hostis

Latin > English (Lewis & Short)

hostis: (also fos-), is, comm. Sanscr. root ghas-, to eat, consume, destroy; Germ. Gast; cf. also hasta,
I a stranger, foreigner; afterwards transf., an enemy (cf.: adversarius, inimicus, perduellis): equidem etiam illud animadverto, quod qui proprio nomine perduellis esset, is hostis vocaretur, lenitate verbi rei tristitiam mitigatam. Hostis enim apud majores nostros is dicebatur, quem nunc peregrinum dicimus ... quamquam id nomen durius effecit jam vetustas: a peregrino enim recessit et proprie in eo qui arma contra ferret remansit, Cic. Off. 1, 12, 37; cf. Varr. L. L. 5, § 3 Müll.: hostis apud antiquos peregrinus dicebatur, et qui nunc hostis perduellio, Paul. ex Fest. p. 102 P.—
II An enemy in arms or of one's country (opp. inimicus, a private enemy, or one who is inimically disposed).
   A Lit.: qui (Pompeius) saepius cum hoste conflixit quam quisquam cum inimico concertavit, Cic. de Imp. Pomp. 10, 28; cf.: omnes nos statuit ille quidem non inimicos sed hostes, id. Phil. 11, 1, 3; opp. inimicus, Curt. 7, 10 (v. also the foll.): debent oratori sic esse adversariorum nota consilia, ut hostium imperatori, Quint. 12, 1, 35: legiones hostium, Plaut. Am. prol. 136: hostes nefarios prostravit, Cic. Phil. 14, 10, 27: (bellum) compellere intra hostium moenia, id. Rep. 1, 1: vita ex hostium telis servata, id. ib. 1, 3: adventus hostium, id. ib. 2, 3: ut eam (probitatem) vel in eis quos numquam vidimus, vel, quod majus est, in hoste etiam diligamus, id. Lael. 9, 29: hostem rapinis prohibere, Caes. B. G. 1, 15, 4: quando hostis alienigena terrae Italiae bellum intulisset, Liv. 29, 10, 5: servit Hispanae vetus hostis orae Cantaber sera domitus catena, Hor. C. 3, 8, 21: terra marique victus hostis, id. Epod. 9, 27 et saep.: inimicis quoque et hostibus ea indigna videri, Cic. Inv. 1, 54, 105; cf.: inimicus, hostis esset, tanta contumelia accepta, id. Verr. 2, 2, 24, § 58: sibi inimicus atque hostis, id. Fin. 5, 10, 29: horum omnium communis hostis praedoque, id. Verr. 2, 2, 6, § 17: tam dis hominibusque hostis, id. Phil. 2, 26, 64; id. Att. 15, 21, 1: Cn. Pompeius auctor et dux mei reditus, illius (Clodii) hostis, id. Mil. 15, 39: acer Bupalo hostis (Hipponax), Hor. Epod. 6, 14: fas est et ab hoste doceri, Ov. M. 4, 428: di meliora piis erroremque hostibus illum! Verg. G. 3, 513; cf. Ov. H. 16, 219; id. Am. 2, 10, 16; id. F. 3, 494; id. P. 4, 6, 35: quam (aquam) hostis hosti commodat, Plaut. Rud. 2, 4, 21.— In fem.: hostis est uxor, invita quae ad virum nuptum datur, Plaut. Stich. 1, 2, 83: nupta meretrici hostis est, Ter. Hec. 5, 2, 23: ut, quo die captam hostem vidisset, eodem matrimonio junctam acciperet, Liv. 30, 14, 2: cum certa videbitur hostis, Ov. A. A. 2, 461; id. H. 6, 82; Prop. 1, 4, 18: ille uxorem, tu hostem luges, Curt. 4, 11, 4.—
   B Transf., of animals or things (poet. and in post-Aug. prose): qualem ministrum fulminis alitem ... in ovilia Demisit hostem vividus impetus, Hor. C. 4, 4, 10; Ov. F. 1, 359: rhinoceros genitus hostis elephanto, Plin. 8, 20, 29, § 71.—Of a chessman: unus cum gemino calculus hoste perit, Ov. A. A. 3, 358: fac, pereat vitreo miles ab hoste tuus, id. ib. 2, 208: rerum ipsa natura non parens sed noverca fuerit, si facultatem dicendi sociam scelerum, adversam innocentiae, hostem veritatis invenit, Quint. 12, 1, 2: illa vero vitiosissima, quae jam humanitas vocatur, studiorum perniciosissima hostis, id. 2, 2, 10—
   2    Of an adversary in a suit, in a parody of the law of the Twelve Tables: si status condictus cum hoste intercedit dies, Plaut. Curc. 1, 1, 5; cf. also Gell. 16, 4, 4.

Latin > French (Gaffiot 2016)

hostis,⁴ is, m.,
1 étranger : Cic. Off. 1, 37
2 ennemi [de guerre], ennemi public : Pompeius sæpius cum hoste conflixit quam quisquam cum inimico concertavit Cic. Pomp. 28, Pompée s’est battu plus souvent contre l’ennemi qu’un particulier n’a combattu un adversaire, cf. Cic. Inv. 1, 105 ; Læl. 29 ; aliquem hostem judicare Cæs. G. 5, 56, 3, déclarer qqn ennemi public || f., ennemie : Liv. 30, 14, 2
3 ennemi [en gén.] : hostis alicujus Cic. Mil. 39 ; hostis alicui Cic. Phil. 2, 64, ennemi de qqn ; inimicus atque hostis alicui Cic. Fin. 5, 29, ayant de l’inimitié, de l’hostilité contre qqn || ennemi [en parl. des animaux] : Hor. O. 4, 4, 10 ; Plin. 8, 71 || pion de l’adversaire, pièce [au jeu de latrunculi ] : Ov. Ars 2, 208.

Latin > German (Georges)

hostis, is, c., (got. gasts, ahd. gast, Fremdling, Gast), I) der Fremde, Fremdling, Ausländer (= peregrinus, Ggstz. civis, s. Varro LL. 5, 3. Cic. de off. 1, 37. Macr. sat. 1, 16, 14), Plaut. trin. 102; Curc. 5. Hor. ep. 1, 15, 29. Ambros. de off. 1, 29, 141. – II) insbes., ein kriegführender Fremder = der Feind im Felde und Kriege, griech. πολέμιος, (Ggstz. pacatus), sowie der offene Feind des Vaterlandes übh. (Ggstz. civis; dagegen inimicus = der Feind von Gesinnung, εχθρός, Ggstz. amicus; adversarius = der Gegner, Widersacher übh., ἀνταγωνιστής, A) eig.: socii atque hostes, Sall.: cives hostesque, Liv.: hostes atque cives permixti, Sall.: pacatus an hostis sit, Cic.: maritimus ille et navalis hostis, der zur See u. zu Schiffe kommt, Cic.: cives, hostes iuxta metuere, Sall.: impransus non qui civem dignosceret hoste, Hor.: Pompeius saepius cum hoste conflixit, quam quisquam cum inimico concertavit, Cic.: omnes nos statuit ille non inimicos, sed hostes, Cic.: vicimus perfidos hospites, imbelles hostes, Liv.: se, cum primum posset, hostem fore populo Romano, als Feind auftreten gegen usw., Liv.: Hannibal natus adversus Romanos hostis, Liv.: hostem alqm iudicare, für einen Feind (des Vaterlandes) erklären, Cic.: Sing. kollekt., obsessus multo hoste locus, Sen ad Marc. 9, 3. – fem., capta hostis, feindliche Gefangene, Liv. 30, 14, 2: ille uxorem, tu hostem luges, Curt. 4, 11 (45), 4. – poet., vom Steine im Brettspiele, Ov. art. am. 2, 208. – B) übtr. = ein offener, tätlich verfahrender, erbitterter Feind in Privatverhältnissen, 1) im allg.: h. omnium hominum, Cic.: h. omnium bonorum, Sall. fr.: m. Dat., dis hominibusque hostis, Cic. (mehr Beisp. s. Drak. Liv. 41, 16 extr.). – als fem., Ov. her. 6, 82; art. am. 2, 461. – v. Tieren, genitus hostis pecoris, v. Löwen, Catull.: rhinoceros hostis elephanto, Plin.: v. Abstrakten, licentia studiorum perniciosissima hostis, Feindin, Quint. 2, 2, 10: si facultatem dicendi hostem veritatis invenerit, Quint. 12, 1, 2. – 2) insbes.: a) ein Feind in der Liebe = der Nebenbuhler, Prop. u. Ov. – b) vor Gericht = der Gegner (= adversarius), Plaut. Curc. 5. – / Archaist. Form fostis, Paul. ex Fest. 84, 5.

Latin > English

hostis hostis N C :: enemy (of the state); stranger, foreigner; the enemy (pl.)