invideo

Latin > English (Lewis & Short)

in-vĭdĕo: false reading for non vidit, App. Mag. p. 391 Oud.
in-vĭdĕo: vīdi, vīsum, 2, v. a.
I Lit.
   A In gen., i. q. βασκαίνειν (fascinare), to look askance at, to look maliciously or spitefully at, to cast an evil eye upon (only anteclass.).—With acc.: ut est in Menalippo: quisnam florem liberūm invidit meūm? Male Latine videtur; sed praeclare Attius; ut enim videre, sic invidere florem rectius, quam flori. Nos consuetudine prohibemur; poëta jus suum tenuit et dixit audacius, Cic. Tusc. 3, 9, 20.—Absol.: ne quis malus invidere possit, produce misfortune by his evil eye, Cat. 5, 12 sq. —
   B Trop., to be prejudiced against one, to be influenced by prejudice: semper dignitatis iniquus judex est, qui aut invidet aut favet, Cic. Planc. 3, 7; cf.: cui nisi invidisset is, etc., id. Fam. 5, 21, 2.—
II Transf.
   A (I. q. φθονεῖν τινί τινος.) To envy or grudge one any thing.
   (a)    With dat. of the person or thing exciting the feeling: malim mihi inimicos invidere quam inimicis me meis, Plaut. Truc. 4, 2, 30: invident homines maxime paribus aut inferioribus, Cic. de Or. 2, 52, 209; id. Ac. 2, 2, 7: probus invidet nemini, id. Univ. 3: bonis, Sall. C. 51, 38: invidet ipsa sibi, Ov. F. 2, 591: Troasin, id. H. 13, 137.—Pass. impers.: sibi ne invideatur, Plaut. Bacch. 3, 6, 15: illi, quibus invidetur, id. Truc. 4, 2, 32: invidia dicitur ... etiam in eo cui invidetur, Cic. Tusc. 4, 7, 16: si is cui invidetur, et invidet, Sen. Ep. 84, 11. — Of the thing: eorum commodis, Plaut. Most. 1, 3, 149: honori, Verg. A. 5, 541; Cic. Agr. 2 fin.: virtuti, id. Balb. 6, 15; id. de Or. 2, 51, 208: virtuti vestrae, Sall. C. 58, 21: omnia tunc quibus invideas si lividulus sis, Juv. 11, 110.—
   (b)    Alicui in aliqua re: in qua (purpura) tibi invideo, quod, etc., Cic. Fl. 29, 70: in hoc Crasso, id. de Or. 2, 56, 228.—
   (g)    Alicui with gen. of the thing (poet.): neque ille Sepositi ciceris nec longae invidit avenae, Hor. S. 2, 6, 84.—
   (d)    Alicui aliqua re: non inviderunt laude sua mulieribus viri Romani, Liv. 2, 40, 11: nobis voluptate, Plin. Ep. 2, 10, 2; so with abl. alone: ne hostes quidem sepulturā invident, Tac. A. 1, 22; id. Germ. 33: nec invidebo vobis hac arte, Sen. Q. N. 4 praef. § 7: qua (ratione) nulli mortalium invideo, id. de Vit. Beat. 24, 6; cf.: si anticum sermonem nostro comparemus, paene jam quidquid loquimur figura est, ut hac re invidere, non ut omnes veteres et Cicero praecipue, hanc rem, Quint. 9, 3, 11. — (ε) With ob: ob secundas res malorum hominum, Sen. de Ira, 1, 16, 5. — (ζ) Absol.: qui invident, eorum, etc., of envious men, Plaut. Most. 1, 3, 149; Cic. Tusc. 4, 8, 17: qui invidet minor est, Plin. Ep. 6, 17, 4; Cic. Brut. 50, 188: non equidem invideo, Verg. E. 1, 11; Ov. Tr. 1, 1, 1; id. P. 1, 8, 8: invidit Clytie, id. M. 4, 234.—（η) Alicui aliquid (mostly post-class.; not in Cic.; cf. Krebs, Antibarb. p. 624 sq.): fama fuit Monuni Dardanorum principis filiam pacto fratri eum invidisse, Liv. 44, 30, 4 Weissenb.: sibi laudem, Curt. 9, 4, 21: nobis caeli te regia, Caesar, invidet, Verg. G. 1, 504: mihi senectus invidet imperium, id. A. 8, 509; cf.: Liber pampineas invidit collibus umbras, i. e. deprives of, id. E. 7, 58 Forbig. ad loc.; cf. D. infra; Ov. F. 4, 86: homini misero medicinam, Petr. 129: sibi voluptatem, Spart. Hadr. 20 init.; Val. Max. 4, 3, ext. 1. — (θ) Alicui with object-clause: invidere alii bene esse, tibi male esse, miseriast, Plaut. Truc. 4, 2, 31: nullus est cui non invideant rem secundam optingere, id. Bacch. 3, 6, 14.— (ι) Aliquid alone, to envy the possession of, envy one on account of: oro vos id mihi dare quod multi invideant, plures concupiscant, Nep. Thras. 4, 2: nam quis invideat mala, Sen. Herc. Oet. 36; cf.: haec qui gaudent, gaudeant perpetuo suo bono; qui invident, etc., Plaut. Most. 1, 3, 49. — Pass.: ego cur, acquirere pauca Si possum, invideor? (for cur mihi invidetur) am I envied? Hor. A. P. 56.—Impers.: invidetur enim commodis hominum ipsorum, Cic. de Or. 2, 51: non dixi invidiam, quae tum est, cum invidetur, id. Tusc. 3, 9, 20.— Hence, P. a., invĭdendus, a, um, enviable: aula, Hor. C. 2, 10, 7: postis, id. ib. 3, 1, 45; Sen. Const. Sap. 13, 3. —
   B To be loath, be unwilling; with a foll. inf. (poet.): invidens deduci triumpho, Hor. C. 1, 37, 30. —With abl.: invidere igne rogi miseris, to grudge, i. e. not grant a burning and burial, Luc. 7, 798.—With inf.: his te quoque jungere, Caesar, Invideo, am not willing, Luc. 2, 550.—
   C To emulate, aspire to rival: Caesar et se illius gloriae invidere, et illum suae invidisse dixit, Val. Max. 5, 1, 10.—
   D To hinder, prevent; to refuse, deny: plurima, quae invideant pure apparere tibi rem, Hor. S. 1, 2, 100: invidisse deos, ut Conjugium optatum viderem, Verg. A. 11, 269; cf.: tene invidit fortuna mihi, ne, etc., id. ib. 11, 43: Cereri totum natura concessit, oleum ac vinum non invidit tautum, Plin. 15, 2, 3, § 8: nobis invidit inutile ferrum, Ov. P. 2, 8, 59: nec famam invidit Apollo, Sil. 4, 400.—With dat. and abl.: tibi laude, nobis voluptate, Plin. Ep. 2, 10, 2.— With abl. alone: ne hostes quidem sepulturā invident, Tac. A. 1, 22: exemplo, id. ib. 15, 63: spectaculo proelii, id. G. 33: bona morte, Plin. Ep. 2, 20, 8.—Hence,
   1    invĭdens, entis, P. a., envious: nocere invidenti, Cic. Tusc. 4, 8, 17; Hor. C. 1, 37, 30; Vell. 2, 73, 1: sive apud cupidos sive apud invidentes dicendum habuerit orator, Tac. Dial. 31 med. —
   2    invīsus, a, um, P. a.
   a Hated, hateful, detested (class.).
   (a)    Of persons, animals, etc.: persona lutulenta, impura, invisa, Cic. Rosc. Com. 7, 20: Cato, id. Dom. 25, 65: suspectos alios invisosque efficere, Liv. 41, 24, 18: me invisum meo patri esse intellego, Plaut. Merc. 1, 1, 79: invisos nos esse illos, Ter. Hec. 3, 1, 48: deo, Cic. N. D. 2, 66, 167: caelestibus, Verg. A. 1, 387: divis, id. ib. 2, 647: Minervae, id. G. 4, 246; Ov. Am. 2, 6, 34: dominae deae, id. ib. 3, 13, 18: infamem invisumque plebei Claudium facere, Liv. 27, 20, 11: ne invisi apud incolas forent, caverunt, Just. 36, 2, 15; Quint. 3, 7, 19; 5, 13, 38: (Helena) abdiderat sese atque aris invisa sedebat, Verg. A. 2, 574 Forbig. ed. 4 ad loc.; cf.: Tyndaridis facies invisa, id. ib. 2, 601. — Comp.: quo quis versutior et callidior est, hoc invisior et suspectior, Cic. Off. 2, 9.—Sup.: ipsi invisissimus fuerat, Plin. Ep. 2, 20.—
   (b)    Of inanim. and abstr. things: cupressus, Hor. C. 2, 14, 23: negotia, id. Ep. 1, 14, 17: dis inmortalibus oratio nostra, Cic. de Imp. Pomp. 16, 47: regna dis invisa, Verg. A. 8, 245: Troja jacet Danais invisa puellis, Ov. H. 1, 3: improbitas judici, Quint. 6, 4, 15: potestatem invisam facere, Liv. 3, 9, 10: nomen Romanum ad aliquem, id. 24, 32, 2: omnia invisa efficere, id. 42, 42, 5: lux, Verg. A. 4, 631: facies, id. ib. 9, 734: vita, id. ib. 11, 177: lumina, id. ib. 12, 62: aurum, Prop. 3, 5, 3: locus, Ov. P. 2, 8, 64: liberalitas, Curt. 8, 8, 9: Macedonum nomen, id. 10, 1, 4.—
   b In act. sense = inimicus, hostile, malicious (rare and poet.): invisum quem tu tibi fingis, Verg. A. 11, 364; cf.: quae tanta licentia ferri, Gentibus invisis Latium praebere cruorem, Luc. 1, 9: invisa belli consulibus fugiens mandat decreta senatus, id. 1, 488.

Latin > French (Gaffiot 2016)

invĭdĕō,⁹ vīdī, vīsum, ēre, intr., qqf. tr. :
1 primit^t tr., regarder d’un œil malveillant et funeste, jeter le mauvais œil : Acc. Tr. 424 ; Catul. 5, 12
2 intr., être malveillant, vouloir du mal : Cic. Planc. 7 ; de Or. 2, 185
3 [surtout] porter envie, jalouser : abs^t] Cic. Br. 183 ; Tusc. 4, 17 || alicui, alicui rei, envier qqn, qqch. : Cic. de Or. 2, 209 ; 210, etc. ; alicui et acc. de pron. n. Cic. Mur. 88 ; Fam. 9, 16, 5, envier qqn relativement à qqch. || alicui in aliqua re, envier qqn à propos de qqch. : Cic. de Or. 2, 228 ; Fl. 70 || alicui alicujus rei Hor. S. 2, 6, 84, être chiche de qqch. à l’égard de qqn || alicui aliqua re, envier qqch. à qqn, priver jalousement qqn de qqch. : Liv. 2, 40, 11 ; Sen. Nat. 4, pr. 7 ; Vita b. 24, 5 ; Plin. Min. Ep. 2, 10, 2 || aliqua re Tac. Ann. 1, 22, priver de qqch. || invidere quod, être jaloux de ce que : Cic. Fl. 70 ; Fam. 7, 33, 1 ; Pollio d. Cic. Fam. 10, 31, 6
4 tr., alicui aliquam rem (aliquem), être jaloux de qqch. (de qqn) par rapport à qqch. (à qqn), envier qqch. (qqn) à qqn : Virg. G. 1, 504 ; En. 8, 509 ; Liv. 44, 30, 4 ; Curt. 9, 4, 21 ; Plin. 15, 8 || [avec inf. ou prop. inf.] Pl. Bacch. 543 ; Truc. 744 [ou avec ut, ne ] Virg. En. 11, 269 ; 11, 43, par jalousie (malveillance) ne pas admettre (vouloir) que, refuser que (de), empêcher que ; invideor Hor. P. 55, je suis jalousé ; invidendus Hor. O. 2, 10, 7, digne d’envie.