paeniteo: Difference between revisions
Γράμματα μαθεῖν δεῖ καὶ μαθόντα νοῦν ἔχειν → Prudentia opus est, ubi didiceris litteras → Das Lesen lerne, Schreiben, und dann aufgepasst
m (Text replacement - "]]>" to "]]") |
(D_6) |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>paenĭtĕo</b>: (less correctly poen-), ui, no<br /><b>I</b> [[sup]]., ēre, 2, v. a. and impers. [[root]] in [[poena]], q. v.; Gr. [[ποινή]]].<br /><b>I</b> Pers.<br /> <b>A</b> Act., to [[cause]] to [[repent]], to [[displease]] (anteclass. and [[late]] Lat.): et me [[quidem]] haec [[conditio]] [[nunc]] non paenitet, causes me no [[regret]], Plaut. Stich. 1, 1, 50: [[quod]] [[male]] emptum est [[semper]] paenitet, Cat. ap. Plin. 18, 5, 6, § 26: paenitemini et credite Evangelio, [[repent]], Vulg. Marc. 1, 15; id. Act. 3, 19.—<br /> <b>B</b> Neutr., to [[repent]], be [[sorry]]: momenta certaminum assuefaciebant militem [[minus]] jam [[tandem]] aut virtutis aut fortunae paenitere suae, Liv. 22, 12, 10: [[etiam]] [[nunc]] paenitere suā [[sponte]] Aequos [[quam]] pati hostilia malle, id. 3, 2, 4: Athenienses primi paenitere coeperunt, Just. 11, 3, 3: paenituit [[populus]], Vulg. Ecclus. 48, 16: non vult paenitere, id. Apoc. 2, 21.—Esp., in [[part]]. pres.: [[Lepidus]] paenitens consili, Sall. H. 1, 49 Dietsch: paenitens facti, Suet. Vit. 15; cf. id. Claud. 43 init.; cf. II. A. ε and ι [[infra]].—<br /><b>II</b> Impers.<br /> <b>A</b> It repents one, etc., i. e. I, [[you]], etc., [[repent]]; I, etc., [[repent]], am [[sorry]], [[grieve]], [[rue]], etc.<br /> <b>(a)</b> Aliquem alicujus rei: non paenitere me consilii de tuā mansione, Cic. Att. 9, 10, 8: quem ... in eam diem vitae non paenituerat, Just. 13, 1, 5: [[neque]] te, [[neque]] quenquam [[arbitror]] tuae paeniturum laudis, App. ap. Non. 158, 5: galeatum [[sero]] duelli paenitet, Juv. 1, 170.—<br /> <b>(b)</b> Alicujus rei [[alone]]: bonae mentis paenituisset, Sen. Q. N 4, praef. 7: paenitebatque [[modo]] consilii, [[modo]] paenitentiae ipsius, Curt. 10, 7, 12.—<br /> <b>(g)</b> Aliquem [[alone]]: si eos [[quidem]] non paeniteret, Cic. Fam. 9, 5, 2.—<br /> <b>(d)</b> With acc. of [[person]], foll. by inf.: efficiunt ut me non didicisse [[minus]] paeniteat, Cic. de Or. 2, 19, 77.—（ε) With neutr. pron. as subj. (cf. I. B. [[supra]]; Zumpt, Gr. § 442, explains the pron. in these passages as acc., [[but]] v. Krebs, Antibarb. p. 876): sapientis est [[nihil]], [[quod]] paenitere possit, facere, Cic. Tusc. 5, 28, 81: sequitur ut [[nihil]] paeniteat, id. ib. 5, 18, 53: quaeri [[oportet]] [[utrum]] id [[facinus]] [[sit]], [[quod]] paenitere fuerit [[necesse]], id. Inv. 2, 13, 43. —（ζ) Foll. by rel. adverb. [[clause]]: [[etsi]] solet eum, cum aliquid fecit, paenitere, Cic. Att. 8, 5, 1.—（η) With [[quod]]: [[valde]] ego ipsi, [[quod]] de suā sententiā decesserit, paenitendum [[puto]], Cic. Att. 7, 3, 6: paenitet [[quod]] non ab [[adultero]] [[coepi]], Quint. Decl. 335.— (θ) With dat. of [[agent]]: consilii nostri ... nobis paenitendum, Cic. Fam. 9, 5, 2.—（ι) Absol.: tanta vis fuit paenitendi, Cic. Tusc. 4, 37, 79: corrigere errorem paenitendo, id. Fragm. ap. Lact. 6, 24: [[Sallustius]] [[usque]] eo processit, ut non paeniturum pro non acturo paenitentiam dixerit, Quint. 9, 3, 12: paenitet et torqueor, Ov. P. 1, 2, 60; Prud. Cath. 2, 26.—<br /> <b>B</b> It discontents or displeases one, i. e. one is vexed, [[angry]], offended, [[dissatisfied]] ([[class]].; cf. [[taedet]]).<br /> <b>(a)</b> Aliquem alicujus rei: ut me imperii nostri paeniteret, Cic. Rep. 6, 16, 16: num hujusce te gloriae paenitebat? id. Phil. 1, 13, 33; cf. id. Rep. 3, 35, 47: num [[igitur]], si ad centesimum annum vixisset, senectutis suae eum paeniteret? id. Sen. 6, 19: paenitere se virium suarum, Liv. 8, 23: paenituit multos vanae sterilisque cathedrae, Juv. 7, 203.—<br /> <b>(b)</b> With [[quod]] and subj.: se paenitere, [[quod]] animum tuum offenderit, Cic. Att. 11, 13, 2.—<br /> <b>C</b> It concerns, is a [[care]] to, makes [[anxious]], dissatisfies; and [[with]] [[negative]], it is [[enough]], satisfies ([[mostly]] anteclass.): an paenitet te, [[quanto]] hic fuerit usui? are [[you]] not [[satisfied]]? Plaut. Ps. 1, 3, 71: paenitetne te, [[quot]] ancillas alam? id. Truc. 2, 6, 52: duas dabo, una si [[parum]]'st; et si duarum paenitebit, addentur duae, are not [[enough]], not [[satisfactory]], id. Stich. 4, 1, 34: an paenitebat flagitii te auctore [[quod]] fecisset Adulescens? [[was]] it not [[enough]]? Ter. Eun. 5, 6, 12; id. Heaut. 1, 1, 20; id. Phorm. 1, 3, 20: an paenitet vos, [[quod]] salvum [[atque]] incolumem exercitum traduxerim? Caes. B. C. 2, 32: [[quod]] a senatu quanti fiam [[minime]] me paenitet, Cic. Att. 1, 20, 2; cf.: tam diu velle debebis (discere), [[quoad]] te [[quantum]] proficias non paenitebit, id. Off. 1, 1, 2. —Hence,<br /> <b>A</b> paenĭtens, entis, P. a., repenting, [[repentant]], [[penitent]].<br /> <b>(a)</b> Absol.: [[optimus]] est [[portus]] paenitenti [[mutatio]] consilii, Cic. Phil. 12, 2, 7.—<br /> <b>(b)</b> With gen.: Lepidum paenitentem consilii, Sall. ap. [[Charis]]. p. 224 P.—<br /> <b>(g)</b> With de: signa paenitentis de matrimonio dederat, Suet. Claud. 43.— Hence, adv.: paenĭtenter, [[with]] [[regret]], repentantly ([[late]] Lat.): auguria paenitenter omissa, Min. Fel. Oct. 26.—<br /> <b>B</b> paenĭ-tendus, a, um, to be repented of, [[blamable]], [[objectionable]] (perh. not [[ante]]-Aug.).<br /> <b>1</b> Affirmatively: [[itaque]] hic [[ager]] [[sive]] exercetur, seu cessat, colono est [[paenitendus]], Col. 3, 2: paenitendae rei [[recordatio]], Sen. Brev. Vit. 10, 2.—<br /> <b>2</b> With a [[negative]]: sub [[haud]] paenitendo [[magistro]], Liv. 1, 35, 5; 25, 6, 10; 40, 6, 3: dicta non paenitenda, Gell. 1, 3, 2: [[gens]] Flavia reipublicae non paenitenda, Suet. Vesp. 1. | |lshtext=<b>paenĭtĕo</b>: (less correctly poen-), ui, no<br /><b>I</b> [[sup]]., ēre, 2, v. a. and impers. [[root]] in [[poena]], q. v.; Gr. [[ποινή]]].<br /><b>I</b> Pers.<br /> <b>A</b> Act., to [[cause]] to [[repent]], to [[displease]] (anteclass. and [[late]] Lat.): et me [[quidem]] haec [[conditio]] [[nunc]] non paenitet, causes me no [[regret]], Plaut. Stich. 1, 1, 50: [[quod]] [[male]] emptum est [[semper]] paenitet, Cat. ap. Plin. 18, 5, 6, § 26: paenitemini et credite Evangelio, [[repent]], Vulg. Marc. 1, 15; id. Act. 3, 19.—<br /> <b>B</b> Neutr., to [[repent]], be [[sorry]]: momenta certaminum assuefaciebant militem [[minus]] jam [[tandem]] aut virtutis aut fortunae paenitere suae, Liv. 22, 12, 10: [[etiam]] [[nunc]] paenitere suā [[sponte]] Aequos [[quam]] pati hostilia malle, id. 3, 2, 4: Athenienses primi paenitere coeperunt, Just. 11, 3, 3: paenituit [[populus]], Vulg. Ecclus. 48, 16: non vult paenitere, id. Apoc. 2, 21.—Esp., in [[part]]. pres.: [[Lepidus]] paenitens consili, Sall. H. 1, 49 Dietsch: paenitens facti, Suet. Vit. 15; cf. id. Claud. 43 init.; cf. II. A. ε and ι [[infra]].—<br /><b>II</b> Impers.<br /> <b>A</b> It repents one, etc., i. e. I, [[you]], etc., [[repent]]; I, etc., [[repent]], am [[sorry]], [[grieve]], [[rue]], etc.<br /> <b>(a)</b> Aliquem alicujus rei: non paenitere me consilii de tuā mansione, Cic. Att. 9, 10, 8: quem ... in eam diem vitae non paenituerat, Just. 13, 1, 5: [[neque]] te, [[neque]] quenquam [[arbitror]] tuae paeniturum laudis, App. ap. Non. 158, 5: galeatum [[sero]] duelli paenitet, Juv. 1, 170.—<br /> <b>(b)</b> Alicujus rei [[alone]]: bonae mentis paenituisset, Sen. Q. N 4, praef. 7: paenitebatque [[modo]] consilii, [[modo]] paenitentiae ipsius, Curt. 10, 7, 12.—<br /> <b>(g)</b> Aliquem [[alone]]: si eos [[quidem]] non paeniteret, Cic. Fam. 9, 5, 2.—<br /> <b>(d)</b> With acc. of [[person]], foll. by inf.: efficiunt ut me non didicisse [[minus]] paeniteat, Cic. de Or. 2, 19, 77.—（ε) With neutr. pron. as subj. (cf. I. B. [[supra]]; Zumpt, Gr. § 442, explains the pron. in these passages as acc., [[but]] v. Krebs, Antibarb. p. 876): sapientis est [[nihil]], [[quod]] paenitere possit, facere, Cic. Tusc. 5, 28, 81: sequitur ut [[nihil]] paeniteat, id. ib. 5, 18, 53: quaeri [[oportet]] [[utrum]] id [[facinus]] [[sit]], [[quod]] paenitere fuerit [[necesse]], id. Inv. 2, 13, 43. —（ζ) Foll. by rel. adverb. [[clause]]: [[etsi]] solet eum, cum aliquid fecit, paenitere, Cic. Att. 8, 5, 1.—（η) With [[quod]]: [[valde]] ego ipsi, [[quod]] de suā sententiā decesserit, paenitendum [[puto]], Cic. Att. 7, 3, 6: paenitet [[quod]] non ab [[adultero]] [[coepi]], Quint. Decl. 335.— (θ) With dat. of [[agent]]: consilii nostri ... nobis paenitendum, Cic. Fam. 9, 5, 2.—（ι) Absol.: tanta vis fuit paenitendi, Cic. Tusc. 4, 37, 79: corrigere errorem paenitendo, id. Fragm. ap. Lact. 6, 24: [[Sallustius]] [[usque]] eo processit, ut non paeniturum pro non acturo paenitentiam dixerit, Quint. 9, 3, 12: paenitet et torqueor, Ov. P. 1, 2, 60; Prud. Cath. 2, 26.—<br /> <b>B</b> It discontents or displeases one, i. e. one is vexed, [[angry]], offended, [[dissatisfied]] ([[class]].; cf. [[taedet]]).<br /> <b>(a)</b> Aliquem alicujus rei: ut me imperii nostri paeniteret, Cic. Rep. 6, 16, 16: num hujusce te gloriae paenitebat? id. Phil. 1, 13, 33; cf. id. Rep. 3, 35, 47: num [[igitur]], si ad centesimum annum vixisset, senectutis suae eum paeniteret? id. Sen. 6, 19: paenitere se virium suarum, Liv. 8, 23: paenituit multos vanae sterilisque cathedrae, Juv. 7, 203.—<br /> <b>(b)</b> With [[quod]] and subj.: se paenitere, [[quod]] animum tuum offenderit, Cic. Att. 11, 13, 2.—<br /> <b>C</b> It concerns, is a [[care]] to, makes [[anxious]], dissatisfies; and [[with]] [[negative]], it is [[enough]], satisfies ([[mostly]] anteclass.): an paenitet te, [[quanto]] hic fuerit usui? are [[you]] not [[satisfied]]? Plaut. Ps. 1, 3, 71: paenitetne te, [[quot]] ancillas alam? id. Truc. 2, 6, 52: duas dabo, una si [[parum]]'st; et si duarum paenitebit, addentur duae, are not [[enough]], not [[satisfactory]], id. Stich. 4, 1, 34: an paenitebat flagitii te auctore [[quod]] fecisset Adulescens? [[was]] it not [[enough]]? Ter. Eun. 5, 6, 12; id. Heaut. 1, 1, 20; id. Phorm. 1, 3, 20: an paenitet vos, [[quod]] salvum [[atque]] incolumem exercitum traduxerim? Caes. B. C. 2, 32: [[quod]] a senatu quanti fiam [[minime]] me paenitet, Cic. Att. 1, 20, 2; cf.: tam diu velle debebis (discere), [[quoad]] te [[quantum]] proficias non paenitebit, id. Off. 1, 1, 2. —Hence,<br /> <b>A</b> paenĭtens, entis, P. a., repenting, [[repentant]], [[penitent]].<br /> <b>(a)</b> Absol.: [[optimus]] est [[portus]] paenitenti [[mutatio]] consilii, Cic. Phil. 12, 2, 7.—<br /> <b>(b)</b> With gen.: Lepidum paenitentem consilii, Sall. ap. [[Charis]]. p. 224 P.—<br /> <b>(g)</b> With de: signa paenitentis de matrimonio dederat, Suet. Claud. 43.— Hence, adv.: paenĭtenter, [[with]] [[regret]], repentantly ([[late]] Lat.): auguria paenitenter omissa, Min. Fel. Oct. 26.—<br /> <b>B</b> paenĭ-tendus, a, um, to be repented of, [[blamable]], [[objectionable]] (perh. not [[ante]]-Aug.).<br /> <b>1</b> Affirmatively: [[itaque]] hic [[ager]] [[sive]] exercetur, seu cessat, colono est [[paenitendus]], Col. 3, 2: paenitendae rei [[recordatio]], Sen. Brev. Vit. 10, 2.—<br /> <b>2</b> With a [[negative]]: sub [[haud]] paenitendo [[magistro]], Liv. 1, 35, 5; 25, 6, 10; 40, 6, 3: dicta non paenitenda, Gell. 1, 3, 2: [[gens]] Flavia reipublicae non paenitenda, Suet. Vesp. 1. | ||
}} | |||
{{Gaffiot | |||
|gf=<b>pænĭtĕō</b>,⁸ ŭī, ēre.<br /> <b>I</b> mécontenter, causer du regret, du repentir,<br /><b>1</b> tr. [douteux] : Pl. *St. 51<br /><b>2</b> abs<sup>t</sup>] Cic. Tusc. 5, 53 ; 5, 81.<br /> <b>II</b><br /><b>1</b> intr., être mécontent, [d’où] avoir du regret, du repentir : pænitens Cic. Phil. 12, 7, qqn qui regrette ; [avec gén.] consili Sall. H. 1, 68 M, se repentant de son projet ; si pænitere possint Liv. 36, 22, 3, s’ils pouvaient se repentir ; pænitens de matrimonio Suet. Claud. 43, se repentant de son mariage ; pæniturus Sall. d. Quint. 9, 3, 12 ; pænitebunt Pac. d. Non. 475, 18 || [[vis]] pænitendi Cic. Tusc. 4, 79, force du repentir, cf. Cic. Fin. 2, 106 || [pass. impers.] consilii [[nostri]] [[nobis]] pænitendum [[non]] putarem Cic. Fam. 9, 5, 2, je ne croirais pas que nous dussions nous repentir de notre projet, cf. Sall. J. 85, 28 ; ei pænitendum [[puto]], [[quod]]... Cic. Att. 7, 3, 6, je crois qu’il doit regretter de<br /><b>2</b> tr. [seul<sup>t</sup> dans l’adj. verbal] pænitendus, dont on doit être mécontent, regrettable : Col. Rust. 3, 2 ; Sen. Brev. 10, 3 || [[haud]] pænitendus [[magister]] Liv. 1, 35, 5, un maître satisfaisant, cf. Liv. 25, 6, 10 ; 40, 6, 3. | |||
}} | }} | ||
Revision as of 06:45, 14 August 2017
Latin > English (Lewis & Short)
paenĭtĕo: (less correctly poen-), ui, no
I sup., ēre, 2, v. a. and impers. root in poena, q. v.; Gr. ποινή].
I Pers.
A Act., to cause to repent, to displease (anteclass. and late Lat.): et me quidem haec conditio nunc non paenitet, causes me no regret, Plaut. Stich. 1, 1, 50: quod male emptum est semper paenitet, Cat. ap. Plin. 18, 5, 6, § 26: paenitemini et credite Evangelio, repent, Vulg. Marc. 1, 15; id. Act. 3, 19.—
B Neutr., to repent, be sorry: momenta certaminum assuefaciebant militem minus jam tandem aut virtutis aut fortunae paenitere suae, Liv. 22, 12, 10: etiam nunc paenitere suā sponte Aequos quam pati hostilia malle, id. 3, 2, 4: Athenienses primi paenitere coeperunt, Just. 11, 3, 3: paenituit populus, Vulg. Ecclus. 48, 16: non vult paenitere, id. Apoc. 2, 21.—Esp., in part. pres.: Lepidus paenitens consili, Sall. H. 1, 49 Dietsch: paenitens facti, Suet. Vit. 15; cf. id. Claud. 43 init.; cf. II. A. ε and ι infra.—
II Impers.
A It repents one, etc., i. e. I, you, etc., repent; I, etc., repent, am sorry, grieve, rue, etc.
(a) Aliquem alicujus rei: non paenitere me consilii de tuā mansione, Cic. Att. 9, 10, 8: quem ... in eam diem vitae non paenituerat, Just. 13, 1, 5: neque te, neque quenquam arbitror tuae paeniturum laudis, App. ap. Non. 158, 5: galeatum sero duelli paenitet, Juv. 1, 170.—
(b) Alicujus rei alone: bonae mentis paenituisset, Sen. Q. N 4, praef. 7: paenitebatque modo consilii, modo paenitentiae ipsius, Curt. 10, 7, 12.—
(g) Aliquem alone: si eos quidem non paeniteret, Cic. Fam. 9, 5, 2.—
(d) With acc. of person, foll. by inf.: efficiunt ut me non didicisse minus paeniteat, Cic. de Or. 2, 19, 77.—（ε) With neutr. pron. as subj. (cf. I. B. supra; Zumpt, Gr. § 442, explains the pron. in these passages as acc., but v. Krebs, Antibarb. p. 876): sapientis est nihil, quod paenitere possit, facere, Cic. Tusc. 5, 28, 81: sequitur ut nihil paeniteat, id. ib. 5, 18, 53: quaeri oportet utrum id facinus sit, quod paenitere fuerit necesse, id. Inv. 2, 13, 43. —（ζ) Foll. by rel. adverb. clause: etsi solet eum, cum aliquid fecit, paenitere, Cic. Att. 8, 5, 1.—（η) With quod: valde ego ipsi, quod de suā sententiā decesserit, paenitendum puto, Cic. Att. 7, 3, 6: paenitet quod non ab adultero coepi, Quint. Decl. 335.— (θ) With dat. of agent: consilii nostri ... nobis paenitendum, Cic. Fam. 9, 5, 2.—（ι) Absol.: tanta vis fuit paenitendi, Cic. Tusc. 4, 37, 79: corrigere errorem paenitendo, id. Fragm. ap. Lact. 6, 24: Sallustius usque eo processit, ut non paeniturum pro non acturo paenitentiam dixerit, Quint. 9, 3, 12: paenitet et torqueor, Ov. P. 1, 2, 60; Prud. Cath. 2, 26.—
B It discontents or displeases one, i. e. one is vexed, angry, offended, dissatisfied (class.; cf. taedet).
(a) Aliquem alicujus rei: ut me imperii nostri paeniteret, Cic. Rep. 6, 16, 16: num hujusce te gloriae paenitebat? id. Phil. 1, 13, 33; cf. id. Rep. 3, 35, 47: num igitur, si ad centesimum annum vixisset, senectutis suae eum paeniteret? id. Sen. 6, 19: paenitere se virium suarum, Liv. 8, 23: paenituit multos vanae sterilisque cathedrae, Juv. 7, 203.—
(b) With quod and subj.: se paenitere, quod animum tuum offenderit, Cic. Att. 11, 13, 2.—
C It concerns, is a care to, makes anxious, dissatisfies; and with negative, it is enough, satisfies (mostly anteclass.): an paenitet te, quanto hic fuerit usui? are you not satisfied? Plaut. Ps. 1, 3, 71: paenitetne te, quot ancillas alam? id. Truc. 2, 6, 52: duas dabo, una si parum'st; et si duarum paenitebit, addentur duae, are not enough, not satisfactory, id. Stich. 4, 1, 34: an paenitebat flagitii te auctore quod fecisset Adulescens? was it not enough? Ter. Eun. 5, 6, 12; id. Heaut. 1, 1, 20; id. Phorm. 1, 3, 20: an paenitet vos, quod salvum atque incolumem exercitum traduxerim? Caes. B. C. 2, 32: quod a senatu quanti fiam minime me paenitet, Cic. Att. 1, 20, 2; cf.: tam diu velle debebis (discere), quoad te quantum proficias non paenitebit, id. Off. 1, 1, 2. —Hence,
A paenĭtens, entis, P. a., repenting, repentant, penitent.
(a) Absol.: optimus est portus paenitenti mutatio consilii, Cic. Phil. 12, 2, 7.—
(b) With gen.: Lepidum paenitentem consilii, Sall. ap. Charis. p. 224 P.—
(g) With de: signa paenitentis de matrimonio dederat, Suet. Claud. 43.— Hence, adv.: paenĭtenter, with regret, repentantly (late Lat.): auguria paenitenter omissa, Min. Fel. Oct. 26.—
B paenĭ-tendus, a, um, to be repented of, blamable, objectionable (perh. not ante-Aug.).
1 Affirmatively: itaque hic ager sive exercetur, seu cessat, colono est paenitendus, Col. 3, 2: paenitendae rei recordatio, Sen. Brev. Vit. 10, 2.—
2 With a negative: sub haud paenitendo magistro, Liv. 1, 35, 5; 25, 6, 10; 40, 6, 3: dicta non paenitenda, Gell. 1, 3, 2: gens Flavia reipublicae non paenitenda, Suet. Vesp. 1.
Latin > French (Gaffiot 2016)
pænĭtĕō,⁸ ŭī, ēre.
I mécontenter, causer du regret, du repentir,
1 tr. [douteux] : Pl. *St. 51
2 abst] Cic. Tusc. 5, 53 ; 5, 81.
II
1 intr., être mécontent, [d’où] avoir du regret, du repentir : pænitens Cic. Phil. 12, 7, qqn qui regrette ; [avec gén.] consili Sall. H. 1, 68 M, se repentant de son projet ; si pænitere possint Liv. 36, 22, 3, s’ils pouvaient se repentir ; pænitens de matrimonio Suet. Claud. 43, se repentant de son mariage ; pæniturus Sall. d. Quint. 9, 3, 12 ; pænitebunt Pac. d. Non. 475, 18
