ψιθυρίζω: Difference between revisions
Ὡς ἡδὺ δούλῳ δεσπότου χρηστοῦ τυχεῖν → Quam dulce servo lenem herum nanciscier → Wie froh macht einen Sklaven doch ein guter Herr
(Bailly1_5) |
(47c) |
||
| Line 18: | Line 18: | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=<i>f.</i> ψιθυριῶ;<br />gazouiller, murmurer doucement.<br />'''Étymologie:''' [[ψίθυρος]]. | |btext=<i>f.</i> ψιθυριῶ;<br />gazouiller, murmurer doucement.<br />'''Étymologie:''' [[ψίθυρος]]. | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=ΝΜΑ, και δωρ. τ. [[ψιθυρίσδω]] Α<br /><b>1.</b> [[μιλώ]] χαμηλόφωνα, [[μουρμουρίζω]] (α. «του ψιθύρισε [[κάτι]] στο [[αφτί]] και έφυγε» β. «βιῶναι [[μετὰ]] μειρακίων ἐν γωνίᾳ τριῶν ἢ τεττάρων ψιθυρίζοντα», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>2.</b> ηχώ μονότονα<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> λέω χαμηλόφωνα [[κάτι]] που δεν [[τολμώ]] να πω [[φωναχτά]]<br /><b>2.</b> (<b>κατ' επέκτ.</b>) [[συκοφαντώ]] («ψιθυρίζειν και διαβάλλειν», Θεμίστ.).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Το ρ. <i>ψιθ</i>-<i>υρ</i>-<i>ίζω</i> έχει προέλθει, [[κατά]] μία [[άποψη]], από αμάρτυρο <i>ψυθ</i>-<i>υρ</i>-<i>ίζω</i>, με ανομοιωτική [[τροπή]] του πρώτου -<i>υ</i>- σε -<i>ι</i>-. Σύμφωνα με αυτήν την [[άποψη]], το αρχικό θ. <i>ψυθ</i>- του ρ. ανάγεται στη [[ρίζα]] <i>pse</i>-<i>u</i>-<i>d</i>- / <i>bhseu</i><br />«[[φυσώ]], [[σφυρίζω]]», από όπου «[[βγάζω]] ήχους [[χωρίς]] [[σημασία]]», με οδοντική [[δασεία]] και [[παρέκταση]] -<i>θ</i>-, και συνδέεται με το ρ. [[ψεύδομαι]] και το ουσ. [[ψύθος]] (<b>[[πρβλ]].</b> και τους τ. <i>ψεδ</i>-<i>ών</i>, <i>ψεδ</i>-<i>υρός</i>). Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], ο [[φωνηεντισμός]] και ο [[σχηματισμός]] του ρ. παραπέμπουν στη [[μορφή]] τών συνώνυμων ρ. [[μινυρίζω]], [[τινθυρίζω]], [[τιττυβίζω]], [[οπότε]] δεν αποκλείεται και ο [[σχηματισμός]] του ρ. [[ψιθυρίζω]] να ανάγεται σε [[ονοματοποιία]] αναλογική [[προς]] τα ρ. αυτά (<b>[[πρβλ]].</b> και το ρ. [[ψίζομαι]])]. | |||
}} | }} | ||
Revision as of 06:29, 29 September 2017
English (LSJ)
Dor. ψῐθῠρ-ίσδω: (ψίθυρος):—
A whisper, Pl.Grg.485e; πρός τινα Id.Euthd.276d, Duris69J.; ἀλλήλοις Theoc.27.68. 2 whisper what one dares not speak out, whisper slanders, κατά τινος Alciphr.3.58, LXXPs.40(41).7; ψ. και' διαβάλλειν Them.Or.21.262c:—Pass., τὸ ψιθυριζόμενον ὄνομα Plu.Alc.23. 3 metaph. of trees, whisper (i. e. rustle), ὁπόταν πλάτανος πτελέᾳ ψιθυρίζῃ Ar. Nu.1008 (anap.); also of swallows, twitter, Poll.5.90.
German (Pape)
[Seite 1399] dor. ψιθυρίσδω, Theocr. 2, 141, zischeln, flüstern, heimlich in's Ohr sagen, einflüstern, zuraunen; Plat. πρός τινα, Euthyd. 276 d Gorg. 485 d; Pol. 15, 27, 10; Plut. Alc. 23; bes. Lügen, Verleumdungen einflüstern, Sp. – Aber auch von Schwalben, zwitschern, Poll. 5, 90; von Bäumen, säuseln, ὅταν πλάτανος πτελέᾳ ψιθυρίζῃ Ar. Nubb. 995.
Greek (Liddell-Scott)
ψῐθῠρίζω: Δωρ. -σδω· μελλ. Ἀττ. -ιῶ· (ψίθυρος) ― ὁμιλῶ χαμηλοφώνως, ὁμιλῶ εἰς τὸ οὖς τινος, Πλάτ. Γοργ. 485D· ψ. πρός τινα ὁ αὐτ. ἐν Εὐθυδ. 276D· ἀλλήλοις τι Θεόκριτ. 27. 67. 2) ψιθυρίζω, λέγω χαμηλοφώνως ὅ,τι δὲν τολμῶ νὰ εἴπω μεγαλοφώνως, λέγω λοιδορίας, κατά τινος Ἀλκίφρων 3. 58, Ἑβδ. (Ψαλμ. Μ΄, 7)· ψ. καὶ διαβάλλειν Θεμίστ. 262C. ― Παθ. τὸ ψιθυριζόμενον ὄνομα Πλουτ. Ἀλκ. 23. 3) ἐπὶ ἤχου ἢ θορύβου μικροῦ καὶ ἡσύχου, οἷον ἐπὶ τοῦ ἤχου τῶν δένδρων ὑπὸ ἐλαφροῦ ἀνέμου κινουμένων, ὅταν πλάτανος πτελέᾳ ψιθυρίζῃ Ἀριστοφ. Νεφ. 1008.
French (Bailly abrégé)
f. ψιθυριῶ;
gazouiller, murmurer doucement.
Étymologie: ψίθυρος.
Greek Monolingual
ΝΜΑ, και δωρ. τ. ψιθυρίσδω Α
1. μιλώ χαμηλόφωνα, μουρμουρίζω (α. «του ψιθύρισε κάτι στο αφτί και έφυγε» β. «βιῶναι μετὰ μειρακίων ἐν γωνίᾳ τριῶν ἢ τεττάρων ψιθυρίζοντα», Πλάτ.)
2. ηχώ μονότονα
αρχ.
1. λέω χαμηλόφωνα κάτι που δεν τολμώ να πω φωναχτά
2. (κατ' επέκτ.) συκοφαντώ («ψιθυρίζειν και διαβάλλειν», Θεμίστ.).
[ΕΤΥΜΟΛ. Το ρ. ψιθ-υρ-ίζω έχει προέλθει, κατά μία άποψη, από αμάρτυρο ψυθ-υρ-ίζω, με ανομοιωτική τροπή του πρώτου -υ- σε -ι-. Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, το αρχικό θ. ψυθ- του ρ. ανάγεται στη ρίζα pse-u-d- / bhseu
«φυσώ, σφυρίζω», από όπου «βγάζω ήχους χωρίς σημασία», με οδοντική δασεία και παρέκταση -θ-, και συνδέεται με το ρ. ψεύδομαι και το ουσ. ψύθος (πρβλ. και τους τ. ψεδ-ών, ψεδ-υρός). Κατ' άλλη άποψη, ο φωνηεντισμός και ο σχηματισμός του ρ. παραπέμπουν στη μορφή τών συνώνυμων ρ. μινυρίζω, τινθυρίζω, τιττυβίζω, οπότε δεν αποκλείεται και ο σχηματισμός του ρ. ψιθυρίζω να ανάγεται σε ονοματοποιία αναλογική προς τα ρ. αυτά (πρβλ. και το ρ. ψίζομαι)].
