ποιμήν

English (LSJ)

ένος, ὁ, voc. ποιμήν (not -μέν) Hdn.Gr.2.717:—

   A herdsman, whether of sheep or oxen, Od.10.82-5, al.; opp. lord or owner (ἄναξ), 4.87.    2 after Hom. always shepherd, βουκόλοι καὶ π. E.Ba. 714, cf. Cratin.281, Pl.Tht.174d, R.343a, Lg.735b, etc.; π. προβάτων LXXGe.4.2.    II metaph., shepherd of the people, regularly of Agamemnon, Ἀγαμέμνονα π. λαῶν Il.2.243, al.: generally, captain, chief, ib.85, al., S.Aj.360 codd. (lyr.); ναῶν ποιμένες A.Supp.767; λόχων E.Ph.1140; ὄχων Id.Supp.674; ποιμένες δώρων Κυπρίας, of the Loves, Pi.N.8.6: abs., master, lord, πλοῦτος ὁ λαχὼν ποιμένα Id.O.10(11).88; for A.Ag.657, v. στρόβος.    2 in LXX and NT, pastor, teacher, Je. 2.8, Ep.Eph.4.11, etc. (Cf.Lith.piemuõ, gen.sg. piemeñs 'shepherd'.)

German (Pape)

[Seite 651] ένος, ὁ (mit πατέομαι, pasco, πόα zusammenhangendj, der Hirt, insbesondere der Schäfer; Hom. u. Hes.; als Ggstz von ἄναξ Od. 4, 87; übh. Lenker, Gebieter der Menschen, bes. ποιμὴν λαῶν, bei Hom. u. Hes. häufiges Beiwort der Fürsten, Hirt der Leute; ναῶν ποιμένες, Aesch. Suppl. 748, der es auch vom Sturme gebraucht, »der Treiber«, Ag. 643; ὄχων, Eur. Suppl. 696; λόχων, Valck. Phoen. 1146; Soph. Ai. 353, von Fürsten, wo der Schol. es durch ποιμαίνων, θάλπων erklären will. In Prosa herrscht die eigtl. Bdtg vor, ποιμὴν καὶ βουκόλος, Plat. Legg. V, 735 a; Polit. 275 b; τῶν ἀρχόντων ὥςπερ ποιμένων πόλεως, Rep. IV, 440 d; Plut. u. a. Sp.

Greek (Liddell-Scott)

ποιμήν: -ένος, ὁ˙ κλητ. ποιμὴν (οὐχὶ -μὲν) Buttm. Ausf. Gr. § 45 Anm. 2˙ ― βοσκὸς προβάτων ἢ βοῶν, Ὅμ., πρβλ. Ὀδ. Κ. 82-85˙ κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὸν κύριον ἢ ἰδιοκτήτην (ἄνακτα), Ὀδ. Δ. 87. 2) μεθ’ Ὅμ. ἀείποτε βοσκὸς προβάτων (πρβλ. ποίμνη), βουκόλοι καὶ π. Εὐρ. Βάκχ. 714, πρβλ. Κρατῖν. ἐν Ἀδήλ. 20, Πλάτ. Θεαίτ. 174D, Πολ. 343Α, Νόμ. 735Α˙ π. προβάτων Ἑβδ. (Γέν. Δϳ, 2). ΙΙ. μεταφορ., ποιμὴν ἀνθρώπων, ἡγεμὼν λαοῦ, συνήθως ἐπὶ τοῦ Ἀγαμέμνονος, Ἀγαμέμνονα ποιμένα λαῶν Ὅμ., κλπ.˙ καθόλου, ἡγεμών, ἀρχηγός, Σοφ. Αἴ. 360. ναῶν ποιμένες Αἰσχύλ. Ἱκέτ. 767˙ λόχων Εὐρ. Φοίν. 1140. ὄχων ὁ αὐτ. ἐν Ἱκέτ. 674˙ ποιμένες δώρων Κυπρίας, οἱ Ἔρωτες, Πινδ. Ν. 8. 10˙ ― ἀπολ., κύριος, ὁ αὐτ. ἐν Ο. 10 (11). 107˙ περὶ τοῦ Αἰσχύλ. Ἀγ. 657, ἴδε στρόβος. 2) παρὰ τοῖς Χριστιανοῖς συγγραφ., ποιμὴν πνευματικός, ἐπίσκοπος, Εὐσ. Ἐκκλ. Ἱστ. 10. 4, 1, Συλλ. Ἐπιγρ. 9267, κτλ. (Πιθ., ὡς τὸ πῶυ (πῶyυ) ἐκ τῆς √ΠΑ˙ πρβλ. Σανσκρ. pâ-yus (custos) ἐκ τοῦ pâ (curare), Ζενδ. pâ-yu˙ Λιθ. pë-mu (ποιμήν).)

French (Bailly abrégé)

ένος (ὁ) :
I. pâtre, particul. dans Hom. berger, bouvier;
II. p. ext. qui conduit, qui dirige, d’où
1 pasteur de peuples, chef en gén.
2 qui pousse devant soi en parl. d’un ouragan, d’une tempête.
Étymologie: πόα.

English (Autenrieth)

ένος (πῶυ): shepherd; fig., λᾶῶν, ‘shepherd of the people,’ said of rulers.

English (Slater)

ποιμήν
   1 shepherd met. πλοῦτος ὁ λαχὼν ποιμένα ἐπακτὸν ἀλλότριον (O. 10.88) (ἔρωτες) οἶοι καὶ Διὸς Αἰγίνας τε λέκτρον ποιμένες ἀμφεπόλησαν Κυπρίας δώρων (N. 8.6)

English (Strong)

of uncertain affinity; a shepherd (literally or figuratively): shepherd, pastor.

English (Thayer)

ποιμένος, ὁ (akin to the noun ποίᾳ, which see: (or from the root meaning 'to protect'; cf. Curtius, § 372; Fick 1:132)), from Homer down; the Sept. for רֹעֶה, a herdsman, especially a shepherd;
a. properly: the presiding officer, manager, director, of any assembly: so of Christ the Head of the church, A. V. pastors), ποιμένες λαῶν in Homer and Hesiod.)

Greek Monotonic

ποιμήν: -ένος, ὁ, κλητ. ποιμήν·
I. ποιμένας ή βοσκός, σε Όμηρ.· μετά τον Όμηρ., πάντοτε βοσκός, σε Ευρ., Πλάτ. κ.λπ.
II. μεταφ., ποιμένας των ανθρώπων, λέγεται για τον Αγαμέμνονα, σε Όμηρ. κ.λπ.· γενικά, αρχηγός, ηγέτης, σε Σοφ., Ευρ. (αμφίβ. προέλ.).

Russian (Dvoretsky)

ποιμήν: ένος, дор. ποιμάν ὁ (voc. ποιμήν)
1) пастух Hom. etc.;
2) овчар (βουκόλοι καὶ ποιμένες Eur.);
3) перен. пастырь, предводитель, вождь (λαῶν Hom.; ναῶν ποιμένες Aesch.);
4) руководитель, наставник (ποιμένες πόλεως Plat.).

Dutch (Woordenboekgrieks.nl)

ποιμήν -ένος, ὁ, Dor. ποιμᾱ́ν, vocat. -ήν, herder, spec. schaapherder; overdr. leider:; ποιμένα λαῶν de leider van de troepen Il. 2.243; ναῶν ποιμένες de hoeders van de schepen Aeschl. Suppl. 767; ποιμένος κακοῦ στρόβῳ door de wervelwind van een kwaardaardige herder (= de storm) Aeschl. Ag. 657; christ. herder, geestelijk leider; NT Eph. 4.11; van Christus. NT Hebr. 13.20.

Frisk Etymological English

-ένος
Grammatical information: m.
Meaning: herdsman, shepherd, metaph. guardian, leader, master (Il.).
Dialectal forms: Myc. pome \/poimén\/.
Compounds: Some compp., e.g. ποιμ-άνωρ = ποιμην ἀνδρῶν with ποιμανόρ-ιον n. herd, troop of men (A. Pers. 241 a. 74;); on the explanation Sommer Nominalbild. 182 f.; φιτυ-ποίμην guardian of plants (A. Eu. 911).
Derivatives: ποιμέν-ιος (AP, APl), earlier a. more often attested -ικός (Pl., hell. poet.) belonging to herdsmen; -ισσα f. shepherdess (pap. IIIa); ποίμν-η f. herd, flock of sheep (ι 122) with -ιον n. id. (IA.; -ένιον Opp.), -ιος belonging to herds (E.), -ήϊος (Β 470, Hes.; Risch $ 46), -ικός (pap. IIIp), -ίτης (E., Poll.), -ιώτης (sch.) id.; -ηθεν adv. of the herd (A. R.). Denom. verb ποιμαίνω, rarely w. δια-, συν-, to be a herdsman, to herd, to pasture, midd. to graze, of the herd (Il.) with ποιμαν-τήρ = ποιμήν (S.), -τικός = ποιμενικός (Gal., H.), ποιμασία f. the grazing (Ph.). -- Besides πῶυ, -εος n. flock of sheep (ep.Il.).
Origin: IE [Indo-European] [839, and 787] *peh₂-(i-) protect
Etymology: With ποιμήν agrees except fo the ablaut of the suffix in the nom. (IE ē : ō) Lith. piemuõ, gen. -meñs herderboy (on the undisputed stemvowel s. Fraenkel Wb. s. v.). Beside the neuter πῶυ (*poh₂-i̯u) stands as nomen ag. Skt. pāyú-, Av. pāyu- m. herder, protector. As basis of these primary fomations served a verb tend (cattle), keep in Skt. pā́-ti keep, protect, from where go-pā́- m. cowherd a.o. From the 2. members in nr̥-pā́y-(i)ya- protecting men, nŕ̥-pī-ti- f. protection of men we see an orig. longdiphthong pōi : pī (rather *peh₂i-, pih₂- < ph₂i-), which is retained in πῶυ, pāyú- from *poh₂i̯-u-, wih ποιμήν from *poh₂i-men. -- WP. 2, 72 w. lit., Pok. 839, Mayrhofer s. pā́ti1; also W.-Hofmann s. pāscō. -- Cf. 1. πῶμα.