic. Fam. 5, 16, 5 || [agric.] soin, culture : Virg. G. 1, 228
3 [sens concret] a) travail, ouvrage de l’esprit : Tac. Ann. 4, 11 ; D. 3 ; Ov. P. 4, 16, 39 ; pl. Tac. Ann. 3, 24 ; b) gardien, intendant : Ov. H. 1, 104
4 souci, sollicitude, inquiétude : Enn. d. Cic. CM 1 ; cura et sollicitudo Cic. Att. 15, 14, 3, souci et inquiétude ; curæ metusque Cic. Div. 2, 150, soucis et craintes ; sine cura esse Cic. Att. 12, 6, 4, n’avoir pas de souci ; omnis quæ me angebat de re publica cura Cic. Br. 10, toute l’inquiétude qui me tourmentait au sujet de la république || mihi maximæ curæ est non de mea quidem vita, sed... Cic. Fam. 10, 1, 1, je suis très en souci non certes pour ma vie, mais...; curam gerere pro aliquo Virg. En. 12, 48, prendre souci de qqn ; dare curas alicui Her. 4, 21, donner des soucis à qqn
5 souci amoureux, tourments de l’amour, amour : Hor. P. 85 ; Prop. 1, 15, 31 ; cura puellæ Prop. 3, 21, 3, amour pour une jeune fille || objet de l’amour, amour : Virg. B. 10, 22 ; Hor. O. 2, 8, 8 ; Prop. 2, 25, 1.

Latin > German (Georges)

cūra, ae, f. (arch. coira aus *coisa; vgl. pälign. coisatens »curaverunt«), das Sichangelegenseinlassen = die Sorge, I) = επιμέλεια, die Sorge, Fürsorge, 1) im allg., die angelegentliche Bemühung, das angelegentliche Bestreben, die Sorgfalt, das Interesse, die Teilnahme, die Beachtung, Rücksichtnahme, die Aufmerksamkeit, das Augenmerk, die Achtsamkeit (Ggstz. neglegentia; oft verb. cura et diligentia, cura ac diligentia, cura diligentiaque, tutela atque cura, opera curaque, cura atque opera, studium curaque, cura et cogitatio, cogitatio curaque, cura et od. ac labor), cura acris, Quint., acris cura diligentiaque, Cic.: intenta (intentior, intentissima), Liv.: magna (maior, maxima), Quint.: non mediocris, Planc. in Cic. ep.: minor, Quint.: nimia, Quint.: c. publica (die S. für das allgemeine Wohl), Ggstz. c. privata, Liv. – cum cura, zB. saucios reficere, Liv.: omnes milites sepelire, Curt.: omnia speculari, Liv.: so auch cum magna cura, zB. parare omnia, Sall.: magna cum cura atque diligentia, zB. scribere alqd, Cic.: cum maxima cura, zB. ultum ire iniurias, Sall.: summa cum cura, zB. exsequi alqd, Liv.: non sine cura, zB. rem administrant, Sall.: finis vitae extraneis non sine cura fuit, fand Teilnahme bei den Ausw., Tac. – u. sine cura deûm evenire (sich ereignen), Tac. (vgl. Heraei stud. crit. p. 73). – u. bl. magnā curā, zB. alere equum, Suet.: ea non maiore curā praecepta ab ducibus sunt quam ab militibus observata, Liv. - m. obj. Genet., agrorum nimia c. (allzu großes Interesse am Landbau) et sollicitior rei familiaris diligentia, Quint.: c. sui, für sich, für die Selbsterhaltung, Sen.: cura rei publicae, Interesse am St., Cic. u. Sall.: legum, Beachtung, Beobachtung der G., Quint.: c. rerum, verborum, sorgfältige Wahl, Quint.: c. bonarum rerum, c. humanarum rerum, Interesse, Teilnahme an usw., Sall.: rerum alienarum cura (zB. difficilis est), Cic.: assidua et perpetua c. salutis tuae, Cic. – cura habendi, Habsucht (πλεονεξία), Phaedr.: cura diversa sciscitandi, Tac.: cura colendi, S. in der Pflege, sorgfältige Pflege (des Gartens), Verg.: singularis cura (Schonung) frugum, agrorum, hominum, urbium, Vell. – m. de (in betreff) u. Abl., studium tuum curaque de salute mea nullā me novā voluptate affecit, Brut. in Cic. ep.: gratissima est mihi tua cura de illo meo primo et maximo mandato, Cic. – m. pro u. Abl., divina pro nobis cura, Augustin. conf. 7, 19 in. (vgl. unten curam agere pro etc. u. est cura pro etc.). – m. Verben, abicere curam (Interesse an) rei publicae, Cic., od. omnem suam curam de re publica, Cic. – adhibere curam in capris et ovibus parandis (Ggstz. neglegentem esse in amicis eligendis), Cic.: adhibere magnam curam diligentiamque in valetudine sua tuenda, Nep.: de sacerdotio tuo quantum curam ad-hibuerim, cognosce ex iis litteris, quas etc., Cic.: non mediocris adhibenda mihi est cura, ut etc., Planc. in Cic. ep. – agere curam alcis rei od. alcis u. de alqa re od. de alqo od. pro alqo, für etw. od. jmd. Sorge od. Fürsorge tragen, an etw, od. jmd. Interesse nehmen, sich um etw. od. jmd. bekümmern, sich etw. angelegen sein lassen (s. Burm. u. Ruhnk. Ov. her. 12, 302), zB. curam corporis diligentissime, Sen.: curam libertatis, Sall.: curam humanarum rerum (v. den Göttern), Plin. u. Quint.: curam sui, Sen.: curam civium, Liv.: curam pro nobis hospitis, uxor, agas, Ov.: curam de Samnitibus, non de se, Liv. – avocare curam alcis, die Aufm. jmds. abziehen, jmd. zerstreuen, Col. – capit alcis animum cura sacrorum et caerimoniarum, Liv. – conferre magnam curam in alcis salutem diligentiamque, Cic.: conferre omnem suam curam atque operam ad philosophiam, Cic. – cosumere in alcis salute omnem suum laborem, omnem operam, curam, studium, Cic.: istorum in dialecticis omnis cura consumitur, Cic. – defungi (loswerden) eā curā, Liv. – desiderare (erfordern) acrem curam diligentiamque, Cic. – curam hanc dimittere, Ov.: non dimittere istam curam, Cic.: dimittere omnem curam suorum, sich um die Seinigen gar nicht weiter bekümmern, Suet. – distendere alcis curam, jmds. Sorgfalt nach allen Seiten in Anspruch nehmen, jmd. gehörig beschäftigen, Col. 8, 2, 7 u. 12, 46, 1 (versch. von curas distendere, s. no. II, 1). – est cura alcis, m. pro u. Abl., publica cura est pro moenibus istis, Ov.: m. ut u. Konj., medici cura esse debet, ut etc., Cels.: m. ne u. Konj., haec mea cura est, ne quid tu perdas, Hor.: una erat cura, ne inultus occĭderet, nur darauf war sein Augenmerk gerichtet, daß er nicht usw., Curt. – est alqs cura alci od. alcis, cura pii dis sunt (Riese cura deûm di sunt) et qui coluere, coluntur, Ov. met. 8, 724 (715). – est alci cura alcis rei od. alcis, es trägt jmd. Sorge für etw. od. einen, nimmt Interesse an etw., richtet sein Augenmerk auf etw., bekümmert sich um etw. od. jmb., zB. Romanis interim arcis Tarentinae praesidiique, quod ibi obsideretur, cura est, Liv.: quodsi hominibus bonarun rerum tanta cura esset, quanto studio aliena petunt, Sall.: artium ingenuarum tibi maxima cura est, Ov.: cura tibi non est hospitis ulla tui, Ov. – cura est od. alci cura est m. folg. Infin., cura comere capillum fuit, Sen.: cura finitimos vincere maior erat, Ov.: praeverti ad Armenios instantior cura fuit, Tac.: ingens cura est mis cordibus aequiperare, Enn. fr.: nulli cura fuit externos quaerere divos, Prop.: nec sit mihi cura mederi, Verg. – alci cura est m. folg. ne u. Konj., haec mea cura est, ne quid tu perdas neu sis iocus, Hor.: inter quae maxima erat cura duci (war das Hauptaugenmerk des F. darauf gerichtet), ne qua exprobratio cuiquam veteris fortunae discordiam inter ordines sereret, Liv.: u. cura est alcis m. folg. indir. Fragesatz, neque senatus in eo cura, an imperii extrema dehonestarentur,Tac. ann. 4, 74. – est alqd intentioris curae, zB. custodiae vigiliaeque et ordo stationum intentioris curae erant, Liv. – est alci alqd od. alqs curae od. est alci curae de alqa re, es ist jmdm. eine Sache od. Pers. zur Sorge, d.i. ein Gegenstand der Sorge, Fürsorge, es läßt sich jmd. eine Sache od. Pers. zur Sorge sein, angelegen sein, zB. tibi erit eidem, cui salus mea fuit, etiam dignitas curae, Cic.: Caesar pollicitus est sibi eam rem curae futuram, Caes.: propinqui, quibus est puella curae, Catull.: rati sese dis immortalibus curae esse, Sall.: ergo illi curae contigit esse tuae, Ov.: de ceteris senatui curae fore, Sall.: de Tirone mihi curae est, Cic. ep.: mihi magnae curae tua vita et dignitas est, Anton. in Cic. ep.: salutem eius regis senatui populoque Romano magnae curae esse, Cic.: ei permagnum et perhonorificum videbatur senatui populoque Romano tantae curae esse salutem suam, Cic.: non enim tibi ea res maiori curae aut est aut erit quam mihi, Cic.: ceterum magis vis morbi ingravescens curae erat terroresque ac prodigia, Liv. 4, 21, 5: ceterum eo tempore minus ea bella quae gerebantur curae patribus erant, quam exspectatio nondum coepti cum Antiocho belli, Liv. 35, 23, 1: in eorum periculis non secus absentes quam praesentes amicos Attico esse curae, Nep. Att. 12, 5: so auch alci curae est m. folg. ut od. ne u. Konj., zB. velim tibi curae sit, ut aliquid istinc bestiarum habeamus, Cael. in Cic. ep.: magis curae est magisque adformido, ne is pereat aut corrumpatur, Plaut.: in primis tibi curae sit, ne mihi tempus prorogetur, Cic.: patribus aeque curae fuisse, ne qua iniuria in eos oreretur, Liv.: alci curae est m. folg. indir. Fragesatz, zB. quo magis quae agas curae sunt mihi, Ter.: omnibus civitatibus Graeciae et Asiae curae erat, quid Eumenes in senatu egisset, Liv.: mihi maiori curae est, quemadmodum vobis gratiam referam, quam etc., Cic.: mihi non minori curae est, qualis res publica post mortem meam futura sit, quam qualis hodie sit, Cic.: quin id erat curae, quo pacto cuncta tenerem, Hor.: nisi sane curae sit (von Interesse für mich ist), quorsum eventurum hoc siet, Ter. – alci curae est m. Infin., zB. erit mihi curae explorare provinciae voluntatem, Traian. in Plin. ep.: magnae veteribus curae fuit gratiam dicendi et paribus et contrariis acquirere, Quint.: eligere modo curae sit (nur sei man in der Auswahl vorsichtig), Quint. – u. alci curae est m. Acc. u. Infin., tibi curae est sentire cives tuos, quanto per te onere leventur, Liv. 30, 31, 3. – plus exigere (erfordern) laboris et curae, Quint. – habere curam alcis rei od. alcis, für etw. Sorge tragen, auf etw. Sorgfalt verwenden, an etw. od. jmd. Interesse nehmen, sich um jmd. od. etw. bekümmern, sich etw. angelegen sein lassen, zB. libertatis, Sall.: rerum divinarum. Liv.: in primis pacis tuendae, Suet.: serendi (arborem turis), Plin.: Ausoniae gentis, v. den Göttern, Ov.: delectus multo intentiorem quam alias curam habebat, Liv. – so auch habere curam de od. in alqa re, zB. de vita communi omnium curam publicaeque rei constitutione habere, Vitr. 1. praef. § 2: in ea (re publicā) cognoscenda multam magnamque curam habui, Ps. Sall. de rep. 2, 1, 3. – u. habere alqm od. alqd curae od. sibi curae, zB. petitionem alcis c. h., Sall.: nec aliter universos quam membra partesque imperii c. h., Suet.: me ut id mihi habeam curae rogas, Varro: eos tibi et rem, de qua misi, velim curae habeas, Cael. in Cic. ep.: u. so curae sibi habere m. Infin., zB. ut ille ex ultimis terris, quid ageret, curae sibi haberet certiorem facere Atticum, Nep. Att. 20, 4: curae habere m. folg. ut u. Konj., habebo itaque curae, ut te meliorem tibi reddam quam accepi, Sen. de ben. 1, 8, 2: curae habere m. folg. Relativsatz, sapienter habeatis curae, quae imperavi atque impero, Plaut. Men. 991: u. absol. curas habere, alle mögliche Sorgfalt anwenden, nichts vernachlässigen, Iustin. 43, 4, 11. – impendere curam alci rei, zB. rei domesticae, Phaedr.: u. so acrem quam maxime curam spei futuri oratoris, Quint. – incumbere onmi cogitatione curāque in rem publicam, Cic.: dagegen incumbe in eam curam od. totā mente incumbe in hanc curam, laß das deine angelegentliche Sorge sein, Cic. – at mihi cura non mediocris inest, fontes ut adire remotos queam, Hor. sat. 2, 4, 93 sq. – intendere curam alcis, jmds. Aufmerksamkeit spannen, zB. gens bellicosa... curam regis intenderat, ließ den K. auf seiner Hut sein, Curt.; dagegen curam intendere in alqd, die Aufmerksamkeit, sein Augenmerk auf etw. richten, zB. in quem omnes intenderat curas, Curt.: dum omnium cura in Veiens bellum intenta est, Liv.: u. m. folg. indir. Fragesatz, non intenta cuiusquam cura, quae firmitudo (coriorum), quae mensura, ohne daß jemand genau darauf geachtet hätte, Tac. – ne Syphacis quidem reconciliandi curam ex animo mittere, den Gedanken nicht aufgeben, Liv. – ponere curam et aegritudinem, Cic.: ponere curam alcis rei, die S. für etw. beiseite lassen, sich nicht weiter um etw. bekümmern, zB. positis omnium aliarum rerum curis, mit Hintansetzung aller andern Geschäfte, Liv. – aber ponere curam in alqa re, Sorgfalt, Aufmerksamkeit richten, verwenden, zB. omnem curam in siderum cognitione, Cic.: omnis mihi cura et opera posita est in hominum periculis defendendis, Cic. – postulare (erfordern) minorem curam, Quint. – remittere curam diligentiamque, nachlassen in usw., Caes.: omnem curam belli remittere, Liv.: omnes curas referre ad alqm et in eo consumere, Cic. – stimulare curam, zB. ne fames quidem, quae mutas accenderet bestias, curam stimulare posset, Liv. – suscipere curam, es sich eine Sorge sein lassen, darauf sein Augenmerk richten, m. folg. ut od. ne u. Konj. od. folg. indir. Fragesatz, zB. suscipe curam et cogitationem dignissimam tuae virtutis, ut Caesarem et Pompeium perfidiā hominum distractos in pristinam concordiam reducas, Balb. in Cic. ep.: quod magnam curam suscipiebat (weil er sich wohl hütete), ne quo temere progrederetur, Auct. b. Alex.: hanc quoque suscipe curam, quemadmodum experiamur, Cic. – sustinere maximam curam belli, die schweren u. sorgenvollen Kriegslasten zu tragen haben, Cic. – omni mente in ea cogitatione curaque versari, ut etc., Cic.: omnis cura mea solet in hoc versari semper, si possim, ut boni efficiam aliquid dicendo, Cic.: vincere omnes curā, vigilantiā, patientiā, Nep. – So nun insbes.: α) das Interesse für etw. Neues, die Neugierde, cura ingenii humani, die dem Menschen angeborene Neugierde, Liv. 21, 22, 7 (u. dazu Fabri): inerat cura insita mortalibus videndi congredientes nobilem regem et... legatos, Liv. 42, 39, 3. – β) das wissenschaftliche Streben, das Studium, die Forschung, cura et meditatio (Nachdenken), Tac. dial. 16; vgl. Tac. Agr. 10. – Plur., sapientis animus cum his habitans pernoctansque curis, Cic. Tusc. 5, 69. – dah. meton. = die ausstudierte Schrift, die Ausarbeitung, Arbeit, c. recens, Ov., nova et recens, Tac.: ii, quorum in manus cura nostra venerit, Tac.: essent et iuvenes, quorum inedita cura est, Ov.; dimissā priore curā novae cogitationi toto pectore incumbam, Tac.: Plur.: condere victuras temptem per saecula curas, Mart. 1, 107, 5.
2) die Fürsorge = die Besorgung, Behandlung, Abwartung, Wartung, Pflege, Aufsicht, a) die landwirtsch. Pflege, Zucht, Pelusiacae lentis, Verg. georg. 1, 228: quae cura boum, qui cultus habendo sit pecori, Verg. georg. 1, 3. – b) die physiche Pflege des Körpers, bes. auch die verschönernde, das Ordnen, Schmücken, der Putz, wie θεραπεία (s. Broukh. Prop. 2, 12 [14], 28. Gronov Obss. 1, 23 p. 98 Fr.), m. subj. Genet., cura mulierum, Phaedr. – m. obj. Genet., c. corporis, Quint.: formae, Sen.: comae, Prop.: capillorum, Suet.: cura cultusque feminarum, Liv. – c) die Krankenpflege, α) des Wärters usw., die Pflege, saucios sustentare curā, Tac. ann. 4, 63. – β) des Arztes, die Behandlung, Heilung, Kur (griech. θεραπεία) c. morbi, Iustin.: c. aquae, quae inter cutem est, Cels.: si quid cura levarit, Cels.: cum omnem curam fata vincerent, Vell.: Plur., curae aegrescentium, Macr. sat. 7, 4, 6. – übtr., relinquebatur simplex illa iam cura doloris tui, Cic. ep. 5, 16, 5: illa fuit lacrimis ultima cura meis (v. Schlafe), Prop. 1, 3, 46. – d) die Besorgung einer Leiche (griech. κήδευσις), quibus ea (mater) funeris sui curam demandarat, Suet. Tib. 51, 2; vgl. Tac. hist. 5, 5. – e) die Besorgung der Götter, cura deorum, der Gottesdienst (griech. θεραπεία θεῶν), Liv. 6, 41, 9. Iustin. 41, 3, 6. – f) die Fürsorge für jmd. od. etw. = die Aufsicht über jmd. od. etw., die Hut, Obhut, α) über jmd.: c. dominae, Ov.; vgl. vollst. dominam servandi cura, Ov.: filium regis non sub hospitum modo privatorum custodia, sed publicae etiam curae ac velut tutelae esse velle, Liv. – bes. des Erziehers, der Erzieherin, c. susceptorum semel adulescentium, Quint.: suum sororisque filios in eadem cura habere, Liv.: alci sororis suae nepotum curam delegare, Quint. – β) über etw.: omnes, quibus vivaria, armenta, alvearia, piscinae, aviaria in cura erant, alle Tierwärter, Hirten, Bienen-, Fisch-, Vogelwärter, Plin. 8, 44. – g) meton.: α) der Pfleger, Wärter, Aufseher, immundae cura fidelis harae (v. Schweinehirten Eumäus), Ov. her. 1, 104 (vgl. no. 3, a, β, ββ). – β) der Gegenstand der Fürsorge, der Schützling, Pflegling, Liebling, c. deûm (v. Anchises), Verg.: ipse Veneris iustissima cura, Dardanius puer, Verg.: tua cura, palumbes, Verg.: absunt, mea cura, sodales, Ov.: Roscia te salutat, cura communis, Sidon.: Lydia (ein Gedicht des P. Val. Kato) doctorum maxima cura liber, Ticida poët. bei Suet.
3) die Fürsorge = die verwaltende, leitende Besorgung, Pflege, die Verwaltung, Leitung (das Kommando), die Aufsicht, a) übh.: α) eig.: c. rerum domesticarum, die Verwaltung des Hauswesens, die Hauswirtschaft (οίκονομία), Quint. 3, 3, 9: patrimonii sui curam mandare alci, Sen. de ben. 4, 27, 5. – bes. als Staatsamt, magistratus et imperia et omnis cura rerum publicarum, Sall.: u. so cura rei publicae, Liv., u. cura rerum, Tac.: u. speziell c. urbis, Liv.: aerarii, annonae, Suet.: tabularum publicarum, die V. des öffentl. Schuldbuchs, V. des Staatsärars, Tac.: operum publicorum, Suet.: c. viarum, aquarum, alvei Tiberis, frumenti populo dividendi, Suet.: c. navium, Flottenverwaltung, Tac.: c. legionis armandae, Tac. – alqm ad curam rei publicae admovere, Suet., Ggstz. alqm curā rerum demovere, Tac.: provincias ad suam curam transferre, Suet.: aspenari curam urbis (Stadtpflege, Leitung der städtischen Angelegenheiten) ut ingratam ignobilemque, Liv.: curam ordinandarum bibliothecarum in porticu Octaviae suscipere, Suet.: alci delegare curam providendae tempestatis, die Gewitterwache übertragen, Sen.: curam atque onus Germanici belli Druso delegare, Vell.: obsidionem demandare in curam collegae, Liv.: alci arcis curam mandare, Curt.: curam peditum Paulinus, equitum Celsus sumpsere, Tac.: Equitius, cui tunc erat cura palatii credita, der damalige Hausmarschall, Amm. – β) meton., αα) die Besorgung = die Mühwaltung, Obliegenheit, das Geschäft, hi (delecti) vel aetate vel similitudine curae patres appellabantur, Sall.: hanc curam tibi iniungo, Plin. ep.: in bello in aliqua maiuscula cura negotiove versari, Cic.: est minutioris curae m. folg. Infin., es ist ein allzu kleinliches Geschäft, Quint. 8, 6, 28. – bes. im Plur. (Ggstz. remissiones u. dgl.), nondum ad curas intentus, Tac.: cum sumus necessariis negotiis curisque vacui, Cic.: iam vero tempora curarum remissionumque divisa, Tac.: divisae inter Tutorem et Classicum curae, Tac.: tam humiles et sordidas curas alii mandare, Plin. ep. – ββ) der Aufseher, cura praetorii unus, Haushofmeister, Treb. Poll. Claud. 14, 11: Saturninus ex cura palatii, gewesener Hausmarschall, Amm. 22, 3, 7. – b) die Vormundschaft, Kuratel, curam gerere, administrare, ICt.
II) wie φροντίς, die Sorge = die Besorgnis, besorgte Teilnahme (Ggstz. gaudium, laetitia; Synon. u. stärkerer Begriff sollicitudo, Kummer, Bekümmernis, s. Plin. ep. 2, 11, 15: dah. oft verb. cura et sollicitudo, sollicitudo et cura, cura et angor, cura et angor animi mei), 1) im allg.: domitor curarum (v. Schlaf), Sen. poët.: curarum milia, Prop. – expers curae od. omnis curae, Liv.: erant illa castra plena curae, Cic. – liber curā et angore animus, Cic.: animus liber sensibus et curis od. omni impeditione curarum (zB. per somnum od. in somnis), Cic.: vacuus hāc curā, Cic.: vacua metu, curā, sollicitudine, periculo vita bonorum virorum est, Cic. – sine cura, ohne S., sorglos, Sall.: u. so auch sine cura esse, Cic. – m. obj. Genet., curā impensarum populi Romani, aus Bes. für usw., Liv. – m. de u. Abl., cura de minore filio, Liv. 44, 44, 1. – m. pro u. Abl., cura pro alqo, Liv. 27, 30, 5. Verg. Aen. 12, 48. – m. in u. Akk., nullā in posterum curā, Tac. hist. 3, 55. – m. attrib. Adjj., curae amarae, Ov.: curae anxiae (bange), Liv.: curae atrae, Hor.: curae edaces, Hor.: c. gravis, gravior, Liv., gravissima, Cic.: c. ingens, Sall.: curae inanes, Lucr.: c. magna, maior, maxima, Cic.: c. materna, Plin.: c. minor, Cic.: curae mordaces, Lucan.: curae novae, Cic. (vgl. haec nova c., Hernici, diese neue Bes. [= Gegenstand der Bes.], Liv. 6, 6, 13): c. parva, Cic.: c. multiplex, Curt.: curae perpetuae, Ov.: c. cotidiana, Ter.: c. summa (zB. summā curā alcis adventum exspectare), Cic.: curae tristes, Verg.: curae vigilantes, Sorgen bei wachendem Auge (S. amTage), Cic.: so auch curae vigiles, Val. Max. – m. Verben, abigere curas, die S. verscheuchen (v. Lebl.), Hor.: abstinere curis, sich der S. entschlagen, Cels.: accumulat curas filia parva meas, Ov. – adimere alci curam, Ter. (u. so auch quot curas ademi! Ter.). – afferre (alci) curam, curas, S. verursachen, zB. nonnullas curas et molestias (v. Umständen), Cic.: u. m. folg. Acc. u. Infin., Piliam in idem genus morbi delapsam curam tibi afferre maiorem sentio, Cic.: u. m. folg. quod, zB. quod negavit te potuisse ad me scribere, curam mihi attulit, Cic. – afficere alqm aliquā curā, Cic., magnā curā et sollicitudine, Ter. (sowohl v. Pers. als v. Umständen): u. so auch afficior curā, Plin. ep. – curam de coniuge agere, Sorge tragen um d. G. (Ggstz. intrepidum esse pro se), Ov. met. 9, 107. – agitare alqm dies noctesque curis insomniisque, Liv. – cotidiana cura angit animum, Ter.: angi tot curis vigiliisque, Cic. – quod ipsum curam augebat, Liv. – aegritudines, molestiae, maerores, qui exedunt animos hominum conficiuntque curis, Cic.: u. bes. confici curis, Cic., confectus curis, Iustin.: animus curā confectus, Ter. – ut eorum aspectu omnis quae me angebat de re publica cura consederit, Cic. – cur eam rem tam studiose curas, quae tibi multas dabit curas, Cornif. rhet. 4, 21: at tibi curarum milia quanta dabit, Prop. 1, 5, 10. – decedit alci cura u. alci cura de alqa re (s. Drak. Liv. 4, 52, 8. Burm. Suet. Caes. 24), zB. priusquam ea cura decederet patribus Romanis, Liv.: de domesticarum rerum eventu nec patribus nec plebi cura decesserat, Liv.: donec cura de Antiocho decessisset, Liv. – demere animis curas, Varro. – deducere animo curas, Hor. – curas depellere vino, Tibull. – deponere curam pro alqo, Verg.: deponere tristes animo curas, Verg.: in alcis sermone et suavitate omnes curas doloresque deponere, Cic. – dimittere curam hanc, Ov. met. 1, 209. – velut in duo pariter bella distenderant curas hominum, hatten die Besorgnisse gleichs. zwischen zwei Kriegen in gleicher Weise geteilt, Liv. 27,40, 1 (versch. v. curam alcis distendere oben no. I, 1). – omnium tamen non tanta pro Aetolis cura erat, quam ne Philippus regnumque eius grave libertati futurum rebus Graeciae immisceretur, Liv. 27, 30, 5. – mihi maximae curae est non de mea quidem vita, sed me patria sollicitat, Cic.: Pompeius de Clodio iubet nos esse sine cura, Cic. – fuit intactis quoque cura condicione super communi, Hor. ep. 2, 1, 152. – parte curae exonerarunt senatum consulis litterae, Liv. – me his exsolvite curis, Verg.: extenuat corpus cura, Cels. – alqd curam facit m. folg. ne u. Konj., läßt besorgen, daß usw., Tac. ann. 3, 52. – fugere curam, Cic. – quam pro me curam geris, hanc precor, optime, pro me deponas, Verg. Aen. 12, 48 sq. – pectus alcis anxiis implere curis (v. einem Ereignis), Liv.: imponere finem curis, Verg.: primo gravis cura patres incessit, Liv.: affirmatio Pori multiplicem animo regis iniecerat curam, Curt.: u. inicere (alci) curam m. folg. ne u. Konj., Ter. adelph. 708. Curt. 3, 1 (2), 17: inicere alci curam metumque, ne etc., Liv. 5, 7, 4. – cum curis laxati sumus, Cic.: saepissime curam et angorem animi mei sermone et consilio levasti tuo, Cic.: levare (abnehmen) alqm curā od. magnā curā, Cic.: liberare alqm curā, istā curā, magnā curā et sollicitudine, Cic.: ut quoquo modo aut liberarem te istā curā aut certe levarem, Cic. – non tamen invictum animum curae obruunt (erdrücken), Curt.: illum ingens cura atque laetitia simul occupavere, Sall. – partiri curas cum alqo, Verg.: pellere curas vino, Hor., curas e pectore, Sil. – illa restabat cura, ne etc., Liv. – ea me cura vehementissime sollicitat, Cic.: me illa cura sollicitat angitque vehementer, quod (daß) etc., Cic. – solvere alqm curis ceteris, Ter.: curas et corpora somnus solverat, Ov. – videris gravem curam suscepisse vehementerque esse de nobis sollicitus, Cass. in Cic. ep.: maximam hic sollicitudinem curamque sustineo, ne m. folg. Konj., Cic. – traducere animos a minore cura ad summum timorem (v. einem Vorfalle), Cic. – et curā vacare et negotio, Cic.: maternā vacare curā, Plin.: vitare curam domesticorum, sich der S. um den Haushalt entschlagen, Cels.: multiplices animo volvere curas, Catull.
2) die Liebessorge, Liebesqual, die Liebe (vgl. Lachmann Prop. 1, 11 [10], 17), c. mea, tua, die Liebe zu mir, zu dir, Ov. u. Prop.: iuvenum curae, Hor.: possum alterius curas sanare recentes, Prop. – meton. (wie μέλημα) = die Geliebte, die Flamme, tua cura, Lycoris, Verg.: Lynceu, tune meam potuisti tangere curam? Prop. – / Arch. Dat. curai, Elog. clar. vir. 24 im Corp. inscr. Lat. 1². p. 285.

Spanish > Greek

βοήθεια, ἄλθεξις, ἱερεύς, ἱρεύς, ἱαρεύς, ἱαρής