superstes

Latin > English (Lewis & Short)

sŭperstĕs: ĭtis, adj. super-sto.
I One who stands by or is present at any thing, a by-stander, witness (only in the foll. passages): superstites testes praesentes significat, cujus rei testimonium est, quod superstitibus praesentibus ei, inter quos controversia est, vindicias sumere jubentur. Plautus in Artemone: nunc mihi licet quidvis loqui, nemo hic adest superstes, Fest. p. 305 Müll.; cf. Serv. Verg. A. 3, 339: suis utrisque superstitibus praesentibus istam viam dico: inite viam, an old legal formula in Cic. Mur. 12, 26. —
   B Poet., pregn., standing over as in triumph: spoliisque animosa superstes, Unda, velut victrix, sinuataque despicit undas, Ov. M. 11, 552; Stat. Th. 8, 471.—
II That remains alive after another's death, outliving, surviving (the predom. signif.); constr. usually with dat.; less freq. with gen. or absol.
   (a)    With dat.: sicut tuum vis unicum gnatum tuae Superesse vitae sospitem et superstitem, Plaut. As. 1, 1, 2: ut vitae tuae superstes suppetat, id. Trin. 1, 2, 19: ut tibi superstes uxor aetatem siet, id. As. 1, 1, 6: ita mihi atque huic sies superstes, Ter. Heaut. 5, 4, 7: ut viro tuo semper sis superstes, Plaut. Cas. 4, 4, 2: ut sui sibi liberi superstites essent, Cic. N. D. 2, 28, 72: superstes filio pater, Liv. 1, 34, 3: rei publicae, Cic. Fam. 6, 2, 3; 9, 17, 1: ubi privatus superstes regno suo consenescat, Liv. 42, 50, 8: patriae (Aeneas) Hor. C. S. 42: gloriae suae, Liv. 2, 7, 8: priscis illa superstes avis, Ov. A. A. 3, 128: ceteri (liberi) superstites patri fuerunt, Suet. Calig. 7: cenis tribus perna superstes, Mart. 10, 48, 17: Tiberio, Tac. A. 5, 8.—
   (b)    With gen. (mostly post-Aug.): utinam te non solum vitae, sed etiam dignitatis meae superstitem reliquissem! Cic. Q. Fr. 1, 3, 1: alterius vestrum superstes, Liv. 40, 8, 18: omnium, Plin. 7, 48, 49, § 156: superstes omnium meorum, Quint. 6, prooem. § 4; cf.: omnium suorum, Suet. Tib. 62 fin.: iniquorum, Tac. A. 3, 4 fin.: non modo aliorum sed etiam nostri superstites sumus, id. Agr. 3: multique superstites bellorum infamiam laqueo finierunt, id. G. 6 fin.—
   (g)    Absol.: quod superstitem Augustum reliquissent, Suet. Aug. 59: mortem obiit repentinam superstitibus liberis, etc., id. ib. 4: liberis superstitibus, Quint. 6, prooem. § 6: per ecastor scitus puer est natus Pamphilo. Deos quaeso, ut sit superstes, that he may live, Ter. And. 3, 2, 7: superstes hereditatem regni accipiam (sc. patri), Liv. 40, 11, 6: illum aget pennā metuente solvi Fama superstes, Hor. C. 2, 2, 8: me tamen exstincto fama superstes erit, Ov. Tr. 3, 7, 50: dimidiā parte superstes ero, id. ib. 1, 2, 44: post mea mansurum fata superstes opus, id. Am. 3, 15, 20: superstite Romā, Luc. 7, 660: (silva fertur) Nymphas etiam mutasse superstes, i. e. survived their transformations, Stat. Th. 6, 95.

Latin > French (Gaffiot 2016)

sŭperstĕs,¹⁰ ĭtis (super, sto),
1 qui est présent, témoin : Pl. d. Fest. 305, 32 ; Cic. Mur. 26 ; Serv. En. 3, 339
2 qui reste, qui subsiste, qui survit, survivant : Suet. Aug. 59 ; Quint. 6, pr. 6 ; Hor. O. 2, 2, 8 ; Ov. Tr. 3, 7, 50 || [avec dat.] : alicui Cic. Nat. 2, 72, qui survit à qqn, cf. Cic. Fam. 6, 2, 3 ; Liv. 1, 34, 3 ; Tac. Ann. 5, 8 || [avec gén.] : utinam te non solum vitæ, sed etiam dignitatis meæ superstitem reliquissem Cic. Q. 1, 3, 1, plût au ciel que je t’eusse laissé survivant non seulement à moi, mais encore à ma gloire, cf. Liv. 40, 8, 18 ; Quint. 6, pr. 4 ; Tac. Ann. 3, 4 ; G. 6.

Latin > German (Georges)

superstes, stitis (super u. sto), I) derdabeisteht, der gegenwärtig ist, der Zeuge, nemo hic adest superstes, Plaut. fr. b. Fest. 305 (a), 32: suis utrisque superstitibus praesentibus, alte juristische Formel b. Cic. Mur. 26; vgl. Serv. Verg. Aen. 3, 339. – II) übrigbleibend = am Leben bleibend, fortlebend, u. in bezug auf einen anderen = jmd. überlebend, a) mit Dat.: ut sui sibi liberi snperstites essent, Cic.: s. filio pater, Liv.: s. patriae, Hor.: gloriae suae, Liv.: Agricola posteritati narratus et traditus superstes erit, Tac.: videbatur vivere tamquam s. sibi, sich selbst-, seinen Tod zu überleben, Sen. – b) m. Genet.: alterius vestrûm superstes, Liv.: tot bellorum superstes, Tac.: alqm non solum vitae, sed etiam dignitatis suae superstitem relinquere, Cic.: pauci non modo aliorum, sed etiam nostri superstites sumus, wenige haben andere überlebt, ohne selbst geistig tot zu sein, Tac. – c) absol.: liberi superstites (Ggstz. amissi), Plin. ep.: liberis superstitibus, Quint.: alqm superstitem relinquere, Suet.: deos quaeso, ut (puer) sit superstes, leben bleibe, Ter.: übtr., superstite Romā, überdauernd, Lucan. 7, 660. – / Nbf. superstēns, Corp. inscr. Lat. 3, 410: Akk. superstem, ibid. 6, 6295.