humanitas

Latin > English

humanitas humanitatis N F :: human nature/character/feeling; kindness/courtesy; culture/civilization

Latin > English (Lewis & Short)

hūmānĭtas: ātis, f. humanus,
I human nature, humanity, in a good sense; the qualities, feelings, and inclinations of mankind.
I In gen. (for the most part only in Cic.): magna est vis humanitatis, multum valet communio sanguinis, Cic. Rosc. Am. 22, 63: naturas hominum vimque omnem humanitatis penitus perspicere, id. de Or. 1, 12, 53: humanitatis societas, id. Rep. 2, 26: communis humanitatis jus, id. Fl. 11, 24; cf.: communis humanitatis causa, id. Quint. 16, 51: peterem errato veniam ex humanitate communi, id. Sull. 23, 64: humanitatis prima species, id. Tusc. 4, 14, 32: at natura certe dedit, ut humanitatis non parum haberes, id. Rosc. Am. 16, 46: humanitatem tuam amoremque in tuos reditus celeritas declarabit, id. Att. 4, 15, 2: nec potuisse (te) non commoveri (viri amicissimi morte) nec fuisse id humanitatis tuae, id. Lael. 2, 8: fac, id quod est humanitatis tuae, ne quid aliud cures hoc tempore, nisi ut quam commodissime convalescas, which you owe to yourself as a man, id. Fam. 16, 11, 1: assiduitate molestiarum sensum omnem humanitatis ex animis amittimus, id. Rosc. Am. 53, 154 fin.; cf.: jam ad ista obduruimus et humanitatem omnem exuimus, id. Att. 13, 2, 1; id. Lig. 5, 14: nisi ex ejus animo exstirpatam humanitatem arbitramur, id. Lael. 13, 48: age vero, quid esse potest in otio aut jucundius aut magis proprium humanitatis quam sermo facetus ac nulla in re rudis? id. de Or. 1, 8, 32: homines quidem pereunt: ipsa humanitas, ad quam homo effingitur, permanet, Sen. Ep. 65.—
   B Transf., concr., i. q. humanum genus, the human race, mankind (very rare; mostly post-class.): ista in figura hominis feritas a communi tamquam humanitatis corpore segreganda est, Cic. Off. 3, 6, 32: humanitatem hoc loco dicimus omne hominum genus, Hier. Ep. 147: timorem omnem, quo humanitas regitur, sustulerunt, Min. Fel. Oct. 8; App. Dogm. Plat. 1, p. 11; id. Trism. p. 288.
II In partic.
   A Humane or gentle conduct towards others, humanity, philanthropy, gentleness, kindness, politeness (syn.: comitas, facilitas, mansuetudo, clementia, opp. severitas; very freq. and class.): quemquamne existimas Catone proavo tuo commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis? ... Sed si illius comitatem et facilitatem tuae gravitati severitatique asperseris, etc., Cic. Mur. 31, 66; cf.: pro tua facilitate et humanitate, id. Fam. 13, 24, 2: difficillimam illam societatem gravitatis cum humanitate, id. Leg. 3, 1, 1: ut summa severitas summa cum humanitate jungatur, id. Fam. 12, 27: ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum, studiis bellandi jam immanes ac feros, id. Rep. 2, 14; cf. id. Sull. 33, 92; id. de Imp. Pomp. 14, 42; cf. also: omnia plena clementiae, mansuetudinis, humanitatis, id. Q. Fr. 1, 1, 8 fin.; and: pro sua clementia atque humanitate, Hirt. B. G. 8, 21, 2; Caes. B. C. 3, 20, 2: tantaque poena (eos) afficiamus, quantam aequitas humanitasque patitur, Cic. Off. 2, 5, 18: singularis humanitas suavissimique mores, id. Att. 16, 16, A, 6: Caesaris summa erga nos humanitas, id. Fam. 4, 13, 2; cf.: amorem erga me, humanitatem suavitatemque desidero, id. Att. 15, 1, A, 1: humanitas vetat superbum esse adversus socios, Sen. Ep. 88 med.: humanitatis praecipua pars est, honestissimum quemque complecti, etc., Plin. Ep. 9, 5, 1: illa vero vitiosissima, quae jam humanitas vocatur, invicem qualiacumque laudandi, Quint. 2, 2, 10.—
   B Mental cultivation befitting a man, liberal education, good breeding, elegance of manners or language, refinement (cf. on this signif. Gell. 13, 16; syn.: doctrina, litterae, eruditio; freq. and class.): homo non communium litterarum et politioris humanitatis expers, Cic. de Or. 2, 17, 72: esse politum propriis humanitatis artibus, id. Rep. 1, 17; cf.: humanitate politiores, id. de Or. 2, 37, 154: in omni recto studio atque humanitate versari, id. ib. 1, 60, 256: sine ulla bona arte, sine humanitate, sine ingenio, sine litteris, id. Verr. 2, 4, 44, § 98: doctrinae studium atque humanitatis, id. Cael. 10, 24; cf.: propter humanitatem atque doctrinam Anco regi familiaris, id. Rep. 2, 20: in omni genere sermonis, in omni parte humanitatis dixerim oratorem perfectum esse debere, id. de Or. 1, 16, 71; cf. id. ib. 1, 9, 35 (Ellendt ad loc.): orator inops quidam humanitatis atque inurbanus, id. ib. 2, 10, 40: ea quae multum ab humanitate discrepant, ut si quis in foro cantet, good manners, id. Off. 1, 40, 145: Socratem opinor in hac ironia dissimulantiaque longe lepore et humanitate omnibus praestisse, polished language, id. de Or. 2, 67, 270: (epistulae) humanitatis sparsae sale, id. Att. 1, 13, 1: alicujus litteras aut humanitatem adamare, id. Rosc. Am. 41, 121: litteris, et humanitate alicujus delectari, id. Verr. 2, 3, 4, § 8.

Latin > French (Gaffiot 2016)

hūmānĭtās,⁸ ātis, f. (humanus),
1 humanité, nature humaine, ensemble de qualités qui font l’homme supérieur à la bête : vis humanitatis Cic. Amer. 63, la force des sentiments humains ; vim omnem humanitatis perspicere Cic. de Or. 1, 53, étudier à fond ce qui constitue essentiellement la nature humaine ; humanitatem omnem exuere Cic. Att. 13, 2, 1, dépouiller tout caractère humain, cf. Cic. Læl. 48 ; humanitatis est responsio Cic. de Or. 2, 230, c’est humain de répondre ; humanitatis est avec inf. Cic. de Or. 2, 86, il est dans la nature humaine de... ; id non fuit humanitatis tuæ Cic. Læl. 8, ton sentiment humain (ton cœur) ne le permettait pas
2 affabilité, bienveillance, bonté, philanthropie : pro tua facilitate et humanitate Cic. Fam. 13, 24, 2, en raison de ta facilité et de ta bonté, cf. Cic. Mur. 66 ; Fam. 12, 27 ; Sulla 92 ; Off. 1, 106, etc. ; summa Cæsaris erga nos humanitas Cic. Fam. 4, 13, 2, l’extrême bienveillance de César à mon égard
3 culture générale de l’esprit : in omni parte humanitatis perfectus Cic. de Or. 1, 71, excellent dans toutes les branches de la culture humaine ; doctrinæ studium atque humanitatis Cic. Cæl. 24, le goût de la science et de la culture spirituelle ; politioris humanitatis expers Cic. de Or. 2, 72, dépourvu de toute culture un peu délicate
4 politesse des mœurs, savoir-vivre : quæ abhorrent a litteris, ab humanitate Cic. Q. 1, 1, 39, toutes choses qui sont incompatibles avec la culture de l’esprit et la politesse des mœurs, cf. Cic. de Or. 2, 40 ; Off. 1, 145 ; Verr. 2, 3, 8 || [en part.] civilisation : id genus hominum a quo ad alios pervenisse putetur humanitas Cic. Q. 1, 1, 27, une race d’hommes telle qu’on lui attribue le développement de la civilisation chez les autres peuples, cf. Cæs. G. 1, 1, 3.

Latin > German (Georges)

hūmānitās, ātis, f. (humanus), I) die Menschennatur, Menschlichkeit, die menschliche Würde, das menschliche Gefühl (im Ggstz. zur wilden Natur des Tieres), 1) eig.: humanitas, ad quam homo effingitur, Sen.: omnem humanitatem exuere, Cic.: commune humanitatis corpus, der moralische Gemeinkörper, Cic.: natura tibi dedit, ut humanitatis non parum haberes, menschliches Gefühl, Cic.: fac id quod est humanitatis tuae (was du dir als Mensch schuldig bist), ne quid aliud cures hoc tempore, nisi ut quam commodissime convalescas, Cic. – 2) meton., die Menschheit = menschliche Gesellschaft, das menschliche Geschlecht, Apul. de dogm. Plat. 1, 16. Min. Fel. 8, 2. Arnob. 2, 46 extr. – II) insbes.: A) = φιλανθρωπία, die Menschenliebe, Menschenfreundlichkeit, Leutseligkeit, das liebreiche Wesen, die Freundlichkeit im Umgange mit andern (Ggstz. inhumanitas, superbia), Cic. u.a.: edictorum (in den Ed.), Cic.: adversus minores h., Sen nat. qu. 4. praef. § 18. – B) = παιδεία, a) die feinere-, höhere Bildung (Ggstz. immanitas), die bes. aus einer vertrauten Bekanntschaft mit Dichtern, Rednern, Geschichtschreibern u. den zu ihrem Verständnis nötigen Kenntnissen entsteht (vgl. Ellendt Cic. de or. 1, 35), propterea quod (Belgae) a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, Caes.: quid esse potest magis proprium humanitatis, quam sermo facetus ac nulla in re rudis, Cic.: communium litterarum ac politioris humanitatis expers, Cic.: de studiis humanitatis ac litterarum loqui, Cic. – b) (als Folge der höheren Bildung) der feine Geschmack, das feinere Gefühl für Anstand und Schicklichkeit, die feine Lebensart, (orator) inops quidam humanitatis atque inurbanus, Cic.: ea, quae multum ab humanitate discrepant, grobe Verstöße gegen Anstand u. Schicklichkeit, Cic.

Latin > Chinese

humanitas, atis. f. :: 仁。良善。寬仁。— ingenii 受敎。隨和。Peritior humanitas 學文。Versari in humanitate 務學文。