ὀλισθαίνω: Difference between revisions
Κύριε, βοήθησον τὸν δοῦλον σου Νῖλον κτλ. → Lord, help your slave Nilos ... (mosaic inscription from 4th-cent. church in the Negev)
m (Text replacement - ">" to ">") |
mNo edit summary |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LSJ1 | |||
|Full diacritics=ὀλισθαίνω | |||
|Medium diacritics=ὀλισθαίνω | |||
|Low diacritics=ολισθαίνω | |||
|Capitals=ΟΛΙΣΘΑΙΝΩ | |||
|Transliteration A=olisthaínō | |||
|Transliteration B=olisthainō | |||
|Transliteration C=olistheno | |||
|Beta Code=o)lisqai/nw | |||
|Definition=(also [[ὀλισθάνω]] <span class="bibl">Arist.<span class="title">Pr.</span>936a15</span>, <span class="bibl">939a26</span>, <span class="bibl">A.R.1.377</span>, etc., but never in good Att.): fut. <span class="sense"><p> <span class="bld">A</span> ὀλισθήσω <span class="bibl">LXX<span class="title">Pr.</span> 14.19</span>, <span class="bibl">Nonn.<span class="title">D.</span>36.458</span> : pf. ὠλίσθηκα <span class="bibl">Hp.<span class="title">Art.</span>57</span>, <span class="bibl">65</span> : plpf. [[ὠλισθήκειν]] (v. infr. <span class="bibl">11.1</span>) : aor. ὠλίσθησα <span class="title">AP</span>9.125, Str.<span class="title">Chr.</span>4.8 (p.476 Kr.), etc. ; 3pl. ὠλίσθησαν Nic.<span class="title">Fr.</span>74.51 (codd. Ath., [[ὠλίσθηναν]] cj. Schn.) ; part. fem. ὀλισθήνασα Id.<span class="title">Al.</span>89: but in classical Att. always aor. 2 [[ὤλισθον]], part. [[ὀλισθών]], inf. [[ὀλισθεῖν]] (Hom. only in Il., in Ep. 3sg. [[ὄλισθε]], v. infr.) :—[[slip]], [[fall upon a slippery path]], ἔνθ' Αἴας μὲν ὄλισθε θέων <span class="bibl">Il.23.774</span> ; [[ἐκ δέ οἱ ἧπαρ ὄλισθεν]] = [[his liver fell from him]], <span class="bibl">20.470</span> ; ἐξ ἀντύγων ὤλισθε = he slipped from... <span class="bibl">S.<span class="title">El.</span>746</span> ; ὀ. τῆς χειρὸς ὁ σίδηρος <span class="bibl">Arist.<span class="title">Mech.</span> 854a19</span> ; νηὸς ὀλισθών <span class="title">AP</span>9.267 (Phil.) ; ὐ. [[εἴσω]], [[ἔξω]], of a [[bone]], [[slip out of the socket]] on one side or the other, <span class="bibl">Hp.<span class="title">Fract.</span>14</span>,<span class="bibl">37</span> ; θαυμαστὰ γὰρ τὸ τόξον ὡς ὀλισθάνει [[slip]]s, [[lose]]s its [[force]], <span class="bibl">S.<span class="title">Fr.</span>960</span> : metaph., ὀ. εἰς νοῦσον <span class="title">AP</span>7.233 (Apollonid.); ἐς Ἅιδου <span class="title">IG</span>14.1642 ; in moral sense, [[make a slip]], <span class="bibl">Ar.<span class="title">Ra.</span>690</span> ; in literary sense, εἰς τερατώδεις ὀ. ἀναπλασμούς Metrod.<span class="title">Herc.</span>831.5. </span><span class="sense"> <span class="bld">2</span> [[slip along]] or [[glide along]], ὀ. ἐν τῷ λάβδα ἡ γλῶττα <span class="bibl">Pl.<span class="title">Cra.</span>427b</span> ; βέλος διὰ σαρκὸς ὄλισθεν <span class="bibl">Theoc.25.230</span>. </span><span class="sense"> <span class="bld">II</span> causal, [[sprain by slipping]], ὠλισθήκει τὸν γλουτόν Philostr.V A3.39, cf. <span class="bibl"><span class="title">Gym.</span>14</span>. </span><span class="sense"> <span class="bld">2</span> [[make to slip]], τὰς διανοίας <span class="bibl">LXX<span class="title">Si.</span>3.24</span>.</span> | |||
}} | |||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0323.png Seite 323]] od. [[ὀλισθάνω]], welche Form die ältere u. bessere ist, obwohl Ar. Equ. 494 die Form auf -αίνω steht; fut. ὀλισθήσω, aor. ὤλισθον, selten u. erst bei Sp. [[ὠλίσθησα]], vgl. Lob. Phryn. 742; perf. ὠλίσθηκα; – <b class="b2">ausgleiten</b>, auf einem schlüpfrigen Wege fallen; ἔνθ' [[Αἴας]] μὲν ὄλισθε θέων, Il. 23, 774; κἀξ ἀντύγων ὤλισθε, er glitt aus u. fiel herab, Soph. El. 736; so [[νηός]], Philp. 77 (IX, 267); τοῖς ὀλισθοῦσιν, dem voranstehenden σφαλείς entsprechend, Ar. Ran. 689; ὥςτε μὴ ὀλισθάνειν ἡ ὕλη καὶ ἡ γῆ σχήσει, Xen. An. 3, 5, 11, herabgleiten; ὅτι ὀλισθάνει [[μάλιστα]] ἐν τῷ [[λάβδα]] ἡ [[γλῶττα]], Plat. Crat. 427 b; ἀμφοτέροις ἅμα τοῖς ποσί, Pol. 3, 55, 2; Sp., ὀλισθεῖν ἐπ' [[ἰσχίον]], Lucill. 20 (XI, 316); εἰς νοῦσον, in eine Krankheit verfallen, Apollds. 12 (VII, 233). – Darüber hingleiten, schlüpfen, Sp. – Bei Ael. u. Philostr. auch trans., ausfallen, durch Ausgleiten u. Fallen ausrenken. – Ὀλισθεύω und ὀλισθέω, als praes., = [[ὀλισθαίνω]], sind wohl schwerlich jemals im Gebrauch gewesen. – Das erst später gebildete [[ὄλισθος]] führt wahrscheinlich auf den Stamm [[λεῖος]], [[λίσπος]] zurück. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0323.png Seite 323]] od. [[ὀλισθάνω]], welche Form die ältere u. bessere ist, obwohl Ar. Equ. 494 die Form auf -αίνω steht; fut. ὀλισθήσω, aor. ὤλισθον, selten u. erst bei Sp. [[ὠλίσθησα]], vgl. Lob. Phryn. 742; perf. ὠλίσθηκα; – <b class="b2">ausgleiten</b>, auf einem schlüpfrigen Wege fallen; ἔνθ' [[Αἴας]] μὲν ὄλισθε θέων, Il. 23, 774; κἀξ ἀντύγων ὤλισθε, er glitt aus u. fiel herab, Soph. El. 736; so [[νηός]], Philp. 77 (IX, 267); τοῖς ὀλισθοῦσιν, dem voranstehenden σφαλείς entsprechend, Ar. Ran. 689; ὥςτε μὴ ὀλισθάνειν ἡ ὕλη καὶ ἡ γῆ σχήσει, Xen. An. 3, 5, 11, herabgleiten; ὅτι ὀλισθάνει [[μάλιστα]] ἐν τῷ [[λάβδα]] ἡ [[γλῶττα]], Plat. Crat. 427 b; ἀμφοτέροις ἅμα τοῖς ποσί, Pol. 3, 55, 2; Sp., ὀλισθεῖν ἐπ' [[ἰσχίον]], Lucill. 20 (XI, 316); εἰς νοῦσον, in eine Krankheit verfallen, Apollds. 12 (VII, 233). – Darüber hingleiten, schlüpfen, Sp. – Bei Ael. u. Philostr. auch trans., ausfallen, durch Ausgleiten u. Fallen ausrenken. – Ὀλισθεύω und ὀλισθέω, als praes., = [[ὀλισθαίνω]], sind wohl schwerlich jemals im Gebrauch gewesen. – Das erst später gebildete [[ὄλισθος]] führt wahrscheinlich auf den Stamm [[λεῖος]], [[λίσπος]] zurück. | ||
| Line 6: | Line 17: | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''ὀλισθάνω και ὀλισθαίνω:''' αόρ. | |lsmtext='''ὀλισθάνω και ὀλισθαίνω:''' αόρ. βʹ [[ὤλισθον]], Επικ. [[ὄλισθον]]· μέλ. <i>ὀλισθήσω</i>, αόρ. αʹ [[ὠλίσθησα]], παρακ. <i>-ηκα</i> είναι μεταγεν.·<br /><b class="num">1.</b> [[γλιστρώ]], [[γλιστρώ]] και [[πέφτω]], σε Ομήρ. Ιλ.· <i>ἐξ ἀντύγων ὤλισθε</i>, γλίστρησε και έπεσε από το [[άρμα]], σε Σοφ.· μεταφ., [[διαπράττω]] [[σφάλμα]], αμαρτάνω, σε Αριστοφ.<br /><b class="num">2.</b> [[γλιστρώ]], [[τρέχω]] εύκολα, ρέω, σε Θεόκρ. | ||
}} | }} | ||
{{elru | {{elru | ||
|elrutext='''ὀλισθαίνω:''' Plut. (только praes. и impf.) = [[ὀλισθάνω]]. | |elrutext='''ὀλισθαίνω:''' Plut. (только praes. и impf.) = [[ὀλισθάνω]]. | ||
}} | }} | ||
Revision as of 17:15, 5 July 2020
English (LSJ)
(also ὀλισθάνω Arist.Pr.936a15, 939a26, A.R.1.377, etc., but never in good Att.): fut.
A ὀλισθήσω LXXPr. 14.19, Nonn.D.36.458 : pf. ὠλίσθηκα Hp.Art.57, 65 : plpf. ὠλισθήκειν (v. infr. 11.1) : aor. ὠλίσθησα AP9.125, Str.Chr.4.8 (p.476 Kr.), etc. ; 3pl. ὠλίσθησαν Nic.Fr.74.51 (codd. Ath., ὠλίσθηναν cj. Schn.) ; part. fem. ὀλισθήνασα Id.Al.89: but in classical Att. always aor. 2 ὤλισθον, part. ὀλισθών, inf. ὀλισθεῖν (Hom. only in Il., in Ep. 3sg. ὄλισθε, v. infr.) :—slip, fall upon a slippery path, ἔνθ' Αἴας μὲν ὄλισθε θέων Il.23.774 ; ἐκ δέ οἱ ἧπαρ ὄλισθεν = his liver fell from him, 20.470 ; ἐξ ἀντύγων ὤλισθε = he slipped from... S.El.746 ; ὀ. τῆς χειρὸς ὁ σίδηρος Arist.Mech. 854a19 ; νηὸς ὀλισθών AP9.267 (Phil.) ; ὐ. εἴσω, ἔξω, of a bone, slip out of the socket on one side or the other, Hp.Fract.14,37 ; θαυμαστὰ γὰρ τὸ τόξον ὡς ὀλισθάνει slips, loses its force, S.Fr.960 : metaph., ὀ. εἰς νοῦσον AP7.233 (Apollonid.); ἐς Ἅιδου IG14.1642 ; in moral sense, make a slip, Ar.Ra.690 ; in literary sense, εἰς τερατώδεις ὀ. ἀναπλασμούς Metrod.Herc.831.5. 2 slip along or glide along, ὀ. ἐν τῷ λάβδα ἡ γλῶττα Pl.Cra.427b ; βέλος διὰ σαρκὸς ὄλισθεν Theoc.25.230. II causal, sprain by slipping, ὠλισθήκει τὸν γλουτόν Philostr.V A3.39, cf. Gym.14. 2 make to slip, τὰς διανοίας LXXSi.3.24.
German (Pape)
[Seite 323] od. ὀλισθάνω, welche Form die ältere u. bessere ist, obwohl Ar. Equ. 494 die Form auf -αίνω steht; fut. ὀλισθήσω, aor. ὤλισθον, selten u. erst bei Sp. ὠλίσθησα, vgl. Lob. Phryn. 742; perf. ὠλίσθηκα; – ausgleiten, auf einem schlüpfrigen Wege fallen; ἔνθ' Αἴας μὲν ὄλισθε θέων, Il. 23, 774; κἀξ ἀντύγων ὤλισθε, er glitt aus u. fiel herab, Soph. El. 736; so νηός, Philp. 77 (IX, 267); τοῖς ὀλισθοῦσιν, dem voranstehenden σφαλείς entsprechend, Ar. Ran. 689; ὥςτε μὴ ὀλισθάνειν ἡ ὕλη καὶ ἡ γῆ σχήσει, Xen. An. 3, 5, 11, herabgleiten; ὅτι ὀλισθάνει μάλιστα ἐν τῷ λάβδα ἡ γλῶττα, Plat. Crat. 427 b; ἀμφοτέροις ἅμα τοῖς ποσί, Pol. 3, 55, 2; Sp., ὀλισθεῖν ἐπ' ἰσχίον, Lucill. 20 (XI, 316); εἰς νοῦσον, in eine Krankheit verfallen, Apollds. 12 (VII, 233). – Darüber hingleiten, schlüpfen, Sp. – Bei Ael. u. Philostr. auch trans., ausfallen, durch Ausgleiten u. Fallen ausrenken. – Ὀλισθεύω und ὀλισθέω, als praes., = ὀλισθαίνω, sind wohl schwerlich jemals im Gebrauch gewesen. – Das erst später gebildete ὄλισθος führt wahrscheinlich auf den Stamm λεῖος, λίσπος zurück.
Greek Monolingual
(ΑΜ ὀλισθάνω και ὀλισθαίνω)
1. μετακινούμαι ακούσια σε κατωφέρεια ή σε λεία επιφάνεια, κυλίομαι, γλιστρώ («ἔνθ' Αἴας μὲν ὄλισθε θέων», Ομ. Ιλ.)
2. μτφ. πέφτω σε ηθικό παράπτωμα ή σε σφάλμα
αρχ.
1. παρασύρομαι σε χαμηλότερο σημείο ή καταπίπτω («ὀλισθάνει τῆς χειρὸς ὁ σίδηρος», Αριστοτ.)
2. (για οστό) εξαρθρώνομαι
3. (μτβ.) εξαρθρώνω, στραμπουλώ («ὠλισθήκει τὸν γλουτόν», Φιλόστρ.)
4. μτφ. περιπίπτω σε μία κατάσταση («νοῡσον ὅτ' εἰς ὑπάτην ὠλίσθανε», Ανθ. Παλ.)
5. έχω την ικανότητα να ρέω με ευκολία («ὅτι δὲ ὀλισθάνει μάλιστα ἐν τῷ λάβδα ἡ γλῶττα κατιδών», Πλάτ.)
6. κάνω κάτι να γλιστρήσει.
[ΕΤΥΜΟΛ. Ο ενεστ. ὀλισθάνω έχει σχηματιστεί υποχωρητικά από τον αόρ. ὤλισθον, που θεωρείται ο αρχαιότερος τ. του συστήματος (πρβλ. ἥμαρτον> ἁμαρτάνω), με παρέκταση -σθ- (< -dhdh-) και με ενεστ. επίθημα -αν- (πρβλ. αΐω (Ι)— αίσθομαι —αισθάνομαι). Ο ενεστ. τ. ὀλισθαίνω είναι μεταγενέστερος. Το ρ. ὀλισθάνω, το αρκτικό ὀ- του οποίου είναι πιθ. προθεματικό, μπορεί να συνδεθεί με τ. της Γερμανικής και της Βαλτικής που ανάγονται σε ΙΕ ρίζα slei-dh- «ολισθηρός, γλιστρώ»: αγγλοσαξ. slīdan, αγγλ. slide, μσν. άνω γερμ. slīten, λιθουαν. slysti, αρχ. σλαβ. slědŭ «ίχνος». Πιθανή επίσης θεωρείται και η σύνδεση του ρήματος με αρχ. ινδ. sredhati «σκοντάφτω, παραπατώ». Το θ., τέλος, του ὀλισθάνω, συνδέεται με το θ. ὀλι-β- του ὀλιβρός].
Greek Monotonic
ὀλισθάνω και ὀλισθαίνω: αόρ. βʹ ὤλισθον, Επικ. ὄλισθον· μέλ. ὀλισθήσω, αόρ. αʹ ὠλίσθησα, παρακ. -ηκα είναι μεταγεν.·
1. γλιστρώ, γλιστρώ και πέφτω, σε Ομήρ. Ιλ.· ἐξ ἀντύγων ὤλισθε, γλίστρησε και έπεσε από το άρμα, σε Σοφ.· μεταφ., διαπράττω σφάλμα, αμαρτάνω, σε Αριστοφ.
2. γλιστρώ, τρέχω εύκολα, ρέω, σε Θεόκρ.
Russian (Dvoretsky)
ὀλισθαίνω: Plut. (только praes. и impf.) = ὀλισθάνω.
