τανηλεγής: Difference between revisions
Βίος κέκληται δ' ὡς βίᾳ πορίζεται → Vi quia paratur vita, vita dicitur → Weil's auf gewaltsamem Streben beruht, heißt's Lebensgut
(40) |
(6) |
||
| Line 24: | Line 24: | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=-ές, ΜΑ<br /><b>μσν.</b><br /><b>φρ.</b> «τανηλεγὴς [[ὕπνος]]» — ο [[θάνατος]] (Νικ. Χων.)<br /><b>αρχ.</b><br />(για τον θάνατο) αυτός που προκαλεί [[πολλά]] μοιρολόγια ή, κατ' άλλους, ο πολύ [[οδυνηρός]]. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>τανηλεγέως</i> Α<br />με [[πολλά]] μοιρολόγια ή με πολύ [[ψυχικό]] πόνο.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το επίθ. μαρτυρείται μόνο στη φρ. <i>τανηλεγέος</i> θανάτοιο και [[είναι]] συνθ. σε -<i>ηλεγής</i> (<span style="color: red;"><</span> [[ἀλέγω]] «[[φροντίζω]] [[ενδιαφέρομαι]]», ενώ για τη σημ.του συνθ. <b>πρβλ.</b> [[άλγος]] «[[πόνος]], [[οδύνη]]»), με [[έκταση]] λόγω συνθέσεως (<b>πρβλ.</b> <i>δυσ</i>-<i>ηλεγης</i>, <i>ἀν</i>-<i>ηλεγής</i>). Κατά μία [[άποψη]], το επίθ. [[τανηλεγής]] έχει σχηματιστεί από το επίθ. [[ἀνηλεγής]] «[[σκληρός]], [[άσπλαχνος]]» ([[χαρακτηρισμός]] του θανάτου) με ευφωνικό <i>τ</i>- προκειμένου να αντιμετωπιστεί η [[χασμωδία]] στο ομηρικό [[μέτρο]]. Κατ' [[άλλη]] [[ωστόσο]] [[άποψη]], το α' συνθετικό της λ. [[πρέπει]] να αναζητηθεί στο θ. <i>τανF</i>- του αμάρτυρου επιθ. <i>τανύς</i> (<b>πρβλ.</b> <i>τανύ</i>-<i>σφνρος</i>, <b>βλ.</b> και λ. [[τάνυμαι]], [[τείνω]]), [[οπότε]] και η σημ. του επιθ. [[είναι]]: «αυτός που προκαλεί [[πολλά]] μακρόσυρτα μοιρολόγια, μεγάλο πόνο». Η [[βραχύτητα]], [[τέλος]], του -<i>α</i>- του <i>τăνηλεγής</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>τανF</i>-<i>ηλεγής</i>), σύμφωνα με την [[ίδια]] [[άποψη]], οφείλεται στη [[διευθέτηση]] μετρικών αναγκών]. | |mltxt=-ές, ΜΑ<br /><b>μσν.</b><br /><b>φρ.</b> «τανηλεγὴς [[ὕπνος]]» — ο [[θάνατος]] (Νικ. Χων.)<br /><b>αρχ.</b><br />(για τον θάνατο) αυτός που προκαλεί [[πολλά]] μοιρολόγια ή, κατ' άλλους, ο πολύ [[οδυνηρός]]. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>τανηλεγέως</i> Α<br />με [[πολλά]] μοιρολόγια ή με πολύ [[ψυχικό]] πόνο.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το επίθ. μαρτυρείται μόνο στη φρ. <i>τανηλεγέος</i> θανάτοιο και [[είναι]] συνθ. σε -<i>ηλεγής</i> (<span style="color: red;"><</span> [[ἀλέγω]] «[[φροντίζω]] [[ενδιαφέρομαι]]», ενώ για τη σημ.του συνθ. <b>πρβλ.</b> [[άλγος]] «[[πόνος]], [[οδύνη]]»), με [[έκταση]] λόγω συνθέσεως (<b>πρβλ.</b> <i>δυσ</i>-<i>ηλεγης</i>, <i>ἀν</i>-<i>ηλεγής</i>). Κατά μία [[άποψη]], το επίθ. [[τανηλεγής]] έχει σχηματιστεί από το επίθ. [[ἀνηλεγής]] «[[σκληρός]], [[άσπλαχνος]]» ([[χαρακτηρισμός]] του θανάτου) με ευφωνικό <i>τ</i>- προκειμένου να αντιμετωπιστεί η [[χασμωδία]] στο ομηρικό [[μέτρο]]. Κατ' [[άλλη]] [[ωστόσο]] [[άποψη]], το α' συνθετικό της λ. [[πρέπει]] να αναζητηθεί στο θ. <i>τανF</i>- του αμάρτυρου επιθ. <i>τανύς</i> (<b>πρβλ.</b> <i>τανύ</i>-<i>σφνρος</i>, <b>βλ.</b> και λ. [[τάνυμαι]], [[τείνω]]), [[οπότε]] και η σημ. του επιθ. [[είναι]]: «αυτός που προκαλεί [[πολλά]] μακρόσυρτα μοιρολόγια, μεγάλο πόνο». Η [[βραχύτητα]], [[τέλος]], του -<i>α</i>- του <i>τăνηλεγής</i> (<span style="color: red;"><</span> <i>τανF</i>-<i>ηλεγής</i>), σύμφωνα με την [[ίδια]] [[άποψη]], οφείλεται στη [[διευθέτηση]] μετρικών αναγκών]. | ||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''τᾰνηλεγής:''' -ές ([[ταναός]], [[λέγω]]), αυτός που ξαπλώνει κάποιον, επίθ. του θανάτου, σε Όμηρ. | |||
}} | }} | ||
Revision as of 02:00, 31 December 2018
English (LSJ)
ές, perh.
A bringing long woe, epith. of death, μοῖρα τανηλεγέος θανάτοιο Od.2.100, etc.; δύο κῆρε τ. θ. Il.8.70; κὴρ . . τ. θ. Od.11.171, Tyrt.12.35. Adv. τανηλεγέως Supp.Epigr.1.450 (Phrygia). (Apparently a compd. of ἄλγος (ἀλέγω) like δυσηλεγής.)
German (Pape)
[Seite 1067] ές, lang hinlegend, lang ausstreckend; bei Hom. oft als Beiwort des Todes; Μοῖρα τανηλεγέος θανάτοιο, Od. 2, 100 u. öfter; Κὴρ ταν. θαν., 11, 171, wie Il. 8, 70. 22, 210; offenbar von der sinnlichen Erscheinung, daß die Glieder des Sterbenden ausgereckt werden; also nicht = in langen Schlaf bringend.
Greek (Liddell-Scott)
τᾰνηλεγής: -ές, (λέγω) ὁ εἰς μῆκος ἐκτείνων τινά, ἐπίθετον τοῦ θανάτου, κατ’ ἄλλους ὁ λίαν ἀλγεινός, μοῖρα τανηλεγέος θανάτοιο Ὀδ. Β. 100. κλπ.· δύο κῆρε ταν. θαν. Ἰλ. Θ. 70, Χ. 210· κήρ... ταν. θ. Ὀδ. Λ. 170, Τυρταῖ. 9. 35.
French (Bailly abrégé)
ής, ές :
qui couche ou abat tout du long.
Étymologie: ταναός, λέγω¹.
English (Autenrieth)
gen. έος: doubtful word, epith. of θάνατος, anciently interpreted prostrating, laying stretched out at length (of a corpse); acc. to some moderns, from ἄλγος, long-lamented.
Greek Monolingual
-ές, ΜΑ
μσν.
φρ. «τανηλεγὴς ὕπνος» — ο θάνατος (Νικ. Χων.)
αρχ.
(για τον θάνατο) αυτός που προκαλεί πολλά μοιρολόγια ή, κατ' άλλους, ο πολύ οδυνηρός.
επίρρ...
τανηλεγέως Α
με πολλά μοιρολόγια ή με πολύ ψυχικό πόνο.
[ΕΤΥΜΟΛ. Το επίθ. μαρτυρείται μόνο στη φρ. τανηλεγέος θανάτοιο και είναι συνθ. σε -ηλεγής (< ἀλέγω «φροντίζω ενδιαφέρομαι», ενώ για τη σημ.του συνθ. πρβλ. άλγος «πόνος, οδύνη»), με έκταση λόγω συνθέσεως (πρβλ. δυσ-ηλεγης, ἀν-ηλεγής). Κατά μία άποψη, το επίθ. τανηλεγής έχει σχηματιστεί από το επίθ. ἀνηλεγής «σκληρός, άσπλαχνος» (χαρακτηρισμός του θανάτου) με ευφωνικό τ- προκειμένου να αντιμετωπιστεί η χασμωδία στο ομηρικό μέτρο. Κατ' άλλη ωστόσο άποψη, το α' συνθετικό της λ. πρέπει να αναζητηθεί στο θ. τανF- του αμάρτυρου επιθ. τανύς (πρβλ. τανύ-σφνρος, βλ. και λ. τάνυμαι, τείνω), οπότε και η σημ. του επιθ. είναι: «αυτός που προκαλεί πολλά μακρόσυρτα μοιρολόγια, μεγάλο πόνο». Η βραχύτητα, τέλος, του -α- του τăνηλεγής (< τανF-ηλεγής), σύμφωνα με την ίδια άποψη, οφείλεται στη διευθέτηση μετρικών αναγκών].
Greek Monotonic
τᾰνηλεγής: -ές (ταναός, λέγω), αυτός που ξαπλώνει κάποιον, επίθ. του θανάτου, σε Όμηρ.
