νῆμα: Difference between revisions
Ἐν ταῖς ἀνάγκαις χρημάτων κρείττων φίλος → Melior amicus opibus in re turbida → In Schwierigkeiten ist ein Freund mehr wert als Geld
(27) |
(5) |
||
| Line 24: | Line 24: | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=το (ΑΜ [[νῆμα]], Μ και [[νέμα]] και νέμαν)<br />[[είδος]] λεπτού κλώσματος από διάφορες ίνες, [[ιδίως]] υφαντικές, η [[κλωστή]], το [[γνέμα]] (α. «τὸ μὲν ἀτράκτῳ τε στραφὲν καὶ στερεὸν [[νῆμα]] γενόμενον», <b>Πλάτ.</b><br />β. «τα συνθετικά νήματα δεν απορροφούν πολλή [[υγρασία]]»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>βοτ.</b> το ευκίνητο [[στέλεχος]] του στήμονα τών ανθέων που στην [[κορυφή]] του βρίσκεται ο ανθήρας<br /><b>2.</b> <b>αστρον.</b> λεπτότατη ίνα, κατασκευασμένη από διάφορες ύλες, από την οποία σχηματίζεται [[πλέγμα]] σε κάθετες και οριζόντιες διευθύνσεις στο εστιακό επίπεδο τών αστρονομικών οργάνων για [[διευκόλυνση]] τών μετρήσεων, αλλ. [[σταυρόνημα]]<br /><b>3.</b> <b>(ηλεκτρ.)</b> το [[λεπτό]] [[αγώγιμο]] δύστηκτο [[σύρμα]], που [[σήμερα]] κατασκευάζεται από ειδικό κράμμα μετάλλων, τών ηλεκτρικών λαμπτήρων πυράκτωσης<br /><b>4.</b> <b>μτφ.</b> [[λογικός]] [[ειρμός]], [[αλληλουχία]], [[λογική]] [[σειρά]] («το [[νήμα]] τών σκέψεων»)<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «[[νήμα]] της στάθμης» — [[κλωστή]] από την οποία κρέμεται μικρό μεταλλικό [[βάρος]] δίνοντάς της κατακόρυφη [[διεύθυνση]] και που χρησιμοποιείται προκειμένου να ελεγχθεί η [[κατακόρυφος]] τών τοίχων ή άλλων κάθετων επιφανειών<br />β) «[[νήμα]] δικτύων» — [[νήμα]] το οποίο χρησιμοποιείται για την [[κατασκευή]] τών αλιευτικών διχτιών<br />γ) «[[νήμα]] εκπομπής»<br /><b>(ηλεκτρον.)</b> [[νήμα]] από δύστηκτο [[μέταλλο]] καλυμμένο με ειδική [[ουσία]] το οποίο έχει [[μεγάλη]] [[ικανότητα]] εκπομπής ηλετρονίων και χρησιμοποιείται στις ηλεκτρονικές λυχνίες και στους λαμπτήρες φθορισμού<br />δ) «κόπηκε απότομα το [[νήμα]] της ζωής του» — πέθανε [[ξαφνικά]], απροσδόκητα<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br />[[θηλειά]], [[βρόχος]], [[παγίδα]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />το πεπρωμένο, η [[ειμαρμένη]] («[[οὔπω]] πεπλήρωται τὸ [[νῆμα]] αὐτοῡ», <b>Λουκιαν.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> θ. <i>νη</i>- του [[νήθω]] «[[γνέθω]]» <span style="color: red;">+</span> κατάλ. -<i>μα</i>. Οι τ. [[νέμα]] και <i>νέμαν</i> [[είναι]] ιδιωματικοί]. | |mltxt=το (ΑΜ [[νῆμα]], Μ και [[νέμα]] και νέμαν)<br />[[είδος]] λεπτού κλώσματος από διάφορες ίνες, [[ιδίως]] υφαντικές, η [[κλωστή]], το [[γνέμα]] (α. «τὸ μὲν ἀτράκτῳ τε στραφὲν καὶ στερεὸν [[νῆμα]] γενόμενον», <b>Πλάτ.</b><br />β. «τα συνθετικά νήματα δεν απορροφούν πολλή [[υγρασία]]»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>βοτ.</b> το ευκίνητο [[στέλεχος]] του στήμονα τών ανθέων που στην [[κορυφή]] του βρίσκεται ο ανθήρας<br /><b>2.</b> <b>αστρον.</b> λεπτότατη ίνα, κατασκευασμένη από διάφορες ύλες, από την οποία σχηματίζεται [[πλέγμα]] σε κάθετες και οριζόντιες διευθύνσεις στο εστιακό επίπεδο τών αστρονομικών οργάνων για [[διευκόλυνση]] τών μετρήσεων, αλλ. [[σταυρόνημα]]<br /><b>3.</b> <b>(ηλεκτρ.)</b> το [[λεπτό]] [[αγώγιμο]] δύστηκτο [[σύρμα]], που [[σήμερα]] κατασκευάζεται από ειδικό κράμμα μετάλλων, τών ηλεκτρικών λαμπτήρων πυράκτωσης<br /><b>4.</b> <b>μτφ.</b> [[λογικός]] [[ειρμός]], [[αλληλουχία]], [[λογική]] [[σειρά]] («το [[νήμα]] τών σκέψεων»)<br /><b>5.</b> <b>φρ.</b> α) «[[νήμα]] της στάθμης» — [[κλωστή]] από την οποία κρέμεται μικρό μεταλλικό [[βάρος]] δίνοντάς της κατακόρυφη [[διεύθυνση]] και που χρησιμοποιείται προκειμένου να ελεγχθεί η [[κατακόρυφος]] τών τοίχων ή άλλων κάθετων επιφανειών<br />β) «[[νήμα]] δικτύων» — [[νήμα]] το οποίο χρησιμοποιείται για την [[κατασκευή]] τών αλιευτικών διχτιών<br />γ) «[[νήμα]] εκπομπής»<br /><b>(ηλεκτρον.)</b> [[νήμα]] από δύστηκτο [[μέταλλο]] καλυμμένο με ειδική [[ουσία]] το οποίο έχει [[μεγάλη]] [[ικανότητα]] εκπομπής ηλετρονίων και χρησιμοποιείται στις ηλεκτρονικές λυχνίες και στους λαμπτήρες φθορισμού<br />δ) «κόπηκε απότομα το [[νήμα]] της ζωής του» — πέθανε [[ξαφνικά]], απροσδόκητα<br /><b>νεοελλ.-μσν.</b><br />[[θηλειά]], [[βρόχος]], [[παγίδα]]<br /><b>μσν.-αρχ.</b><br />το πεπρωμένο, η [[ειμαρμένη]] («[[οὔπω]] πεπλήρωται τὸ [[νῆμα]] αὐτοῡ», <b>Λουκιαν.</b>).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> θ. <i>νη</i>- του [[νήθω]] «[[γνέθω]]» <span style="color: red;">+</span> κατάλ. -<i>μα</i>. Οι τ. [[νέμα]] και <i>νέμαν</i> [[είναι]] ιδιωματικοί]. | ||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''νῆμα:''' -ατος, τό ([[νέω]], [[νήθω]], [[γνέθω]]), αυτό που γνέθεται, [[κλωστή]], μάλλινο [[νήμα]], σε Ομήρ. Οδ., Ησίοδ., Ευρ. | |||
}} | }} | ||
Revision as of 00:28, 31 December 2018
English (LSJ)
ατος, τό, (νέω B)
A that which is spun, thread, yarn, Od.4.134, E. Or.1433 (lyr.), Pl.Plt.282e: pl., Od.2.98, 19.143; thread of a spider's web, Hes.Op.777; of the Fates, Μοιράων νῆμ' ἄλλυτον Phanocl.2, cf. IG14.1188.11; οὔπω πεπλήρωται τὸ ν. αὐτοῦ his destiny, Luc.Philops. 25; νήματα σηρικά silk sutures, Gal.10.942.
German (Pape)
[Seite 252] τό, das Gesponnene (νέω), der Faden, das Garn, Od. 2, 98. 4, 134. 19, 143; auch der Faden des Spinngewebes, Hes. O. 779, wie ἀράχνης Lucill. 65 (XI, 106); νήματα ἵετο πέδῳ, Eur. Gr. 1433; Plat. Polit. 282 e, der Faden; neben ὑφή, Plut. sol. anim. 10; ἐκ λεπτῶν νημάτων, Luc. Cont. 16.
Greek (Liddell-Scott)
νῆμα: τό, (νέω, νήθω, «γνέθω») τὸ κλωσθέν, νῆμα, κλωστή, γνέμα, Ὀδ, Δ. 134, Πλάτ. Πολιτ. 282Ε· ἐν τῷ πληθ., Ὀδ. Β. 98., Τ. 143, Εὐρ. Ὀρ. 1433 - ἡ κλωστὴ τῆς ἀράχνης, Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 775· ἐπὶ τῶν Μοιρῶν, Μοιράων νῆμ’ ἄλυτον Φανοκλ. 2. πρβλ. Ἀνθ. Π. παράρτ. 154· οὔπω πεπλήρωται τὸ νῆμα αὐτοῦ, ἡ μοῖρά του, τὸ τέλος του, Λουκ. Φιλοψ. 25.
French (Bailly abrégé)
ατος (τό) :
fil, particul. fil d’une trame.
Étymologie: νέω³.
English (Autenrieth)
ατος (νέ Od. 24.2): that which is spun, yarn. (Od.)
Greek Monolingual
το (ΑΜ νῆμα, Μ και νέμα και νέμαν)
είδος λεπτού κλώσματος από διάφορες ίνες, ιδίως υφαντικές, η κλωστή, το γνέμα (α. «τὸ μὲν ἀτράκτῳ τε στραφὲν καὶ στερεὸν νῆμα γενόμενον», Πλάτ.
β. «τα συνθετικά νήματα δεν απορροφούν πολλή υγρασία»)
νεοελλ.
1. βοτ. το ευκίνητο στέλεχος του στήμονα τών ανθέων που στην κορυφή του βρίσκεται ο ανθήρας
2. αστρον. λεπτότατη ίνα, κατασκευασμένη από διάφορες ύλες, από την οποία σχηματίζεται πλέγμα σε κάθετες και οριζόντιες διευθύνσεις στο εστιακό επίπεδο τών αστρονομικών οργάνων για διευκόλυνση τών μετρήσεων, αλλ. σταυρόνημα
3. (ηλεκτρ.) το λεπτό αγώγιμο δύστηκτο σύρμα, που σήμερα κατασκευάζεται από ειδικό κράμμα μετάλλων, τών ηλεκτρικών λαμπτήρων πυράκτωσης
4. μτφ. λογικός ειρμός, αλληλουχία, λογική σειρά («το νήμα τών σκέψεων»)
5. φρ. α) «νήμα της στάθμης» — κλωστή από την οποία κρέμεται μικρό μεταλλικό βάρος δίνοντάς της κατακόρυφη διεύθυνση και που χρησιμοποιείται προκειμένου να ελεγχθεί η κατακόρυφος τών τοίχων ή άλλων κάθετων επιφανειών
β) «νήμα δικτύων» — νήμα το οποίο χρησιμοποιείται για την κατασκευή τών αλιευτικών διχτιών
γ) «νήμα εκπομπής»
(ηλεκτρον.) νήμα από δύστηκτο μέταλλο καλυμμένο με ειδική ουσία το οποίο έχει μεγάλη ικανότητα εκπομπής ηλετρονίων και χρησιμοποιείται στις ηλεκτρονικές λυχνίες και στους λαμπτήρες φθορισμού
δ) «κόπηκε απότομα το νήμα της ζωής του» — πέθανε ξαφνικά, απροσδόκητα
νεοελλ.-μσν.
θηλειά, βρόχος, παγίδα
μσν.-αρχ.
το πεπρωμένο, η ειμαρμένη («οὔπω πεπλήρωται τὸ νῆμα αὐτοῡ», Λουκιαν.).
[ΕΤΥΜΟΛ. < θ. νη- του νήθω «γνέθω» + κατάλ. -μα. Οι τ. νέμα και νέμαν είναι ιδιωματικοί].
Greek Monotonic
νῆμα: -ατος, τό (νέω, νήθω, γνέθω), αυτό που γνέθεται, κλωστή, μάλλινο νήμα, σε Ομήρ. Οδ., Ησίοδ., Ευρ.
