Ν ν

English (LSJ)

νῦ, τό, indecl., fourteenth (later thirteenth) letter of Greek alphabet; as numeral, ν = 50, but ν' = 50,000.

German (Pape)

[Seite 226] dreizehnter Buchstabe des griechischen Alphabets; als Zahlzeichen ν' = 50, ,ν = 50000. – Vor den Gaumbuchstaben geht es in das nasale γ über, ἔγγονος, ἐγκαίριος, ἐγχώριος, ἐγξέω; – vor den Lippenbuchstaben in μ, σύμβιος, συμπότης, συμφυής, σύμψηφος. – Den Liquidis wird es assimilirt, ἐμμανής, συλλαμβάνω, συῤῥάπτω, doch findet sich ἐν auch unverändert vor ρ, z. B. ἔνρυθμος. – Eben so wird es mit σ assimilirt, σύσσιτος, πάσσοφος, doch bleibt es auch unverändert, πάνσοφος, u. am häufigsten vor σβ, σκ, σμ, σπ, στ, σφ, σχ, u. immer in der Präposition ἐν. – Ueber das ν ἐφελκυστικόν sind die Grammatiken nachzusehen, eben so wie über die Vertauschung des ν u. des α. – Die Aeoler verdoppeln gern das ν, indem sie den davorstehenden langen Vocal od. Diphthong verkürzen, κτέννω für κτείνω, γέννατο für ἐγείνατο, vgl. Greg. Cor. Dial. Aeol. 11. – Ueber die Vertauschung mit λ u. mit μ s. unter diesen Buchstaben.

Greek (Liddell-Scott)

Ν ν: ν, νῦ, τό, ἄκλιτ. δέκατον τρίτον γράμμα τοῦ Ἑλλην. ἀλφαβήτου· ὡς ἀριθμ. ν΄ = 50, ἀλλὰ ͵ν = 50,000. Ι. ν εἶναι τὸ ὀδοντόφωνον ἢ οὐρανισκόφωνον ὑγρὸν ἀντιστοιχοῦν πρὸς τὸ ἄφωνον δ (Πλάτ. Κρατ. 417B). ― Ἐν πάσαις ταῖς Ἰνδοευρωπαϊκαῖς γλώσσαις τὸ ν μένει ἀμετάβλητον. ΙΙ. Διαλεκτικαὶ μεταβολαὶ: 1) Αἰολ., ἡ δίφθογγος ει γίνεται εν πρὸ τοῦ ν, ὡς κτέννω, κέννος ἀντὶ κτείνω κεινὸς (κενός), ἴδε Ιι, Ι· οὕτως αἱ μετοχαὶ τίθενς θὲνς ἀντὶ τιθεὶς θείς· ὁμοίως δὲ καὶ τὸ γ΄ πληθ. τῶν βαρυτόνων ῥημάτων τύπτοντι ἀντὶ τύπτουσι· ἴδε Ahr. D. Aeol. § 10. 2) Δωρ., τὸ ν ἀντικαθιστᾷ τὸ λ, ἴδε Λλ, ΙΙ. 1. 3) Ἀττ. καὶ Δωρ. ἀντὶ μ, ἴδε Μμ, ΙΙ. 3. ΙΙΙ. χάριν εὐφωνίας μεταβάλλεται: 1) εἰς γ πρὸ τῶν οὐρανισκοφώνων γ κ χ, καὶ τοῦ ξ, ὡς ἔγγονος ἔγκαιρος ἐγχώριος ἐγξέω, κτλ. 2) εἰς μ πρὸ τῶν χειλεοφώνων β π φ, καὶ τοῦ ψ, ὡς σύμβιος συμπότης συμφυής ἔμψυχος· ὁμοίως καὶ πρὸ τοῦ μ, ὡς ἐμμανής, κτλ.· ὡσαύτως καὶ ἐν χωρισταῖς λέξεσιν, οἷον τὸμ πάντα βίον, τὸμ πρόξενον Ἐπιγραφ. Δελφ. 4, κτλ. 3) εἰς λ πρὸ τοῦ λ, ὡς ἐλλείπω συλλαμβάνω, κτλ. 4) εἰς ρ πρὸ τοῦ ρ, ὡς συρράπτω, κτλ.· εἰ καὶ ἐν συνθέτοις μετὰ τῆς ἐν τὸ ν ἐνίοτε μένει πρὸ τοῦ ρ, ὡς ἔνρυθμος. 5) εἰς σ πρὸ τοῦ σ, ὡς σύσσιτος πάσσοφος, κτλ.· ἐξαιρέσει πάλιν τῶν μετὰ τῆς ἐν προθ. συνθέτων (πρβλ. καὶ τὸ πάνσοφος), ὁπότε μένει ἀμετάβλητον, ἰδίως πρὸ τῶν σβ σκ σμ σπ στ σφ σχ. 6) τὸ ν ἀποβάλλεται πρὸ τῶν ζ σβ σκ σπ σφ σχ, πλὴν ἐν τῇ προθ. ἐν· ἔτι δὲ ἀποβάλλεται ἐν τῇ δοτ. πληθ. τῆς γ΄ κλίσεως δαίμοσι ἀντὶ δαίμονσι· ― σπανίως δὲ ἀπαντᾷ νς ἐν καταλήξει, οἷον Τίρυνς, ἕλμινς, ὥστε ἀντὶ τῶν Ρωμαϊκῶν Clemens, triens οἱ Ἕλληνες ἔγραφον Κλήμης, τριᾶς· καὶ ἐν μέσῳ λέξεως τὸ ν ἐνίοτε ἀπεβάλλετο, οἷον Ὁρτήσιος Πάσσας ἀντὶ Hortensius Pansa. 7) τὸ ν παρεμβάλλεται εἰς τὸν α΄ παθ. ἀόρ. ἐνίων καθαρῶν ῥημάτων ἀμπνύνθη ἐκ τοῦ ἀναπνέω, καὶ συνήθως παραμένει ἐν τῷ παθ. ἀορ. α΄ τῶν ὑγρολήκτων ῥημ., ἂν ἀνήκῃ εἰς τὴν ῥίζαν, οἷον ἐκλίνθη ἐκ τοῦ κλίνω (πρβλ. πλύνω)· ἀλλὰ πάλιν ἀποβάλλεται ἔν τισι χρόνοις, οἷον ἐν τῷ ἐνεργ. καὶ παθ. πρκμ., καὶ ἐν τῷ παθ. ἀορ. α΄ ὑγρολ. τινῶν ῥημάτων ὡς: κτείνω τείνω, τὸ κλίνω κρίνω καὶ πλύνω διφοροῦνται, πρβλ. Λοβ. Φρύν. 37. IV. τὸ καλούμενον νῦ ἐφελκυστικὸν προστίθεται εἰς τὴν δοτ. πληθ. τὴν λήγουσαν εἰς σι· εἰς τὰ γ΄ πληθ. πρόσωπα τῶν ῥημάτων εἰς σι· εἰς τὰ γ΄ ἑνικὰ τὰ εἰς -ε, -ι· εἰς τὴν τοπικὴν κατάληξιν -σι, ὡς Ἀθήνησι, Ὀλυμπίασι· εἰς τὴν Ἐπικ. κατάληξιν φι· εἰς τὸ ἀριθμητικὸν εἴκοσι· εἰς τὰ ἐπιρρήματα νόσφι πέρυσι· εἰς τὰ ἐγκλιτικὰ μόρια κὲ καὶ νύ· καὶ ἐνίοτε (κατὰ τοὺς γραμματικοὺς) εἰς τὸ δεικτικὸν -ι ἡγουμένου σ, ὡς οὑτοσίν, οὑτωσίν. Τὸ ν τοῦτο ἐχρησίμευε πρὸς ἀποφυγὴν χασμωδίας ἑπομένου φωνήεντος παρά τε πεζογράφοις καὶ ποιηταῖς καὶ προστίθεται παρὰ ποιηταῖς εἰς τὸ τέλος τῶν στίχων· ἀλλ’ ἐν τῇ Ἰωνικῇ πεζογραφίᾳ συνήθως παραμελεῖται. Τινὲς τῶν κριτικῶν φρονοῦσιν ὅτι οἱ τύποι -ν εἶναι ἀρχαιότεροι· ἀλλὰ πιθανῶς τοῦτο δὲν ἀληθεύει εἰ μὴ μόνον περὶ τῶν μορίων, οἷον νῦν νυ, κέν κε. V) τὸ βραχὺ φωνῆεν ἐκτείνεται πρὸ τοῦ ν ἐν τῇ λέξει Παρθενοπαῖος, Αἰσχύλ. Θήβ. 547.