χειμάζω

English (LSJ)

(fut.

   A -άσω Thphr.Sign.38):—trans., expose to the winter cold: found only in Pass., to be exposed thereto, Hp.Vict.3.68; pass the winter, S.Fr.503; ὅπως χειμασθῇ καὶ ἡλιωθῇ ἡ γῆ Thphr.CP3.20.7; of trees, live through the winter, χειμασθέντα [δένδρα] Id.HP4.14.1; χειμασθῆναι χειμῶσι ὡραίοις καὶ καλοῖς Id.CP2.1.2.    2 intr., pass the winter, Ar.Av.1097 (lyr.), X.Oec.5.9, Isoc.7.54, etc.: of armies, go into winter quarters, Hdt.8.133, X.HG1.2.15, 3.2.1, Plb.27.18.1, etc.    II raise a storm or tempest, θεοῦ τοιαῦτα χειμάζοντος S.OC1504; ὅταν χειμάζῃ ὁ θεὸς ἐν τῇ θαλάττῃ X.Oec.8.16, cf. IG7.4255.5 (Orop.); χειμάσει [ἡ νεφέλη] ἐφ' ἡμᾶς Plu.2.195d: impers., ἐχείμαζε ἡμέρας τρεῖς the storm continued, Hdt.7.191; χειμάσει there will be stormy weather, Thphr.Sign.l.c.    III c. acc., drive forth or away, of a storm, ἔξω χ. [τοὺς μύας] Id.Fr.174.7:—Pass., to be driven by a storm, overtaken by it, Th.2.25, 3.69, al.; χειμασθεὶς ἀνέμῳ Id.8.99; ἐν θαλάττῃ χειμαζομένου πλοίου Pl.Ion540b, etc.    2 metaph., toss like a storm, distress, τόδ' αἷμα χ. πόλιν S.OT101; τὴν σάρκα τὸ παρὸν μόνον χειμάζειν Epicur.Fr.452: also, annoy, vex, S.Ichn.331, Men.208, Phld.Lib.p.61 O., POsl.48.8 (i A. D.); σφὴξ τοῖς κέντροις πλήσσων ἐχείμαζε Aesop.393:—Pass., to be tempest-tossed, distressed, esp. of the state considered as a ship, E.Supp.269, Ar.Ra.361; δόμων ὄλβος χειμάζεται E.Ion966; also of single persons, κατὰ θάλασσαν χειμασθεῖσαι (as example of a ψυχικὸν πάθος) Sor.3.84; suffer grievously, A.Pr.563 (anap.), 838, S.Ph.1460 (anap.), Gorg.Pal.11, Pl.Plt.273d; ἰσχὺς ἐν νόσῳ χειμάζεται S.Ichn. 267; ταῖς σαῖς ἀπειλαῖς αἷς ἐχειμάσθην Id.Ant.391; ἄλλῃ δ' ἐν τύχῃ χ. E.Hipp.315; χειμαζόμεθα . . ὑπ' ἀπορίας ἐν τοῖς νῦν λόγοις Pl.Phlb. 29b, cf. La.194c; ὑπό τινων PSI4.349.4 (iii B. C.); ἐν στρατείαις ἢ νόσοις ἢ ἐν θαλάττῃ χ. Pl.Tht.170a; of feverish patients, χειμάζονται μάλιστα πεμπταῖοι Hp.Prog.24.

German (Pape)

[Seite 1342] a) trans., – 1) dem Winter od. dem Frost aussetzen, pass. dem Winter od. Frost ausgesetzt sein, im Winter od. Frost ausdauern, überwintern; χειμασθέντα δένδρα Theophr., wie χειμασθῆναι χειμῶσιν ὡραίοις καὶ καλοῖς, von Bäumen, die in guten, gelinden Wintern durchkommen, id. – Auch = in Winterwohnungen, Winterquartiere bringen, pass. die Winterquartiere beziehen, sich im Winterlager befinden. – 2) Sturm erregen, durch Sturm und Ungewitter beunruhigen, θεοῦ τοιαῦτα χειμάζοντος Soph. O. C. 1500; auch übertr., durch Gefahren, Drangsal, Unglück beunruhigen, in heftige Gemüthsbewegung versetzen, u. pass. bestürmt, bedrängt werden; τίνα φῶ λεύσσειν τόνδε χαλινοῖς ἐν πετρίνοισιν χειμαζόμενον Aesch. Prom. 562, vgl. 840; ὡς τόδ' αἷμα χειμάζον πόλιν Soph. O. R. 101; ἄλλῃ ἐν τύχῃ χειμάζομαι Eur. Hipp. 315; χειμάζεται δόμων ὄλβος Ion 966; χειμασθεῖσα πόλις Suppl. 287; sp. D., οὐκ ἔστι γήμας ὅστις οὐ χειμάζεται Ep. ad. 405 (X, 116); ταῖς σαῖς ἀπειλαῖς, αἷς ἐχειμάσθην τοτε Soph. Ant. 387; χειμαζομένη πόλις Ar. Ran. 361; im eigentlichen Sinne, χειμασθεὶς ἀνέμῳ, Thuc. 8, 99, u. öfter; ἐν θαλάττῃ χειμαζομένου πλοίου Plat. Ion 540 b; u. übtr., χειμαζόμεθα γὰρ ὄντως ὑπ' ἀπορίας ἐν τοῖς νῦν λόγοις Phil. 29 b, vgl. Lach. 194 c; ὅταν ἐν στρατείαις ἢ νόσοις ἢ ἐν θαλάττῃ χειμάζωνται Theaet. 170 a; χειμασθεὶς ὑπὸ ταραχῆς Polit. 273 d; Sp., wie Pol. 3, 102, 5. – Auch = einen heftigen Fieberanfall haben, Lob. Phryn. 387. – b) intrans., im Winterlager, Winterquartier sein, überwintern; Her. 8, 133; Xen. Hell. 1, 2, 15; Plut. Pyrrh. 30; – stürmisch sein, ἐπί τινα, auf Einen losstürmen, Plut. reg. apophth. Fab. max. – Auch impers., χειμάζει, es stürmt, ist stürmische Witterung, Her. 7, 191, Xen. Oec. 8, 16.

Greek (Liddell-Scott)

χειμάζω: μέλλ. -άσω· (χεῖμα)· ― ἐκθέτω τι εἰς τὸ ψῦχος τοῦ χειμῶνος. ― Παθ., ἐκτίθεμαι εἰς τὸ ψῦχος, διέρχομαι τὸν χειμῶνα, Σοφ. Ἀποσπ. 446· ὅπως χειμασθῇ καὶ ἡλιωθῇ ἡ γῆ Θεοφρ. π. Φυτ. Αἰτ. 3. 20, 7· ἐπὶ δένδρων, διέρχομαι τὸν χειμῶνα, ζῶ καθ’ ὅλον τὸν χειμῶνα, «βγάζω τὸν χειμῶνα», χειμασθέντα δένδρα ὁ αὐτ. π. Φυτ. Ἱστ. 4. 14, 1· χειμασθέντα χειμῶσι ὡραίοις καὶ καλοῖς ὁ αὐτ. π. Φυτ. Αἰτ. 2. 1, 2. 2) ἀμεταβ., διέρχομαι τὸν χειμῶνα, ἀντίθετον τῷ θερίζω, Ἀριστοφ. Ὄρν. 1098, Ξεν. Οἰκ. 5. 9, Ἰσοκρ., κλπ.· ― ἐπὶ στρατευμάτων, ὑπάγω εἰς τόπον κατάλληλον ὅπως διέλθω τὸν χειμῶνα, διαχειμάζω, παραχειμάζω, Λατ. hiemare, Ἡρόδ. 8. 133, Ξεν. Ἑλλ. 1. 2, 15., 3. 2, 1, Πολύβ. κλπ.· πρβλ. χειμερίζω. ΙΙ. ἐγείρω χειμῶνα, δηλ. καταιγίδα, θύελλαν, τρικυμίαν, θεοῦ τοιαῦτα χειμάζοντος Σοφ. Ο. Κ. 1504· ὅταν χειμάζῃ ὁ θεὸς ἐν τῇ θαλάσσῃ Ξεν. Οἰκ. 8. 16· χειμάζει [ἡ νεφέλη] ἐφ’ ἡμᾶς Πλούτ. 2. 195D· ― ἀκολούθως ἀπροσώπως, ὡς τὸ ὕει καὶ νίφει· ἐχείμαζε ἡμέρας τρεῖς, ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας ἐξηκολούθει ἡ τρικυμία, Ἡρόδ. 7. 191· χειμάσει, θα εἶναι τρικυμία, Θεοφρ. Ἀποσπ. 6. 3, 1. ΙΙΙ. μετ’ αἰτ., ἀποδιώκω, ἐπὶ θυέλλης, χ. ἔξω τοὺς μύας αὐτόθι 14. 7. ― Παθ. Καταλαμβάνομαι ὑπὸ τρικυμίας, πάσχω ἐξ αὐτῆς, Θουκ. 2. 25., 3. 69, κ. ἀλλ.· χειμασθεὶς ἀνέμῳ ὁ αὐτ. 8. 99· ἐν θαλάττῃ χειμαζομένου πλοίου Πλουτ. Ἴων 540Β, κλπ. 2) μεταφορ., διασείω καὶ καταταράττω ὡς ἡ θύελλα, ἐπιφέρω σύγχυσιν καὶ δυστυχίαν, τόδ’ αἷμα χ. πόλιν Σοφ. Ο. Τ. 101, πρβλ. Μένανδρ. ἐν «Ἡνιόχῳ» 6. ― Παθ., διασείομαι καὶ καταταράττομαι καὶ βλάπτομαι ὑπὸ τρικυμίας, μάλιστα ἐπὶ πολιτείας χειμαζομένης ὡς πλοῖον, Εὐρ. Ἱκ. 269, Ἀριστοφ. Βάτρ. 361· δόμων ὄλβος χειμάζεται Εὐρ. Ἴων. 996. ― συχνάκις καὶ ἐπὶ τῶν καθ’ ἕκαστα προσώπων, πάσχω ὡς ἐν τρικυμίᾳ, πάσχω μεγάλως, ὑφίσταμαι μεγάλας βλάβας, Αἰσχύλ. Πρ. 562, 838, Σοφ. Φιλ. 1460, Πλάτ. Πολιτικ. 273D (πρβλ. χειμαίνω Ι. 2)· ταῖς σαῖς ἀπειλαῖς αἷς ἐχειμάσθην Σοφ. Ἀντιγ. 391· ἄλλῃ δ’ ἐν τύχῃ χ. Εὐρ. Ἱππ. 315· χειμάζεσθαι .. ὑπ’ ἀπορίας ἐν τοῖς νῦν λόγοις Πλάτ. Φίληβ. 29Β, πρβλ. Λάχ. 194C· ἐν στρατείαις ἢ νόσοις χ. ὁ αὐτ. ἐν Θεαιτ. 170Α· ὡσαύτως κυλίομαι ἀνησύχως βασανιζόμενος ὑπὸ πυρετοῦ, Ἱππ. Προγν. 46· ― οὕτω καὶ ἀμετάβ. ἐν τῷ ἐνεργ., Διογ. Λαέρτ. 10. 187· ― πρβλ. Λοβέκ. εἰς Φρύν. 387. ― Ἴδε Χ. Χαριτωνίδου Ποικίλα Φιλολογικὰ τόμ. Α΄, σ. 762.

French (Bailly abrégé)

f. χειμάσω;
Pass. ao. ἐχειμάσθην, pf. κεχείμασμαι;
I. tr. 1 ballotter, agiter en parl. de la tempête ; Pass. être battu de la tempête (sur mer), être surpris par un orage (sur terre);
2 fig. troubler, agiter, bouleverser, acc. ; Pass. être agité, troublé, bouleversé;
II. intr. :
1 être orageux : θεὸς χειμάζει SOPH le ciel litt. le dieu, càd Zeus est orageux ; ἡ νεφέλη χειμάσει ἐφ’ ἡμᾶς PLUT la nuée crèvera sur nous ; • impers. χειμάζει HDT le temps est orageux, il fait mauvais temps;
2 hiverner, prendre ses quartiers d’hiver.
Étymologie: χεῖμα.