ἴλη

English (LSJ)

[ῑ], Dor. ἴλᾱ (Boeot. ϝιλ- in ϝιλαρχίω), ἡ,
A band, troop of men, Hdt.1.73,202; εὔφρονες ἶλαι merry companies, Pi.N.5.38; also ἴλα λεόντων E.Alc.581 (lyr.).
2 as a military term, troop of horse, prop. of sixty-four men, cf. Arr.Tact.18.2; but varying in number, Ascl.Tact.7.2;= Lat. turma, Plb.6.25.1, al., D.H.6.12, al., Plu.Caes. 45,al.; later,= Lat. ala, IGRom.3.272 (Galatia), BGU69 (ii A.D.), J. AJ17.10.9, etc.; κατὰ ἴλας = ἰλαδόν, opp. κατὰ τάξεις, X.An.1.2.16: generally, troop or company of soldiers, S.Aj.1407 (anap.).
3 at Sparta, subdivision of the ἀγέλα (q.v.), X.Lac.2.11; κατ' ἴλην Plu. Lyc.16.

German (Pape)

[Seite 1251] ἡ (εἴλω, ἴλλω, vgl. εἴλη), eine zusammengedrängte Schaar, Rotte, Hause, von Menschen; Versammlung beim Gastmahle, Pind. N. 5, 38; μία δ' ἀνδρῶν ἴλη τὸν ὑπασπίδιον κόσμον φερέτω Soph. Ai. 1386; bes. von den Abtheilungen der Soldaten, κατ' ἴλας πορεύεσθαι Xen. Cyr. 6, 2, 36; τεταγμένοι κατ' ἴλας καὶ κατὰ τάξεις An. 1, 2, 16; bes. in Lacedämon, Lac. 2, 11 Plut. Lyc. 2. 16 u. öfter; eine Reiterabtheilung von 128 Mann, Aen. Tact. 43. Von Tieren, λεόντων Eur. Alc. 580; κατ' ἴλας, heerdenweise, Ael. N. A. 1, 46.

French (Bailly abrégé)

ης (ἡ) :
troupe :
1 troupe d'animaux : κατ' ἴλας ÉL par troupes;
2 t. milit. troupe ou compagnie de soldats : κατ' ἴλας, par compagnies;
3 à Sparte section de jeunes gens : κατ' ἴλην PLUT en section.
Étymologie: R. ϜελϜ, enrouler, pelotonner ; cf. lat. volvo ; v. ἴλλω et εἴλη ; pour le sens, cf. franç. peloton.

Russian (Dvoretsky)

ἴλη: дор. ἴλᾱ, ион. εἴλη (ῑ) ἡ
1 группа (ἀνδρῶν Soph.); (небольшое) общество, компания (εὔφρονες ἶλαι Pind.);
2 стая (λεόντων Eur.);
3 воен. (тж. ἴ. ἱππέων Plut.) ила, отряд (преимущ. конный, численностью ок. 60 человек) (τεταγμένοι κατὰ ἴλας καὶ κατὰ τάξεις Xen.);
4 (в Спарте), ила, отряд спартанской молодежи, Xen., Plut.

Greek (Liddell-Scott)

ἴλη: ῑ, Δωρ. ἴλα, Ἰων. εἴλη, ἡ, (ἴλλω, εἴλω): - πλῆθος, ὁμὰς ἀνθρώπων, Ἡρόδ. 1. 73. 202· εὔφρονες ἶλαι, εὔθυμοι ὅμιλοι, Πινδ. Ν. 5. 70· ὡσαύτως, ἴλη λεόντων Εὐρ. Ἄλκ. 581. 2) ὡς στρατιωτικὸς ὅρος, ἴλη ἱππικοῦ, Λατ. turma, ala, κυρίως ἐξ 64 ἀνδρῶν· κατ’ ἴλας κατ’ ἀντιδιαστολὴν πρὸς τὸ κατὰ τάξεις: οἱ δὲ παρήλαυνον τεταγμένοι κατ’ ἴλας καὶ κατὰ τάξεις Ξεν. Ἀν. 1. 2, 16· καθόλου, στράτευμα, ὅμιλος (στρατιωτῶν), Σοφ. Αἴ. 1407. 3) ἐν Σπάρτῃ, διαίρεσίς τις τῶν νέων, Ξεν. Λακ. 2. 11· κατ’ ἴλην Πλουτ. Λυκοῦργ. 16., 2. 237Β· πρβλ. Müller Dor. 4. 5. 2. (περὶ τῆς ἐτυμολογίας ἴδε εἴλω ἐν τέλ.).

Greek Monotonic

ἴλη: [ῑ], Δωρ. ἴλα, Ιων. εἴλη, ἡ (ἴλλω, εἴλω)·
1. πλήθος, ομάδα, τάγμα ανδρών, σε Ηρόδ., Σοφ.· εὔφρονες ἶλαι, εύθυμες συντροφιές, φαιδροί όμιλοι, σε Πίνδ.· επίσης, ἴλη λεόντων, σε Ευρ.
2. ως στρατιωτικός όρος, ίλη ιππικού, Λατ. turma, ala, κατ' ἴλας = ἰλαδόν, σε αντιδιαστολή προς το κατὰ τάξεις, σε Ξεν.

Frisk Etymological English

Grammatical information: f.
Meaning: band, troop, esp. a section of the Spartan youth, troop of horse, = Lat. turma (Pi., S., X.).
Dialectal forms: Dor. ἴλα
Compounds: As 1. member in ἰλ-άρχης, also -αρχος (hell.; Fraenkel Nom. ag. 2, 145f.) with ἰλαρχέω, -ία, Boeot. Ϝιλαρχίω; H. βειλάρχας as explanation of βειλαρμοστάς (Tarent.).
Derivatives: ἰλαδόν by band, in squadron (Β 93, Hes. Op.287, Hdt.), metr. easier than *ἰληδόν; cf. Schwyzer 626, Haas Μνήμης χάριν 1, 143.
Origin: IE [Indo-European]X [probably] [1140] *uel- turn, wind
Etymology: From ἴλλαι τάξεις, συστροφαί H. appears an original *ϜίϜλαι, to ἴλλω press together < *Ϝί-Ϝλ-ω (s. 1. εἰλέω). If so, ἴλη shows an unexplained reducement of the geminate with comp. lengthening. After Solmsen Unt. 227 n. 1 we have to start from *Ϝίλ-να with ι as reduction of ε as a. o. in πίλναμαι, which is however better explained analogically. Diff. Bezzenberger BB 27, 163. Cf. ἴλιγγος beside εἴλιγγος (s.v.) from homonym. εἰλέω, ἴλλω draw, turn; cf. Solmsen Unt. 243f.

Middle Liddell

ἴλλω, εἴλω
1. a crowd, band, troop of men, Hdt., Soph.: εὔφρονες ἶλαι merry companies, Pind.; also, ἴλη λεόντων Eur.
2. a troop of horse, Lat. turma, ala, κατ' ἴλας = ἰλαδόν, Xen.

Frisk Etymology German

ἴλη: {ílē}
Forms: dor. ἴλα
Grammar: f.
Meaning: Schar, Truppe, bes. eine Abteilung der spartanischen Jugend, Rotte, bes. der Reiterei = lat. turma (Pi., S., X. u. a.).
Composita : Als Vorderglied in ἰλάρχης, auch -αρχος (hell. u. spät; Fraenkel Nom. ag. 2, 145f.) mit ἰλαρχέω, -ία, böot. ϝιλαρχίω; H. βειλάρχας als Erklärung von βειλαρμοστάς (tarent.).
Derivative: Davon ἰλαδόν scharenweise, in Geschwadern (Β 93, Hes. Op.287, Hdt.), metrisch bequemer als *ἰληδόν; vgl. noch Schwyzer 626, Haas Μνήμης χάριν 1, 143.
Etymology : Aus ἴλλαι· τάξεις, συστροφαί H. folgt ein ursprüngliches *ϝίϝλαι, zu ἴλλω zusammendrängen aus *ϝίϝλω (s. 1. εἰλέω). Wenn damit identisch, zeigt ἴλη eine unerklärte Vereinfachung der Geminata mit Ersatzdehnung. Nach Solmsen Unt. 227 A. 1 ist von *ϝίλνα auszugehen mit ι als Schwächung von ε wie u. a. in πίλναμαι, das indessen eher analogisch zu verstehen ist. Anders Bezzenberger BB 27, 163. Ähnlich ἴλιγγος neben εἴλιγγος von dem homonymen εἰλέω, ἴλλω drehen; vgl. dazu Solmsen Unt. 243f.
Page 1,722

Mantoulidis Etymological

ἡ (=πλῆθος). Ἀπό τό ρῆμα εἴλω ἤ ἴλλω, ὅπου δές γιά περισσότερα παράγωγα.