ἀνδράποδον

English (LSJ)

[δρᾰ], τό,

   A one taken in war and sold as a slave, whether originally slave or free, captive, Hdt.3.125,129,5.31, etc.: orig. dist. from δοῦλος, ὅσοι δὲ ἦσαν ξεῖνοί τε καὶ δοῦλοι . . ἐν ἀνδραπόδων λόγῳ ποιεύμενος εἶχε Id.3.125; τὰ ἀ. πάντα, καὶ δοῦλα καὶ ἐλεύθερα Th.8.28; τὰ ἀ. τὰ δοῦλα πάντα ἀπέδοτο X.HG1.6.15.    II low fellow, 'creature', Pl.Grg.483b, Thg.130b, X.Mem.4.2.39, D.Chr.31.109; of a female slave, Pherecr.16 D.    III as a playful mode of address, Arr.Epict.1.4.14, al.—Hom., Il.7.475, has Ep.dat.pl. ἀνδραπόδεσσι (as if from ἀνδράπους), where Aristarch. proposed to read ἀνδραπόδοισι; but it is almost certain that the word was post-Homeric, and the line was rejected on that account by Zenod. and Ar.Byz. (Orig. pl.; formed on the analogy of τετράποδα, cf. τετραπόδων πάντων καὶ ἀνδραπόδων Foed.Delph.Pell.1.B7. Sg. in X.Ath.1.18, etc.)

German (Pape)

[Seite 216] τό (vom Fuß, den der Herr auf den Sklaven setzt, um seine Herrschaft zu zeigen; weniger wahrscheinlich von ἀποδόσθαι, verkaufen), der Sklave, bes. die durch Kriegsgefangenschaft in Sklavereigerathenen, αἰχμάλωτα Xen. An. 4, 1, 12; δοῦλα Hell. 1, 6, 15; Thuc. 8, 28 καὶ δοῦλα καὶ ἐλεύθερα. Dann nimmt es den Nebenbegriff des Verächtlichen an, dem ἀνήρ entgeggstzt, Plat. Gorg. 483 b; vgl. Theag. 150 b; Xen. Mem. 4, 2, 39. – Hom. hat das Wort nur Iliad. 7, 475 ἔνθεν οἰνίζοντο Ἀχαιοί, ἄλλοι χαλκῷ, ἄλλοι σιδήρῳ, ἄλλοι ῥινοῖς, ἄλλοι βόεσσιν, ἄλλοι δ' ἀνδραπόδεσσι; statt der metaplastischen Form ἀνδραπόδεσσι las Aristarch, nach Scholl. Didym., ἀνδραπόδοισι, verwarf aber den Vers als unächt, Scholl. Aristonic. ἀθετεῖται, ὅτι νεωτερικὴ ὀνομασία τοῦ ἀνδράποδον· οὐδὲ γὰρ παρὰ τοῖς ἐπιβεβληκόσιν Ὁμήρῳ νοεῖται (Friedl. κεῖται). λυπεῖ δὲ καὶ τὸ ἄλλοι πλεονάζον, vgl. Eustath. 692, 21.

Greek (Liddell-Scott)

ἀνδράποδον: [δρᾰ], τό, λέξις τῶν πεζογράφων, ὁ αἰχμαλωτισθεὶς ἐν πολέμῳ καὶ πωληθεὶς ὡς δοῦλος, εἴτε ἦτο ἐξ ἀρχῆς δοῦλος εἴτε μή· αἰχμάλωτος, πρῶτον παρ’ Ἡρόδ, 3. 125, 129., 5. 31, καὶ συχν. ἐν τῷ πεζῷ Ἀττ. λόγῳ: - ἡ ἐξ ἀρχῆς διάκρισις μεταξὺ ἀνδραπόδου καὶ δούλου εἶναι σαφής, ὅσοι δὲ ἦσαν ξεῖνοί τε καὶ δοῦλοι ... , ἐν ἀνδραπόδων λόγῳ ποιεύμενος εἶχε Ἡρόδ. 3. 125· τὰ ἀνδρ. πάντα, καὶ δοῦλα καὶ ἐλεύθερα Θουκ. 8. 28· τὰ ἀνδρ. τὰ δοῦλα πάντα ἀπέδοτο Ξεν. Ἑλλ. 1. 6, 15. ΙΙ. κατήντησεν ὅμως νὰ σημαίνῃ ἁπλῶς τὸν δοῦλον, τὸν δουλικόν, ἢ τὸν δουλοπρεπῆ, Πλάτ. Γοργ. 483B, Θεάγ. 130B, Ξεν. Ἀπομ. 4. 2, 39, πρβλ. ἀνδραποδώδης. - Ἡ λέξις εὕρηται ἐν στίχῳ τινὶ τοῦ Ὁμήρου, Ἰλ. Η. 475, ἐν τῇ Ἐπ. δοτ. πληθ. ἀνδραπόδεσσι (ὡς εἰ ἐξ ὀνομαστ. ἀνδράπους) ἔνθα ὁ Ἀρίσταρχος προέτεινε τὴν γραφὴν ἀνδραπόδοισι· ἀλλ’ εἶναι σχεδὸν βέβαιον ὅτι ἡ λέξις ἦτο μεθομηρικὴ καὶ διὰ τὸν λόγον τοῦτον ὁ στίχος ὠβελίσθη ὑπὸ Ζηνοδότου καὶ Ἀριστοφάνους. (Ὁ τύπος ἀνδραπόδεσσι ὑποδεικνύει παραγωγὴν ἐκ τοῦ ἀνδρὸς καὶ πούς, ἀλλὰ τό γε νῦν ἔχον οὐδὲν σαφὲς γινώσκομεν περὶ τῆς ἐτυμολογίας αὐτοῦ).

French (Bailly abrégé)

ου (τό) :
1 prisonnier de guerre réduit en esclavage;
2 esclave en gén.
Étymologie: ἀνήρ, πέδον.

English (Autenrieth)

dat. pl. ἀνδραπόδεσσι: slave, Il. 7.475†.

Spanish (DGE)

-ου, τό

• Morfología: [dat. plu. ép. -δεσσι Il.7.475]
1 cautivo, persona capturada en guerra como esclava Hdt.3.129, 5.31, Th.6.62
•op. δοῦλος como cautivo frente a ‘esclavo’ ὅσοι δὲ ἦσαν ξεῖνοί τε καὶ δοῦλοι ... ἐν ἀνδραπόδων λόγῳ ποιεύμενος εἶχε Hdt.3.125, τὰ ἀνδράποδα πάντα, καὶ δοῦλα καὶ ἐλεύθερα todos los cautivos, tanto esclavos como libres Th.8.28, cf. X.HG 1.6.15
•esclavo en gener. Il.7.475, Th.1.139, Pl.Lg.916a, D.22.68, Is.8.35, PHib.29.1.4 (III a.C.), FD 1.486.1B7 (III a.C.), Plb.16.22.5, I.BI 4.394, AI 2.189, 4.309, BGU 1059.9 (I a.C.), Ph.1.127, 2.47, Luc.Nec.17, DMort.2.1, LXX 3Ma.7.5, POxy.1102.15 (II d.C.), D.C.55.31.4, 61.18.1, POxy.2713.12, 24 (III d.C.), 2673.19 (IV d.C.), PSI 452.3, 8 (IV d.C.), de una mujer, Pherecr.202C
•op. ἀνήρ: οὐδὲν διαφέρει τύραννος ἀνδραπόδων μᾶλλον ἄρχειν ἢ ἀνδρῶν βουλόμενος Plu.2.147d
•unido a animales ἀ. καὶ βοσκήματα Arist.Rh.1361^a14, ἀ. καὶ θηρία Arist.Metaph.1075^a21.
2 como palabra injuriosa siervo, miserable Pl.Grg.483b, Thg.130b, X.Mem.4.2.39, D.Chr.31.109, como forma de interpelar a uno, Arr.Epict.1.4.14.

• Etimología: Deriv. de ἀνήρ siguiendo el modelo de τετράποδον.

Greek Monolingual

ἀνδράποδον, το (Α)
1. αιχμάλωτος που τον πουλούν ως δούλο, δούλος
2. άναντρος, άβουλος, δουλοπρεπής άντρας.
[ΕΤΥΜΟΛ. < ανήρ, ανδρός. Ο τ. χρησιμοποιήθηκε αρχικά στον πληθ. ανδράποδα, αναλογικά προς το τετράποδα (πρβλ. τετραπόδων πάντων και ανδραπόδων). Σήμαινε κυρίως τον εχθρό που αιχμαλωτίζεται και πουλιέται ως δούλος (Όμηρος κ.ά.), προσέλαβε όμως και σημασία που εκφράζει περιφρόνηση (Πλάτων, Ξενοφών κ.ά.). Στον Όμηρο απαντά τ. ανδραπόδεσι (ως δοτ. ενός τ. ανδράπους), όπου ο Αρίσταρχος διορθώνει σε ανδραπόδοισι. Πάντως είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο τ. στον ενικό ανδράποδον είναι υστερογενής και γι΄ αυτό ο ομηρικός στίχος (Ιλ. Η 475) αμφισβητήθηκε από τους αρχαίους γραμματικούς].