χνόη: Difference between revisions
εἰς τὸν τετρημένον πίθον ἀντλεῖν → run water into a punctured pitcher, to the perforated jar bale water, labour in vain, labor in vain
(Bailly1_5) |
(46) |
||
| Line 18: | Line 18: | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=ης (ἡ) :<br /><b>1</b> écrou de fer au centre du moyeu, où s’adapte l’essieu d’une voiture;<br /><b>2</b> bout de l’essieu dans le moyeu.<br />'''Étymologie:''' cf. [[κνάω]]. | |btext=ης (ἡ) :<br /><b>1</b> écrou de fer au centre du moyeu, où s’adapte l’essieu d’une voiture;<br /><b>2</b> bout de l’essieu dans le moyeu.<br />'''Étymologie:''' cf. [[κνάω]]. | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=και ιων. τ. χνοίη, ἡ, Α<br /><b>1.</b> [[μεταλλικός]] [[σωληνίσκος]] στο [[κέντρο]] της πλήμνης τροχού άμαξας, [[μέσα]] στο οποίο εισέρχεται και περιστρέφεται ο [[άξονας]], αλλ. [[χοινίκη]]<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «χνόαι ποδῶν» — οι αρθρώσεις τών ποδιών (<b>Αισχύλ.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[χνόη]] (<span style="color: red;"><</span> <i>χνοFη</i>) μπορεί να αναχθεί στην ετεροιωμένη [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας <i>ghnĕu</i>- (<span style="color: red;"><</span> [[ρίζα]] <i>ghen</i>- «[[τρίβω]], [[συνθλίβω]], [[ροκανίζω]]», επεκταμένη με -<i>F</i>-) και να συνδεθεί με τ. άλλων ΙΕ γλωσσών που σημαίνουν «[[τρίβω]]» (<b>πρβλ.</b> αρχ. νορβ. <i>gn</i><i>ū</i><i>a</i>, σουηδ. <i>gnida</i>, αρχ. άνω γερμ. <i>gn</i><i>ī</i><i>tan</i>), [[καθώς]] και με τα: ρωσ. <i>gnus</i> «[[παράσιτο]], [[κακοήθης]]», πoλων. <i>gnus</i> «[[οκνηρός]]», αρχ. σλαβ. <i>gniti</i> «[[φθείρω]]». Από σημασιολογική [[άποψη]], η [[αναγωγή]] της λ. στη [[ρίζα]] αυτή δικαιολογείται, λόγω του ότι η [[χνόη]] επιτρέπει στον άξονα της άμαξας να βρίσκεται διαρκώς σε [[κίνηση]] και [[τριβή]]. Από την [[ίδια]] [[ρίζα]] με διαφορετική σημασιολογική [[εξέλιξη]] έχουν [[επίσης]] προέλθει και οι τ. [[χναύω]] και [[χνίω]]]. | |||
}} | }} | ||
Revision as of 13:01, 29 September 2017
English (LSJ)
Ion. χνοίη,
A axle-box, nave, ἄξων ἐν χνοίῃσιν Parm.1.6; prob. in Emp.46; ἔλακον ἀξόνων βριθομένων χνόαι A.Th.153 (lyr); ἔθραυσε δ' ἄξονος μέσας χνόας S.El.745, cf. 717; ἀντύγων χνόας E.Rh.118. 2 metaph., χνόαι ποδῶν the joints on which the feet play, as the wheels on the axle, A.Th.371.
German (Pape)
[Seite 1361] ἡ, ion. χνοίη, wie χοινίκη, χοινικίς, die eiserne Büchse des Rades, welche die Achse aufnimmt, auch die Achse selbst; Parmenid. bei S. Emp. adv. math. 7, 111; Soph. El. 745; ἔλακον ἀξόνων βριθομένων χνόαι Aesch. Spt. 138; Eur. Rhes. 118; – das Knarren, welches durch die Reibung der Achse an der Büchse entsteht, übh. Geräusch, χνόαι ποδῶν Aesch. Spt. 356. Vgl. χνόος, κνόη, κνόος.
Greek (Liddell-Scott)
χνόη: Ἰον. χνοίη, ὡς τὸ Ὁμηρ. πλήμνη, ἡ, ἡ χοινικὶς τοῦ τροχοῦ διὰ τῆς ὀπῆς τῆς ὁποίας εἰσέρχεται ὁ ἄξων ἁμάξης Λατ. modiolus, ἄξων ἐν χνοίῃσιν Παρμεν. 8, Mullöch· ἔλακον ἀξόνων βριθομένων χνόαι Αἰσχύλ. Θήβ. 153· ἔθραυσε δ’ ἄξονος μέσας χνόας Σοφ. Ἠλ. 745, πρβλ. 717· ἀντύγων χνόας Εὐρ. Ρῆσ. 118· πρβλ. σῦριγξ ΙΙ. 2, χοινικὶς Ι. 2) μεταφ., χνόαι ποδῶν, αἱ ἀρθρώσεις περὶ ἂς στρέφονται οἱ πόδες, ὡς οἱ τροχοὶ περὶ τὸν ἄξονα, Αἰσχύλ. Θήβ. 371, ἀλλὰ κατὰ τὸν Σχολιαστήν: «χνόας ποδῶν, τὰ ἄκρα τῶν ποδῶν, ἢ παραβόλως τὸ συνεχὲς κίνημα τῶν ποδῶν».
French (Bailly abrégé)
ης (ἡ) :
1 écrou de fer au centre du moyeu, où s’adapte l’essieu d’une voiture;
2 bout de l’essieu dans le moyeu.
Étymologie: cf. κνάω.
Greek Monolingual
και ιων. τ. χνοίη, ἡ, Α
1. μεταλλικός σωληνίσκος στο κέντρο της πλήμνης τροχού άμαξας, μέσα στο οποίο εισέρχεται και περιστρέφεται ο άξονας, αλλ. χοινίκη
2. φρ. «χνόαι ποδῶν» — οι αρθρώσεις τών ποδιών (Αισχύλ.).
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. χνόη (< χνοFη) μπορεί να αναχθεί στην ετεροιωμένη βαθμίδα της ΙΕ ρίζας ghnĕu- (< ρίζα ghen- «τρίβω, συνθλίβω, ροκανίζω», επεκταμένη με -F-) και να συνδεθεί με τ. άλλων ΙΕ γλωσσών που σημαίνουν «τρίβω» (πρβλ. αρχ. νορβ. gnūa, σουηδ. gnida, αρχ. άνω γερμ. gnītan), καθώς και με τα: ρωσ. gnus «παράσιτο, κακοήθης», πoλων. gnus «οκνηρός», αρχ. σλαβ. gniti «φθείρω». Από σημασιολογική άποψη, η αναγωγή της λ. στη ρίζα αυτή δικαιολογείται, λόγω του ότι η χνόη επιτρέπει στον άξονα της άμαξας να βρίσκεται διαρκώς σε κίνηση και τριβή. Από την ίδια ρίζα με διαφορετική σημασιολογική εξέλιξη έχουν επίσης προέλθει και οι τ. χναύω και χνίω].
