τρόφιμος

English (LSJ)

ον, also ος, η, ον, v. infr.:—

   A nourishing, nutritious, γάλα -ώτατον Arist. HA523a11, cf. Pr.927a22 (Comp.), Phld.Sign.27, Sor.1.94, al., Gal. 6.382; opp. ἄτροφος, Thphr.CP6.4.5: c. gen., γᾶ τρόφιμε τῶν ἐμῶν τέκνων E.Tr.1302 (lyr.), cf. Ion235 (lyr.); also ὕδωρ τὸ περὶ κηπείας τ. Pl.Lg.845d; τ. κλυστῆρες nutritive enemata, Lycusap. Orib.8.34tit.    II Subst. τρόφιμος, ὁ, a slave's young master, ὁ τ. σου Men.Epit.Fr.1, cf. Epit.160, Pk.74, al., Com.Adesp.24.20, 25.41 D.; rendered erilis filius by Ter.Andr.602, Eun.289, Phorm.39, v. Donat. ad locc.: metaph., ἡ βουλὴ τὸν ἑαυτῆς τ. καὶ εὐεργέτην SIG879.10 (Erythrae, iii A. D.): ἡ τροφίμη the mistress, Poll.3.73.    2 neut. τρόφιμον, τό, maintenance, sustenance, BGU297.21 (i A. D.); τ. δουλικόν PMich.Teb.121vi18, al. (i A. D.): esp. food-supply of Alexandria, Just.Edict.13.26, PKlein.Form.328.4 (vi A. D., cf. Arch.Pap.5.294): τροφίμη σύνταξις contract for board, AP9.175 (Pall.).    III Pass., nursling, foster-child, παῖς τ. τίνος; E.Ion684 (lyr.), cf. Archipp.23, Pl.Plt.272b; ὁ τ., freq. in Inscrr., IG22.3969,3.3396, etc., and Pap., POxy.1491.10 (iv A. D.), etc.; τ. ἀδελφός PCair.Preis. 42.6 (iii/iv A. D.); fem. τροφίμη POxy.903.6 (iv A. D.): οἱ τ. our nurslings, pupils, Pl.R.520d, cf. Lg.804a; τ. τῆς ἀρετῆς Luc.Bis Acc.6, cf. AP10.52 (Pall.) :—at Sparta, οἱ τ. were young persons too poor to pay their quota to the φιλίτια, and brought up as companions of the richer class, who paid for them, X.HG5.3.9 :— also τ. κύνες dogs kept in the house, Ael.NA11.13, 16.31.    2 of bodies, healthy, strong, well-nourished, Hp.Aër.20 (Comp.); of plants, flourishing, luxuriant, Thphr.CP1.15.4 (Comp.).    3 τ. κύημα viable, capable of life, opp. ἀνεμιαῖον, Poll.2.6.

German (Pape)

[Seite 1153] auch 2 Endgn, – 1) Nahrung gebend, nährend, nahrhaft; Plat. Legg. VIII, 845 d; Ggstz ἄτροφος; τὰ τρόφιμα, das zur Nahrung Dienende; γῆ τρόφιμος τέκνων, fruchtbar an Kindern, Eur. Troad. 1302; τρόφιμα μέλαθρα τῶν τυράννων, Ion 235; – ὁ τρόφιμος, der Brotherr, Hausherr. – 2) Zögling, vgl. Poll. 3, 50; fremdes Kind, das Einer wie das seinige erzieht, παῖς ὅδ' ἀμφὶ ναοὺς σέθεν τρόφιμος, Eur. Ion 684; Plat. Polit. 272 b Legg. VII, 804 a; Xen. Hell. 5, 3, 9 steht ξένοι τῶν τροφίμων καλουμένων, bei den Spartanern, die Schneider im Vergleich mit Ath. VI, 271 = μόθακες oder μόθωνες erkl.; Ἀθηνᾶς Polem. 1, 35.

Greek (Liddell-Scott)

τρόφῐμος: -ον, καὶ ος, η, ον, ἴδε κατωτ. 2· (τροφή)· θρεπτικός, ὠφέλιμος, παρέχων τροφήν, γάλα τροφιμώτατον Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 3. 21, 7, πρβλ. Προβλ. 21. 2· ἀντίθετον τῷ ἄτροφος, Θεοφρ. περὶ Φυτ. Αἰτ. 6. 4, 5· μετὰ γεν., γᾶ τρόφιμε τῶν ἐμῶν τέκνων Εὐρ. Τρῳ. 1302, πρβλ. Ἴωνα 235· ὡσαύτως, ὕδωρ τὸ περὶ κηπείας τρ. Πλάτ. Νόμ. 845D· - ὡς οὐσιασ., τὰ τρόφιμα, ὡς καὶ νῦν, τὰ χρησιμεύοντα πρὸς τροφήν, Ὠριγέν. IV, 453C, Θεοφ. 215. 2) ὡσαύτως ὡς οὐσιαστ., τρόφιμος, ὁ, ὁ θρέψας, ὁ δεσπότης, ὁ τρόφιμός σου Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 312· ὡσαύτως, ὁ νέος κύριός τινος ἢ δεσπότης, herilis filius (ὡς μεταφράζει ὁ Terent. ἐν Andria 2. 2, 58, ἴδε Donat, ἐν τόπῳ)· ἡ τροφίμη, ἡ δέσποινα, ἡ κυρία, Ἀνθ. Π. 9. 175, Πολυδ. Γ΄, 73. ΙΙΙ. Παθ., ὁ τραφεὶς ὑπό τινος, θετὸς υἱός, παῖς τρ. τινος Εὐρ. Ἴων 684, πρβλ. Ἄρχιππον ἐν «Ἰχθύσιν» 6, Πλάτ. Πολιτικ. 272Β· ὁ τρόφιμος, συχν. ἐν Ἐπιγραφαῖς, Συλλ. Ἐπιγρ. 914 (παράρτημα), 995, κ. ἀλλ.· - οἱ τρόφιμοι, οἱ μαθηταί, Πλάτ. Πολ. 520D, πρβλ. Νόμ. 804Α· τῆς ἀρετῆς τρ. Λουκ. Δὶς Κατηγ. 6, πρβλ. Ἀνθ. Π. 10. 52· - ἐν Σπάρτῃ, οἱ τρόφιμοι ἦσαν νέοι μὴ δυνάμενοι διὰ πενίαν νὰ καταβάλλωσι τὸ μέρος αὑτῶν εἰς τὰ φιλίτια καὶ ἀνετρέφοντο ὡς ἑταῖροι τῶν πλουσίων, οἵτινες ἐδαπάνων ὑπὲρ αὐτῶν, Ξεν. Ἑλλ. 5. 3, 9, πρβλ. Sturz. Λεξικ. καὶ ἴδε ἐν λ. μόθων· - ὡσαύτως, τρ. κύνες, οἱ ἐν τῇ οἰκίᾳ τηρούμενοι καὶ τρεφόμενοι, Αἰλ. π. Ζ. 11. 13., 16. 31. 2) ἐπὶ σωμάτων, ὑγιής, ἰσχυρός, Ἱππ. π. Ἀέρ. 292· ἐπὶ φυτῶν, θαλερός, ὀργῶν, εὐθαλής, Θεοφρ. π. Φυτ. Αἰτ. 1. 15, 4. 3) τ. κύημα, ζῶν, δυνάμενον νὰ ζήσῃ, ἀντίθετ. τῷ ἀνεμιαῖον, Πολυδ. Β΄, 6.

French (Bailly abrégé)

ος, ον :
1 nourricier, nourrissant, fécond;
2 nourri ; οἱ τρόφιμοι les pupilles ; τρόφιμοι κύνες ÉL chiens domestiques litt. nourris à la main.
Étymologie: τρέφω.

Greek Monolingual

-η, -ο / τρόφιμος, -η, -ον, ΝΜΑ, θηλ. και τρόφιμος και τροφίμη, Α
1. (κυρίως το αρσ. ως ουσ. και με παθ. σημ.) ο τρόφιμος
αυτός που τρέφεται από κάποιον άλλο, υπότροφος (α. «είναι τρόφιμος του σχολείου μας» — είναι οικότροφος
β. «παῖς ὅδ' ἀμφὶ ναοὺς σέθεν τρόφιμος», Ευρ.)
2. το ουδ. ως ουσ. βλ. τρόφιμο
νεοελλ.
το αρσ. ως ουσ. (με επιτιμητική ή ειρωνική σημ.) πρόσωπο που ζει σε ορισμένο, ιδίως κακό, περιβάλλον («τρόφιμος τών φυλακών» — άτομο που περνά τη ζωή του στις φυλακές)
αρχ.
1. αυτός που αποτελεί επαρκή και ωφέλιμη τροφή, θρεπτικός («γάλα τροφιμώτατον», Αριστοτ.)
2. αυτός που συντελεί στην αύξηση, στην ανάπτυξη ενός οργανισμού («γᾱ τρόφιμε τῶν ἐμῶν τέκνων», Ευρ.)
3. (για ζώα) κατοικίδιος
4. (για τα ανθρώπινα σώματα) υγιής, ισχυρός ως προς την κράση
5. (για φυτά) θαλερός
6. αυτός που έχει τις προϋποθέσεις να ζήσει, ο βιώσιμος («τρόφιμον κύημα», Πολυδ.)
7. το αρσ. ως ουσ. α) (με παθ. σημ.) θετός γιος, ψυχοπαίδι
β) (με ενεργ. σημ.) αυτός που ανατρέφει κάποιον, δεσπότης, αφέντης
8. (το αρσ. πληθ. ως ουσ.) οἱ τρόφιμοι
α) οι μαθητές
β) (στη Σπάρτη) νέοι τών οποίων τη διατροφή είχαν αναλάβει οι πλούσιοι, επειδή λόγω της φτώχειας τους αδυνατούσαν να καταβάλλουν τη μερίδα τους στα φιλίτια, τα κοινά συσσίτια
9. το ουδ. ως ουσ. τρόφιμον
(κατά τον Ησύχ.) «... καὶ ἀνδρὸς δακτύλιον»
10. το θηλ. ως ουσ. ἡ τροφίμη
κυρία, δέσποινα
11. φρ. «τῆς ἀρετῆς τρόφιμοι» — οι ενάρετοι (λουκιαν.).
[ΕΤΥΜΟΛ. < τροφή / τροφός + κατάλ. -ιμος (πρβλ. σκόπ-ιμος)].