umquam: Difference between revisions
Διάλυε, μὴ σύγκρουε μαχομένους φίλους → Iurgia amicorum solvas, haud intenderis → Den Streit von Freunden schlichte, fache ihn nicht an
(6_17) |
(D_9) |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>umquam</b>: ([[unquam]]),<br /><b>I</b> adv. temp. [etym dub.], at [[any]] [[time]], [[ever]] (opp. [[never]]; cf. [[aliquando]]); [[most]] freq. in neg. clauses, [[sometimes]] also in interrogations and in conditional clauses; [[but]] [[very]] [[seldom]] in affirmations.<br /><b>I</b> In neg. clauses.<br /> <b>A</b> Lit.: [[quod]] ([[principium]]) si [[numquam]] oritur, ne occidit [[quidem]] [[umquam]], Cic. Rep. 6, 25, 27: [[quod]] [[nemo]] [[umquam]] [[homo]] [[antehac]] Vidit, Plant. Am. 2, 1, 16; cf. id. ib. 2, 1, 41: [[neque]] [[umquam]] [[quicquam]] me juvat [[quod]] edo domi, id. Capt. 1, 2, 33; id. Aul. 3, 1, 3: [[quam]] opinionem [[nemo]] [[umquam]] [[mortalis]] assequi potuit [[sine]], etc., Cic. Rep. 2, 10, 17; 2, 15, 29: [[quod]] nec didicerint, nec uniquam scire curaverint, id. ib. 1, 6, 11: [[atque]] [[haud]] sciam an ne [[opus]] [[sit]] [[quidem]] [[nihil]] [[umquam]] [[omnino]] deesse amicis, id. Lael. 14, 51: [[nemo]] [[umquam]] adiit, id. Har. Resp. 17, 37: cum ita sim adflictus ut [[nemo]] [[umquam]], id. Att. 3, 12, 1: [[itaque]] [[quantus]] non [[umquam]] [[antea]] [[exercitus]] venit, Liv. 9, 37, 2; 9, 39, 5: non [[umquam]] [[gravis]] aere domum mihi [[dextra]] redibat, Verg. E. 1, 36; cf. Prop. 1, 6, 21: non mehercule hoc [[umquam]] dixi, Quint. 6, 3, 74: [[utinam]] ne [[umquam]] Mede [[Colchis]] [[cupido]] corde pedem extulisses, Enn. ap. Non. 297, 20 (Trag. v. 311 Vahl.).—<br /> <b>2</b> In clauses, [[affirmative]] in form, in [[which]] a [[negation]] is [[implied]] (cf. II. [[infra]]): [[cave]] [[posthac]], si me amas, [[umquam]] [[istuc]] [[verbum]] ex te audiam, Ter. Heaut. 5, 4, 8: [[raro]] [[umquam]], [[nisi]] [[forte]], etc., [[hardly]] [[ever]], Quint. 4, 1, 4; cf.: difficilior ([[interrogatio]]) hoc, [[quod]] [[raro]] [[umquam]] possunt [[ante]] judicium scire, [[quid]] [[testis]] dicturus [[sit]], id. 5, 7, 22.—<br /> <b>B</b> Transf.<br /> <b>1</b> In interrogations implying a [[negative]]: Le. Sed tu, en [[umquam]] cum quiquam viro Consuevisti? Si. Nisi [[quidem]] cum Alcesimarcho nemine, Plaut. Cist. 1, 1, 88; Ter. Phorm. 2, 2, 15; so, en [[umquam]], [[very]] freq.; v. en: Ps. Eho an [[umquam]] tu hujus nupsisti patri? Ba. Di [[melius]] faciant, Plaut. Ps. 1, 3, 95: ullamne ego rem [[umquam]] in [[vita]] meā Volui, [[quin]]? etc., Ter. Heaut. 5, 3, 4: dic mihi hoc; solent [[tibi]] [[umquam]] oculi duri fieri? Plaut. Men. 5, 5, 24; 5, 5, 26: [[quis]] [[homo]] pro moecho [[umquam]] vidit in [[domo]] meretriciā Prendi quemquam? Ter. Eun. 5, 4, 38.—<br /> <b>2</b> In conditional clauses; si [[umquam]] in dicendo fuimus aliquid ... tum [[profecto]], etc., Cic. Att. 4, 2, 2: Al. Di me perdant ... Si illam uxorem duxero mihi [[umquam]], [[quam]] despondit [[pater]]. Me. Et me, si [[umquam]] [[tibi]] uxorem filiam dedero meam, Plaut. Cist. 2, 1, 31 sq.: [[date]] [[ergo]], daturae Si [[umquam]] estis [[hodie]] uxorem, id. Cas. 4, 4, 11: si te in plateā offendero hac [[post]] [[umquam]], periisti, Ter. Eun. 5, 9 (8), 34: mihi si [[umquam]] [[filius]] erit, nae, etc., id. Heaut. 2, 1, 5: si [[umquam]] ullum fuit [[tempus]], [[mater]], cum, etc., id. ib. 5, 4, 1; id. Hec. 3, 3, 29: vovisse hunc dicam, si salvos domum redisset [[umquam]], id. ib. 3, 4, 21: si [[quando]] [[umquam]] equestri [[ope]] adjutam rempublicam meminerint, [[illo]] [[die]] annitantur, ut, etc., Liv. 10, 14, 11.—<br /><b>II</b> In [[affirmative]] clauses (cf. I. A. 2. [[supra]]): [[plus]] amat [[quam]] te [[umquam]] amavit, Plaut. Ep. 1, 1, 63; id. Bacch. 3, 4, 14; cf. id. ib. 3, 4, 22; 4, 8, 71: ut [[minime]] mirum futurum [[sit]], si ([[Isocrates]]) ... reliquis praestet omnibus, qui [[umquam]] orationes attigerunt, Cic. Or. 13, 41: [[quod]] ei [[praeter]] spem acciderat, ut illam terram [[umquam]] attingeret, id. Imp. Pomp. 9, 25: cum tyranno instituere amicitiam; et tyranno [[quam]], qui [[umquam]] fuit, saevissimo, Liv 24, 32, 3: [[quare]] [[nunc]] [[quoque]], [[licet]] major [[quam]] [[umquam]] [[moles]] premat, [[tamen]], etc., Quint. 12, prooem. § 2: [[utinam]] [[sit]] [[tempus]] [[umquam]] quo [[perfectus]] [[aliquis]] [[orator]], etc., for [[once]], [[ever]], id. 12, 2, 9: excute: sic [[umquam]] longā relevere catenā, Nec [[tibi]] [[perpetuo]] [[serva]] bibatur [[aqua]], Ov. Am. 1, 6, 25: scintillam e stellā cadere et augeri terrae appropinquantem ... [[semel]] [[umquam]] proditur, Cn. Octavio C. Scribonio coss., Plin. 2, 35, 35, § 100. | |lshtext=<b>umquam</b>: ([[unquam]]),<br /><b>I</b> adv. temp. [etym dub.], at [[any]] [[time]], [[ever]] (opp. [[never]]; cf. [[aliquando]]); [[most]] freq. in neg. clauses, [[sometimes]] also in interrogations and in conditional clauses; [[but]] [[very]] [[seldom]] in affirmations.<br /><b>I</b> In neg. clauses.<br /> <b>A</b> Lit.: [[quod]] ([[principium]]) si [[numquam]] oritur, ne occidit [[quidem]] [[umquam]], Cic. Rep. 6, 25, 27: [[quod]] [[nemo]] [[umquam]] [[homo]] [[antehac]] Vidit, Plant. Am. 2, 1, 16; cf. id. ib. 2, 1, 41: [[neque]] [[umquam]] [[quicquam]] me juvat [[quod]] edo domi, id. Capt. 1, 2, 33; id. Aul. 3, 1, 3: [[quam]] opinionem [[nemo]] [[umquam]] [[mortalis]] assequi potuit [[sine]], etc., Cic. Rep. 2, 10, 17; 2, 15, 29: [[quod]] nec didicerint, nec uniquam scire curaverint, id. ib. 1, 6, 11: [[atque]] [[haud]] sciam an ne [[opus]] [[sit]] [[quidem]] [[nihil]] [[umquam]] [[omnino]] deesse amicis, id. Lael. 14, 51: [[nemo]] [[umquam]] adiit, id. Har. Resp. 17, 37: cum ita sim adflictus ut [[nemo]] [[umquam]], id. Att. 3, 12, 1: [[itaque]] [[quantus]] non [[umquam]] [[antea]] [[exercitus]] venit, Liv. 9, 37, 2; 9, 39, 5: non [[umquam]] [[gravis]] aere domum mihi [[dextra]] redibat, Verg. E. 1, 36; cf. Prop. 1, 6, 21: non mehercule hoc [[umquam]] dixi, Quint. 6, 3, 74: [[utinam]] ne [[umquam]] Mede [[Colchis]] [[cupido]] corde pedem extulisses, Enn. ap. Non. 297, 20 (Trag. v. 311 Vahl.).—<br /> <b>2</b> In clauses, [[affirmative]] in form, in [[which]] a [[negation]] is [[implied]] (cf. II. [[infra]]): [[cave]] [[posthac]], si me amas, [[umquam]] [[istuc]] [[verbum]] ex te audiam, Ter. Heaut. 5, 4, 8: [[raro]] [[umquam]], [[nisi]] [[forte]], etc., [[hardly]] [[ever]], Quint. 4, 1, 4; cf.: difficilior ([[interrogatio]]) hoc, [[quod]] [[raro]] [[umquam]] possunt [[ante]] judicium scire, [[quid]] [[testis]] dicturus [[sit]], id. 5, 7, 22.—<br /> <b>B</b> Transf.<br /> <b>1</b> In interrogations implying a [[negative]]: Le. Sed tu, en [[umquam]] cum quiquam viro Consuevisti? Si. Nisi [[quidem]] cum Alcesimarcho nemine, Plaut. Cist. 1, 1, 88; Ter. Phorm. 2, 2, 15; so, en [[umquam]], [[very]] freq.; v. en: Ps. Eho an [[umquam]] tu hujus nupsisti patri? Ba. Di [[melius]] faciant, Plaut. Ps. 1, 3, 95: ullamne ego rem [[umquam]] in [[vita]] meā Volui, [[quin]]? etc., Ter. Heaut. 5, 3, 4: dic mihi hoc; solent [[tibi]] [[umquam]] oculi duri fieri? Plaut. Men. 5, 5, 24; 5, 5, 26: [[quis]] [[homo]] pro moecho [[umquam]] vidit in [[domo]] meretriciā Prendi quemquam? Ter. Eun. 5, 4, 38.—<br /> <b>2</b> In conditional clauses; si [[umquam]] in dicendo fuimus aliquid ... tum [[profecto]], etc., Cic. Att. 4, 2, 2: Al. Di me perdant ... Si illam uxorem duxero mihi [[umquam]], [[quam]] despondit [[pater]]. Me. Et me, si [[umquam]] [[tibi]] uxorem filiam dedero meam, Plaut. Cist. 2, 1, 31 sq.: [[date]] [[ergo]], daturae Si [[umquam]] estis [[hodie]] uxorem, id. Cas. 4, 4, 11: si te in plateā offendero hac [[post]] [[umquam]], periisti, Ter. Eun. 5, 9 (8), 34: mihi si [[umquam]] [[filius]] erit, nae, etc., id. Heaut. 2, 1, 5: si [[umquam]] ullum fuit [[tempus]], [[mater]], cum, etc., id. ib. 5, 4, 1; id. Hec. 3, 3, 29: vovisse hunc dicam, si salvos domum redisset [[umquam]], id. ib. 3, 4, 21: si [[quando]] [[umquam]] equestri [[ope]] adjutam rempublicam meminerint, [[illo]] [[die]] annitantur, ut, etc., Liv. 10, 14, 11.—<br /><b>II</b> In [[affirmative]] clauses (cf. I. A. 2. [[supra]]): [[plus]] amat [[quam]] te [[umquam]] amavit, Plaut. Ep. 1, 1, 63; id. Bacch. 3, 4, 14; cf. id. ib. 3, 4, 22; 4, 8, 71: ut [[minime]] mirum futurum [[sit]], si ([[Isocrates]]) ... reliquis praestet omnibus, qui [[umquam]] orationes attigerunt, Cic. Or. 13, 41: [[quod]] ei [[praeter]] spem acciderat, ut illam terram [[umquam]] attingeret, id. Imp. Pomp. 9, 25: cum tyranno instituere amicitiam; et tyranno [[quam]], qui [[umquam]] fuit, saevissimo, Liv 24, 32, 3: [[quare]] [[nunc]] [[quoque]], [[licet]] major [[quam]] [[umquam]] [[moles]] premat, [[tamen]], etc., Quint. 12, prooem. § 2: [[utinam]] [[sit]] [[tempus]] [[umquam]] quo [[perfectus]] [[aliquis]] [[orator]], etc., for [[once]], [[ever]], id. 12, 2, 9: excute: sic [[umquam]] longā relevere catenā, Nec [[tibi]] [[perpetuo]] [[serva]] bibatur [[aqua]], Ov. Am. 1, 6, 25: scintillam e stellā cadere et augeri terrae appropinquantem ... [[semel]] [[umquam]] proditur, Cn. Octavio C. Scribonio coss., Plin. 2, 35, 35, § 100. | ||
}} | |||
{{Gaffiot | |||
|gf=<b>umquam</b>⁶ <b>([[unquam]])</b>, un jour, quelquefois [le [[plus]] souvent employé dans les [[propos]]. négatives ou interrog. ou conditionnelles] : [[nihil]] [[umquam]] Cic. Læl. 51, jamais [[rien]] ; [[nemo]] [[umquam]] Cic. Rep. 2, 17, jamais personne ; [[non]] [[umquam]] Cic. Att. 1, 16, 3, jamais ; si [[umquam]] Cic. Att. 4, 2, 2, si jamais ; [[quam]] causam [[umquam]] [[antea]] dixerat ? Cic. Clu. 110, quelle cause avait-il jamais plaidée auparavant ? cf. Cic. Nat. 1, 96 || [prop. affirm. de forme, mais de sens négatif] : Cic. Or. 41 ; Pomp. 25 ; Liv. 24, 32, 3 || [prop. affirm.] [[semel]] [[umquam]] Plin. 2, 100, une fois un jour. | |||
}} | }} | ||
Revision as of 07:07, 14 August 2017
Latin > English (Lewis & Short)
umquam: (unquam),
I adv. temp. [etym dub.], at any time, ever (opp. never; cf. aliquando); most freq. in neg. clauses, sometimes also in interrogations and in conditional clauses; but very seldom in affirmations.
I In neg. clauses.
A Lit.: quod (principium) si numquam oritur, ne occidit quidem umquam, Cic. Rep. 6, 25, 27: quod nemo umquam homo antehac Vidit, Plant. Am. 2, 1, 16; cf. id. ib. 2, 1, 41: neque umquam quicquam me juvat quod edo domi, id. Capt. 1, 2, 33; id. Aul. 3, 1, 3: quam opinionem nemo umquam mortalis assequi potuit sine, etc., Cic. Rep. 2, 10, 17; 2, 15, 29: quod nec didicerint, nec uniquam scire curaverint, id. ib. 1, 6, 11: atque haud sciam an ne opus sit quidem nihil umquam omnino deesse amicis, id. Lael. 14, 51: nemo umquam adiit, id. Har. Resp. 17, 37: cum ita sim adflictus ut nemo umquam, id. Att. 3, 12, 1: itaque quantus non umquam antea exercitus venit, Liv. 9, 37, 2; 9, 39, 5: non umquam gravis aere domum mihi dextra redibat, Verg. E. 1, 36; cf. Prop. 1, 6, 21: non mehercule hoc umquam dixi, Quint. 6, 3, 74: utinam ne umquam Mede Colchis cupido corde pedem extulisses, Enn. ap. Non. 297, 20 (Trag. v. 311 Vahl.).—
2 In clauses, affirmative in form, in which a negation is implied (cf. II. infra): cave posthac, si me amas, umquam istuc verbum ex te audiam, Ter. Heaut. 5, 4, 8: raro umquam, nisi forte, etc., hardly ever, Quint. 4, 1, 4; cf.: difficilior (interrogatio) hoc, quod raro umquam possunt ante judicium scire, quid testis dicturus sit, id. 5, 7, 22.—
B Transf.
1 In interrogations implying a negative: Le. Sed tu, en umquam cum quiquam viro Consuevisti? Si. Nisi quidem cum Alcesimarcho nemine, Plaut. Cist. 1, 1, 88; Ter. Phorm. 2, 2, 15; so, en umquam, very freq.; v. en: Ps. Eho an umquam tu hujus nupsisti patri? Ba. Di melius faciant, Plaut. Ps. 1, 3, 95: ullamne ego rem umquam in vita meā Volui, quin? etc., Ter. Heaut. 5, 3, 4: dic mihi hoc; solent tibi umquam oculi duri fieri? Plaut. Men. 5, 5, 24; 5, 5, 26: quis homo pro moecho umquam vidit in domo meretriciā Prendi quemquam? Ter. Eun. 5, 4, 38.—
2 In conditional clauses; si umquam in dicendo fuimus aliquid ... tum profecto, etc., Cic. Att. 4, 2, 2: Al. Di me perdant ... Si illam uxorem duxero mihi umquam, quam despondit pater. Me. Et me, si umquam tibi uxorem filiam dedero meam, Plaut. Cist. 2, 1, 31 sq.: date ergo, daturae Si umquam estis hodie uxorem, id. Cas. 4, 4, 11: si te in plateā offendero hac post umquam, periisti, Ter. Eun. 5, 9 (8), 34: mihi si umquam filius erit, nae, etc., id. Heaut. 2, 1, 5: si umquam ullum fuit tempus, mater, cum, etc., id. ib. 5, 4, 1; id. Hec. 3, 3, 29: vovisse hunc dicam, si salvos domum redisset umquam, id. ib. 3, 4, 21: si quando umquam equestri ope adjutam rempublicam meminerint, illo die annitantur, ut, etc., Liv. 10, 14, 11.—
II In affirmative clauses (cf. I. A. 2. supra): plus amat quam te umquam amavit, Plaut. Ep. 1, 1, 63; id. Bacch. 3, 4, 14; cf. id. ib. 3, 4, 22; 4, 8, 71: ut minime mirum futurum sit, si (Isocrates) ... reliquis praestet omnibus, qui umquam orationes attigerunt, Cic. Or. 13, 41: quod ei praeter spem acciderat, ut illam terram umquam attingeret, id. Imp. Pomp. 9, 25: cum tyranno instituere amicitiam; et tyranno quam, qui umquam fuit, saevissimo, Liv 24, 32, 3: quare nunc quoque, licet major quam umquam moles premat, tamen, etc., Quint. 12, prooem. § 2: utinam sit tempus umquam quo perfectus aliquis orator, etc., for once, ever, id. 12, 2, 9: excute: sic umquam longā relevere catenā, Nec tibi perpetuo serva bibatur aqua, Ov. Am. 1, 6, 25: scintillam e stellā cadere et augeri terrae appropinquantem ... semel umquam proditur, Cn. Octavio C. Scribonio coss., Plin. 2, 35, 35, § 100.
Latin > French (Gaffiot 2016)
umquam⁶ (unquam), un jour, quelquefois [le plus souvent employé dans les propos. négatives ou interrog. ou conditionnelles] : nihil umquam Cic. Læl. 51, jamais rien ; nemo umquam Cic. Rep. 2, 17, jamais personne ; non umquam Cic. Att. 1, 16, 3, jamais ; si umquam Cic. Att. 4, 2, 2, si jamais ; quam causam umquam antea dixerat ? Cic. Clu. 110, quelle cause avait-il jamais plaidée auparavant ? cf. Cic. Nat. 1, 96 || [prop. affirm. de forme, mais de sens négatif] : Cic. Or. 41 ; Pomp. 25 ; Liv. 24, 32, 3 || [prop. affirm.] semel umquam Plin. 2, 100, une fois un jour.
