Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

eruo

From LSJ
Revision as of 12:20, 19 October 2022 by Spiros (talk | contribs) (Text replacement - "(?s)({{Lewis.*?}}\n)({{.*}}\n)({{LaEn.*?}}$)" to "$3 $1$2")

Περὶ τοῦ ἐπέκεινα τοῦ νοῦ κατὰ μὲν νόησιν πολλὰ λέγεται, θεωρεῖται δὲ ἀνοησίᾳ κρείττονι νοήσεως → On the subject of that which is beyond intellect, many statements are made on the basis of intellection, but it may be immediately cognised only by means of a non-intellection superior to intellection

Porphyry, Sententiae, 25

Latin > English

eruo eruere, erui, erutus V :: pluck/dig/root up, overthrow, destroy; elicit

Latin > English (Lewis & Short)

ē-rŭo: ŭi, ŭtum, 3, v. a.,
I to cast forth, throw out; to dig, tear, or pluck out (freq. and class.).
I Lit.
   A In gen.: qui sciet, ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is, etiam si quid obrutum erit, poterit eruere, Cic. Fin. 4, 4 fin.; so, aurum terrā, Ov. Am. 3, 8, 53; cf.: caprificos sepulcris, Hor. Epod. 5, 17: gemmam vadis, Mart. 8, 28; Tac. A. 2, 69: segetem ab radicibus imis, Verg. G. 1, 320; cf.: pinum radicibus, id. A. 5, 449 Heyne N. cr.; and: herbam radicitus, Plin. 21, 11, 36, § 62: mortuum, Cic. Div. 1, 27 fin.: oculum, Plin. 25, 8, 50, § 89; 28, 8, 29, § 114: dentes de sinistra parte, id. 28, 8, 27, § 95: aquam remis, lo stir up, plough up, Ov. H. 5, 54; cf.: sepulcra (hyaena), Plin. 8, 30, 44, § 106.—Poet. in Greek construction: eruitur oculos, his eyes are torn out, Ov. M. 12, 269 (cf. Zumpt, Gram. § 458).—
   B Since the Aug. per., sometimes, in partic., to root out, to destroy from the foundation: urbem totam a sedibus, Verg. A. 2, 612; Sil. 3, 2, 13; cf. under II. B. 2.—
II Trop.
   A In gen., to draw out, bring out, elicit: inde tamen aliquando (servum fugitivum) eruam, Vat. ap. Cic. Fam. 5, 9 fin.; cf. Curt. 4, 14: scrutari locos, ex quibus argumenta eruamus, Cic. de Or. 2, 34, 146; cf. id. Tusc. 1, 13: si quid est, quod indagaris, inveneris, ex tenebris erueris, id. Agr. 1, 3: ex annalium vetustate eruenda est memoria nobilitatis tuae, id. Mur. 7, 16: memoriam, id. de Or. 2, 68, 360: veritatem, Quint. 12, 9, 3: causam rerum et rationem, Plin. 18, 4, 5, § 24: sacra recognosces annalibus eruta priscis, Ov. F. 1, 17: mi sicunde potes, erues, qui decem legati Mummio fuerint, Cic. Att. 13, 30, 2 et saep.: fanum erui volo; neque hoc mihi erui potest, I cannot be talked out of it, id. ib. 12, 36.—
   B In partic.
   1    To rescue, release: propter difficultatem pecuniariam, qua erui nusquam nisi ex privatorum bonis posset, Cic. Att. 10, 14, 1.—
   2    To overthrow, destroy: Trojanas ut opes et lamentabile regnum Eruerint Danai, Verg. A. 2, 5; cf. civitatem, Tac. H. 4, 72: Thracas (with frangere gentem), Stat. Th. 5, 76.

Latin > French (Gaffiot 2016)

ērŭō,¹⁰ rŭī, rŭtum, ĕre, tr.,
1 tirer en creusant, en fouillant, déterrer, extraire, arracher : aliquid obrutum Cic. Fin. 4, 10, déterrer qqch. qui est enfoui ; mortuum Cic. Div. 1, 57, extraire un mort [caché sous un amoncellement de fumier] ; oculum Plin. 25, 89, arracher un œil ; [poét.] eruitur oculos Ov. M. 12, 269, on lui arrache les yeux
2 [poét.] détruire de fond en comble : Virg. En. 2, 612 ; Sil. 3, 213 || [fig.] Virg. En. 2, 5 ; Tac. H. 4, 72
3 [fig.] déterrer, découvrir, tirer au jour : scrutari locos, ex quibus argumenta eruamus Cic. de Or. 2, 146, explorer les sources où nous pouvons puiser des arguments ; ex annalium vetustate eruenda est memoria nobilitatis tuæ Cic. Mur. 16, il faut aller chercher dans la poudre des annales le souvenir de ta noblesse ; exercitatione memoriam eruere Cic. de Or. 2, 360, faire sortir la mémoire (se donner de la mémoire) par l’exercice ; mihi erues qui decem legati Mummio fuerint Cic. Att. 13, 30, 3, tu me trouveras les noms des dix commissaires de Mummius. part. fut. eruturus Just. 5, 8, 5, eruiturus Prisc. Gramm. 10, 13.

Latin > German (Georges)

ē-ruo, ruī, rutum, ere, herausgraben, -scharren, -wühlen, I) im allg.: A) eig.: 1) im allg.: mortuum, Cic.: humanorum corporum reliquias, Tac.: defossa, Tac.: aurum terrā, Ov.: im Bilde, hoc tamquam occultum et a se prudenter erutum tradunt, als einen verborgenen und von ihnen weise gehobenen Schatz, Quint. 4, 2, 60. – 2) insbes.: a) aufgraben, aufreißen, aufwühlen, humum, Ov.: terram, v. Fuchs, Phaedr.: sepulcra, Plin.: aqua remis eruta, Ov.: durchbohrend, missā latus hastā, Ov. – b) ausreißen, alci oculum, Sen.: sibi oculos, Lact.: eruitur oculos (poet. = ei oculi eruuntur), Ov.: segetem, Verg. – c) er. alqm, jmd. aufstöbern, aufjagen, Curt.: inter feras serpentesque degentes (Indos), Curt.: u. so illum (servum fugitivum) inde aliquando eruam, Cic. – B) übtr.: a) übh.: propter difficultatem pecuniariam, quae erui (herausgerissen werden) nusquam nisi ex privatorum bonis posset, Cic. ad Att. 10, 14, 1 M. – memoriam alcis rei ex annalium vetustate, aufstöbern, herholen, Cic.: aber memoriam exercitatione, ein Gedächtnis durch Ü. erzwingen, Cic. – b) zutage fördern, ans Tageslicht bringen, erforschen, ermitteln, ausfindig machen, si quid indagaris, inveneris, ex tenebris erueris, Cic.: vetera scrutari et ex iis ea, quae Graeciae scriptores prodiderunt, eruere, Cic.: scrutari locos, ex quibus argumenta eruamus, Cic.: reliqua curā et cogitatione eruuntur, Cic.: causas secretaque eius (mundi) eruere et aliis cognoscenda tradere, Sen.: er. arcana, Sen. poët.: coniurationem, Liv. epit.: m. folg. indir. Fragesatz, mihi, sicunde potes, erues, qui decem legati Mummio fuerint, Cic. ad Att. 13, 30, 3: an ipsi eruimus, quae prima dies, ubi terminus aevi, quid ferrea Clotho cogitet? Stat. Theb. 3, 555 sqq. – II) prägn., aufwühlend zerstören, vom Grunde aus zerstören, A) eig.: urbem, Verg.: Corinthum funditus, Vell.: oppida convulsis muris, Sil. – B) übtr., politisch umstürzen, zerstören, regnum, Verg.: civitatem, Tac. – / Partiz. Fut. Akt. ērutūrus, Iustin. 5, 8, 4: ēruitūrus, nach Prisc. inst. 10, 13 u. part. XII vers. Aen. 6, 114.