κύτος: Difference between revisions
Θέλομεν καλῶς ζῆν πάντες, ἀλλ' οὐ δυνάμεθα → Bene vivere omnes volumus, at non possumus → Gut leben wollen wir alle, doch wir können es nicht
(Bailly1_3) |
(22) |
||
Line 18: | Line 18: | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=<i>ion.</i> -εος, <i>att.</i> -ους (τό) :<br /><b>1</b> creux, cavité;<br /><b>2</b> objet creux (vase, coupe, urne, <i>etc.</i>);<br /><b>3</b> <i>p. ext. c.</i> [[σκῦτος]] : ce qui recouvre <i>ou</i> enveloppe : τὸ τῆς ψυχῆς [[κύτος]] PLAT l’enveloppe de l’âme, le corps ; <i>abs.</i> le corps.<br />'''Étymologie:''' R. Κυ, être arrondi <i>ou</i> courbe ; cf. <i>lat.</i> cutis. | |btext=<i>ion.</i> -εος, <i>att.</i> -ους (τό) :<br /><b>1</b> creux, cavité;<br /><b>2</b> objet creux (vase, coupe, urne, <i>etc.</i>);<br /><b>3</b> <i>p. ext. c.</i> [[σκῦτος]] : ce qui recouvre <i>ou</i> enveloppe : τὸ τῆς ψυχῆς [[κύτος]] PLAT l’enveloppe de l’âme, le corps ; <i>abs.</i> le corps.<br />'''Étymologie:''' R. Κυ, être arrondi <i>ou</i> courbe ; cf. <i>lat.</i> cutis. | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=το (Α [[κύτος]])<br /><b>1.</b> [[καθετί]] που χωράει [[κάτι]], [[κοιλότητα]], [[κοίλωμα]], [[βαθούλωμα]] («τί δαὶ δεκάμνῳ τῷδε [[θώρακος]] κύτει», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>2.</b> το [[κοίλο]] [[μέρος]] του πλοίου [[μεταξύ]] εσωτροπίου και καταστρώματος, το [[αμπάρι]] (α. «οι αντλίες έβγαλαν τα νερά που είχαν εισδύσει στο [[κύτος]]» β. «κατὰ [[μέσον]] τὸ [[κύτος]] ὑπὸ τὸν θρανίτην σκαλμὸν ἐδέθη», <b>Πολ.</b>)<br /><b>3.</b> [[ονομασία]] κοιλοτήτων του σώματος που περικλείονται από οστά (α. «το [[κύτος]] του θώρακα» β. «τὸ [[ὄπισθεν]] [[κύτος]]» — το [[ινίο]]<br />γ. «τὸ ἀπ' αὐχένος [[μέχρι]] αἰδοίων [[κύτος]]», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[αγγείο]], [[υδρία]] («σμικρὸς προσήκεις [[ὄγκος]] ἐν σμικρῷ κύτει», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>2.</b> [[καθετί]] που περιέχει ή καλύπτει [[κάτι]] («τὸ τῆς κεφαλῆς [[κύτος]]», <b>Πλάτ.</b>)<br /><b>3.</b> το [[σώμα]] («ἀνδρείῳ κύτει [[βούπρῳρος]]», <b>Σοφ.</b>)<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> α) «[[κύτος]] [[ἀστέριον]]» — ο [[έναστρος]] [[ουρανός]]<br />β) «τὸ [[κύτος]] τῆς πόλεως» — όλη η [[πόλη]]<br />γ) «τὸ τῆς ψυχῆς [[κύτος]]» — το [[σώμα]] (<b>Πλάτ.</b>)<br />δ) «πλεκτὸν [[κύτος]]» — [[καλάθι]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. εμφανίζει τη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] (<i>s</i>)<i>qu</i>-<i>t</i>-, παρεκτεταμένη (με οδοντικό -<i>t</i>-), [[μορφή]] της ΙΕ ρίζας (<i>s</i>)<i>qeu</i>- «[[σκεπάζω]], [[καλύπτω]]», συνδέεται δε με τα λατ. <i>cutis</i> [[δέρμα]], αρχ. άνω γερμ. <i>h</i><i>ū</i><i>t</i> «[[δέρμα]]» και με το [[σκῦτος]]. Η ύπαρξη του παράγωγου επιρρήματος [[ἐγκυτί]] «[[μέχρι]] το [[δέρμα]]» οδηγεί στην [[υπόθεση]] ότι η αρχική σημ. της λ. [[κύτος]] θα ήταν «[[περικάλυμμα]], [[δέρμα]]»]. | |||
}} | }} |
Revision as of 06:42, 29 September 2017
English (LSJ)
[ῠ], εος, τό, (κύω)
A hollow, κύκλου, of a shield, A.Th.495; ἀσπίδος E.Fr.185; θώρηκος Ar.Pax1224; περίπλευρον κ. E.El.473 (lyr.); λέβητος Id.Cyc.399; τρίποδος Id.Supp.1202; κύλικος Pl.Com.189; λοπάδος Xenarch.1.10; hold of a ship, Plb.16.3.4. 2 vessel, jar, A.Ag.322, 816, S.El.1142, etc.; πλεκτὸν κ. basket, E.Ion37; κοιλοσώματον κ. Antiph.52.2. 3 of any hollow container, τὸ τῆς κεφαλῆς κ. Pl.Ti.45a; τὸ ὄπισθεν κ. occiput, Arist.PA56b26; τοῦ θώρακος τὸ κ., i.e. the chest, Pl.Ti.69e; ποδῶν κ. Achae.4.4 (leg. πλευρῶν) ; τὸ ἄνω κ. Arist.GA742b14 (also of plants, = αἱ ῥίζαι, 741b35, al.); τὸ λοιπὸν ἅπαν κ., of the uterus, Gal.UP14.14, cf. Sor.1.9; of the fourth stomach of the ox, Phlp.in AP0.417.14; τὸ τῆς ψυχῆς κ., i.e. the body, Pl.Ti.44a: hence, abs., body, ἀνδρείῳ κύτει S.Tr.12; trunk, διὰ παντὸς τοῦ κ. Pl.Ti.74a; τὸ ἀπ' αὐχένος μέχρι αἰδοίων κ. Arist.HA 491a29, cf. PA686b14; τὸ ὅλον κ. τοῦ σώματος D.S.1.35, cf. Archig. ap.Gal.13.262: metaph., of the πόλις, Pl.Lg.964e; τὸ σύμπαν τῆς πόλεως κ. τείχεσιν ἠσφάλισται Plb.5.59.8. 4 κ. ἀστέριον starry vault of heaven, Vett.Val.172.32.
German (Pape)
[Seite 1539] τό, übh. was Etwas in sich faßt, aufnimmt, κύω, Höhlung, Raum, Wölbung; von der Schildwölbung, περίδρομον κύτος κοιλογάστορος κύκλου Aesch. Spt. 477; Gefäß, Urne, τῷ δ' ἐναντίῳ κύτει ἐλπὶς προσῄει Ag. 790, vgl. 313; σμικρὸς προσήκεις ὄγκος ἐν σμικρῷ κύτει, Aschenurne, Soph. El. 1131; τρίποδος ἐν κοίλῳ κύτει Eur. Suppl. 1201; πλεκτόν Ion 37, λέβητος Cycl. 398; θώρακος Ar. Par 1224; τῆς κοιλίας, Bauchhöhle, Hices. bei Ath. III, 87 d; sp. D., γαστρός Nic. Al. 123 u. A.; πλαγκτὸν νηὸς κύτος, der Schiffsbauch, Antiphan. 6 (IX, 84), wie Archimel. 1 (App. 15); vgl. Pol. 16, 3, 4; – in Prosa; τὸ τῆς κεφαλῆς κύτος Plat. Tim. 45 a; θώρακος, Brusthöhle, 69 e; vgl. Arist. H. A. 1, 7; D. Sic. 1, 35; – Achaeus bei Ath. X, 414 d sagt auch ποδῶν κύτος χρίουσιν; – auch τὸ τῆς ψυχῆς ἅπαν κύτος, der ganze Umfang der Seele, das Ganze der Seele, Plat. Tim. 44 a; ὡς αὐτῆς τῆς πόλεως οὔσης τοῦ κύτους Legg. XII, 964 e, womit Pol. 5, 29, 8 zu vgl., wo τὸ σύμπαν τῆς πόλεως κύτος τείχεσιν ἠσφάλιστο im Ggstz von προάστειον gesagt ist. – Lycophr. braucht es für Fell, 1316.
Greek (Liddell-Scott)
κύτος: ῠ, -εος, τό, (κύω)· ― κοίλωμα, κοιλότης, κοιλογάστορος κύκλου, ἐπὶ τῆς ἀσπίδος, Αἰσχύλ. Θήβ. 495· ἀσπίδος Εὐρ. Ἀποσπ. 185· θώρακος Ἀριστοφ. Εἰρ. 1224, πρβλ. Εὐρ. Ἠλ. 473· λέβητος ὁ αὐτ. Κύκλ. 399· τρίποδος Ἱκέτ. 1202· κύλικος Πλάτ. Κωμ. ἐν Ἀδήλ. 9· ― τὸ μέσον τῆς νεώς, τὸ κοῖλον, «ἀμπάρι» τοῦ πλοίου, Πολύβ. 16. 3, 4, κτλ. 2) πᾶν ἀγγεῖον, ὑδρία, κτλ., Αἰσχύλ. Ἀγ. 322, 816, Σοφ. Ἠλ. 1142, κτλ.· πλεκτὸν κ., καλάθιον, Εὐρ. Ἴων 37· κοιλοσώματον κ. Ἀντιφ. ἐν «Ἀφροδισίῳ» 1. 2. 3) πᾶν τὸ περιέχον ἢ καλύπτον, τὸ τῆς κεφαλῆς κ. Πλάτ. Τίμ. 45Α· τὸ ὄπισθεν κ., τὸ ἰνίον, Ἀριστ. π. Ζ. Μορ. 2. 10, 15· ― τοῦ θώρακος κ., δηλ. τὸ στῆθος, ὁ θώραξ, Πλάτ. Τίμ. 69Ε· οὕτω, τὸ ἄνω κ. Ἀριστ.· τὸ τῆς ψυχῆς κ., δηλ. τὸ σῶμα, Πλάτ. Τίμ. 44Α· ἐντεῦθεν καὶ ἀπολ. = τὸ σῶμα, ἀνδρείῳ κύτει Σοφ. Τρ. 12· ὁ κορμὸς τοῦ σώματος, διὰ παντὸς τοῦ κ. Πλάτ. Τίμ. 74Α, πρβλ. Νόμ. 964Ε· τὸ ἀπ’ αὐχένος μέχρι αἰδοίων κ. Ἀριστ. π. Ζ. Ἱστ. 1. 7, 1, πρβλ. π. Ζ. Μορ. 4. 10, 12, κ. ἀλλ.
French (Bailly abrégé)
ion. -εος, att. -ους (τό) :
1 creux, cavité;
2 objet creux (vase, coupe, urne, etc.);
3 p. ext. c. σκῦτος : ce qui recouvre ou enveloppe : τὸ τῆς ψυχῆς κύτος PLAT l’enveloppe de l’âme, le corps ; abs. le corps.
Étymologie: R. Κυ, être arrondi ou courbe ; cf. lat. cutis.
Greek Monolingual
το (Α κύτος)
1. καθετί που χωράει κάτι, κοιλότητα, κοίλωμα, βαθούλωμα («τί δαὶ δεκάμνῳ τῷδε θώρακος κύτει», Αριστοφ.)
2. το κοίλο μέρος του πλοίου μεταξύ εσωτροπίου και καταστρώματος, το αμπάρι (α. «οι αντλίες έβγαλαν τα νερά που είχαν εισδύσει στο κύτος» β. «κατὰ μέσον τὸ κύτος ὑπὸ τὸν θρανίτην σκαλμὸν ἐδέθη», Πολ.)
3. ονομασία κοιλοτήτων του σώματος που περικλείονται από οστά (α. «το κύτος του θώρακα» β. «τὸ ὄπισθεν κύτος» — το ινίο
γ. «τὸ ἀπ' αὐχένος μέχρι αἰδοίων κύτος», Αριστοτ.)
αρχ.
1. αγγείο, υδρία («σμικρὸς προσήκεις ὄγκος ἐν σμικρῷ κύτει», Σοφ.)
2. καθετί που περιέχει ή καλύπτει κάτι («τὸ τῆς κεφαλῆς κύτος», Πλάτ.)
3. το σώμα («ἀνδρείῳ κύτει βούπρῳρος», Σοφ.)
4. φρ. α) «κύτος ἀστέριον» — ο έναστρος ουρανός
β) «τὸ κύτος τῆς πόλεως» — όλη η πόλη
γ) «τὸ τῆς ψυχῆς κύτος» — το σώμα (Πλάτ.)
δ) «πλεκτὸν κύτος» — καλάθι.
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. εμφανίζει τη μηδενισμένη βαθμίδα (s)qu-t-, παρεκτεταμένη (με οδοντικό -t-), μορφή της ΙΕ ρίζας (s)qeu- «σκεπάζω, καλύπτω», συνδέεται δε με τα λατ. cutis δέρμα, αρχ. άνω γερμ. hūt «δέρμα» και με το σκῦτος. Η ύπαρξη του παράγωγου επιρρήματος ἐγκυτί «μέχρι το δέρμα» οδηγεί στην υπόθεση ότι η αρχική σημ. της λ. κύτος θα ήταν «περικάλυμμα, δέρμα»].