κροκόδειλος

English (LSJ)

later for κροκόδιλος.

German (Pape)

[Seite 1512] ὁ, 1) das Krokodil, die größte u. gefährlichste Nileidechse, Her. 2, 68 ff.; ὁ ποτάμιος, ὁ ἐν Αἰγύπτῳ, Arist. H. A. 1, 11. 2, 10; – nach Her. 2, 69 bedeutet es eigentlich jede Eidechse, daher ὁ κρ. χερσαῖος = Landeidechse, 4, 192; Arist. H. A. 5, 33. – 2) ein sophistischer Schluß, Rhett. Die ihm, u Grunde liegende Geschichte erzählt Luc. Vit. auct. 22.

French (Bailly abrégé)

ου (ὁ) :
1 crocodile, animal ; κροκόδειλος χερσαῖος, sorte de grand lézard;
2 sorte de sophisme.
Étymologie: p.-ê. par dissimil. p. κροκόδειρος, litt. « à la peau jaunâtre », de κρόκος, δέρω.

Russian (Dvoretsky)

κροκόδειλος: ὁ
1 (тж. κ. ὁ χερσαῖος Arst.) ящерица Her.;
2 (тж. κ. ὁ ποτάμιος Arst.) крокодил Her. etc.;
3 «крокодил» (вид софизма: крокодил обещает матери вернуть похищенного ребенка, если она отгадает его намерение; мать говорит: «ты не вернешь мне его»; крокодил доказывает, что, независимо от истинности или неистинности этого положения, он не должен вернуть ребенка, а мать доказывает, что в обоих случаях он должен вернуть его) Luc.

Greek (Liddell-Scott)

κροκόδειλος: ὁ, σαύρα κυρίως λέξις Ἰωνική, Ἡρόδ. 2. 69· κρ. χερσαῖοι, μεγάλαι σαῦραι τῆς κεντρικῆς Ἀφρικῆς, ὁ αὐτ. 4. 192, πρβλ. Ἀριστ. Ἀποσπ. 320, Αἰλ. π. Ζ. 1. 58. 2) ἡ μεγίστη σαύρα τοῦ Νείλου, ὁ κροκόδειλος, ὁ καλούμενος ὑπὸ τῶν ἐπιχωρίων χάμψα, Ἡρόδ. 2. 68 κἑξ.· εὕρηται δὲ καὶ ἐν τῷ Ἰνδῷ, ὁ αὐτ. 4. 44· καλούμενος δὲ πρὸς διάκρισιν, ὁ κρ. ὁ ποτάμιος, Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 1. 11, 10, κτλ.· αὐξάνεται δὲ εἰς μῆκος δεκαεπτὰ πήχεων, αὐτόθι 5. 33, 5. ΙΙ. ὄνομα σοφίσματός τινος, ἴδε Λουκ. Νεκρ. Διαλ. 1. 2, Βίων Πρᾶσιν 22· ὡσαύτως κροκοδειλίτης, ὁ, Ρήτορες (Walz) 4. 154., 7. 163· κροκοδείλινος λόγος Κλήμ. Ἀλ. 651· crocodilinae ambiguitates, ὡς τὸ κερατίναι, Κοϊντιλ.· ἴδε Menag. εἰς Διογ. Λ. 2. 108, Spald. εἰς Κοϊντιλ. 1. 10, 5.

Greek Monolingual

και κροκόδιλος και κορκόδειλος (AM κροκόδειλος και κορκόδειλος, Α και κροκόδιλος και κορκόδριλλος και κορκότιλος και κροκύδιλος)
σαρκοφάγο και μεγάλων διαστάσεων ερπετό της τάξης κροκοδείλια
αρχ.
διάφορα είδη σαύρας.
[ΕΤΥΜΟΛ. Ο τ. κροκό-διλος πιθ. < κροκό-δριλος < κρόκη «χαλίκι» + δρῖλος «σκουλήκι», με ανομοίωση του -ρ- (πρβλ. φρατρία: φατρία). Κατ' άλλη άποψη, η λ. ανήκει στο προελλ. γλωσσικό υπόστρωμα. Πρόκειται για λ. ευρείας χρήσεως, που αρχικά σήμαινε «διάφορα είδη σαύρας» και κατέληξε αργότερα να δηλώνει τους κροκοδείλους τών ποταμών Νείλου και Ινδού. Το -ει- του τ. κροκόδειλος οφείλεται σε σφάλμα ιωτακισμού, ενώ ο σχηματισμός του τ. κορκόδειλος σε μετάθεση. Τη λ. δανείστηκε η λατ. με τη μορφή crocodilus και απ' αυτήν διάφορες ευρωπ. γλώσσες (πρβλ. αγγλ. crocodile).
ΠΑΡ. κροκοδ(ε)ιλίζω
αρχ.
κροκοδιλέα, κροκοδίλεον, κροκοδιλιάς, κροκοδίλινος, κροκοδιλίτης
νεοελλ.
κροκοδείλιος.
ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) αρχ. κροκοδιλοβοσκός, κροκοδιλόβρωτος, κροκοδιλόδηκτος, κροκοδιλοειδής, κροκοδιλοπάρδαλις, κροκοδιλοτάφιον].

Greek Monotonic

κροκόδειλος: ὁ,
1. σαυροειδές ερπετό, αρχικά Ιων. λέξη, σε Ηρόδ.
2. η σαύρα του Νείλου, ο κροκόδειλος, στον ίδ.

Middle Liddell

κροκόδειλος, ὁ,
1. a lizard, properly an ionic word, Hdt.
2. the Nile-lizard, crocodile, Hdt.

Mantoulidis Etymological

(=μεγάλη σαύρα πού ζεσταίνεται στόν ἥλιο πάνω σέ γυαλιστερές πέτρες). Ἀπό τό κρόκη = κροκάλη (=χαλίκι) + δειλός, ἀντί: δρῖλος (=σκουλήκι).

Translations

lizard

Abenaki: kakadôlôgw; Adyghe: щыдырхъуае, хьамплъыжь; Afrikaans: akkedis; Akkadian: 𒅴 𒋃; Albanian: hardhucë, hardhje, hardhël; Amharic: እንሽላሊት; Arabic: سِحْلِيَّة‎, ضَبّ‎, عَظَاءَة‎, بُرْص‎; Egyptian Arabic: برص‎; Hijazi Arabic: سَحْلِيَّة‎; Iraqi Arabic: بريعصي‎; Lebanese Arabic: حردون‎; Moroccan Arabic: بوبريص‎; Aragonese: sargantana; Armenian: մողես; Assamese: জেঠি; Asturian: llagartesa; Aymara: jararankha; Azerbaijani: kərtənkələ; Bashkir: кеҫәртке; Basque: musker; Belarusian: яшчарка; Bengali: টিকটিকি; Breton: kazh-raden; Brunei Malay: cacak; Bulgarian: гущер; Burmese: အိမ်မြှောင်; Buryat: гүрбэл; Catalan: llangardaix, sargantana; Catawba: wapiri; Chechen: моьлкъа; Cherokee: ᏙᏲᎯᎳ, ᏘᏲᎭᎵ; Chinese Cantonese: 蜥蜴; Dungan: шәчунзы, шәмачунзы; Hakka: 狗嫲蛇, 山狗太, 蜥蜴; Mandarin: 蜥蜴; Min Dong: 杜墊, 杜垫; Min Nan: 杜墊, 杜垫, 蜥蜴; Wu: 四腳蛇, 四脚蛇; Chiricahua: ma'ishǫ́í; Chuvash: калта; Cornish: peswarpaw, pajarpaw, pedrevan; Crimean Tatar: kesertki; Czech: ještěrka, ještěr; Dalmatian: lačar; Danish: firben, øgle; Daur: isel; Dutch: hagedis; Dzongkha: ཙི་ཙི་དམརམོ; Elfdalian: ella; Emilian: arzintèla, lusért, luśèrta; Erzya: метьказ; Esperanto: lacerto; Estonian: sisalik; Even: исэл; Faroese: edla, ødla; Finnish: lisko; French: lézard; Friulian: lisierte; Gagauz: guşter; Galician: lagarto, lagartixa; Georgian: ხვლიკი; German: Eidechse, Echse; Alemannic German: Heidenëchsli, Heidëchsli, Aaideggs; Greek: σαύρα; Ancient Greek: σαύρα; Greenlandic: sisamavilik; Guaraní: teju; Haitian Creole: leza; Hausa: ƙadangare; Hawaiian: moʻo; Hebrew: לְטָאָה‎, חַרדוֹן‎; Hiligaynon: tiki; Hindi: छिपकली; Hungarian: gyík; Icelandic: eðla; Ido: lacerto; Igbo: ugwere; Ilocano: alutiit; Indonesian: kadal; Ingush: шолкъ; Interlingua: lacerta; Irish: earc, laghairt; Italian: lucertola; Japanese: 蜥蜴, トカゲ; Javanese: kadhal; Kalmyk: гүрвлдә; Kannada: ಹಲ್ಲಿ; Kapampangan: lupisak; Karachay-Balkar: гургун, кеселекке; Karakalpak: kesirtke; Kashmiri: کینٛکہٕ لٔٹ‎, کرٛینٛکہٕ لٔٹ‎; Kayapó: êtuwa; Kazakh: кесіртке; Ket: тульн; Khakas: килескі; Khmer: ជីងចក់; Kikuyu: njagathi Korean: 도마뱀; Kumyk: гесертки, гьалкъа; Kurdish Central Kurdish: مارمێلکە‎; Kyrgyz: кескелдирик; Lao: ກະປອມ, ຈີ່ໂປ່ມ, ປອມຂາງ; Latgalian: škierzlots; Latin: lacerta; Latvian: ķirzaka; Laz: მთხოლარი; Lezgi: чурчул; Ligurian: grîgoa; Limburgish: aektes; Lithuanian: dríežas; Low German Dutch Low Saxon: evertaske, eveltasse; German Low German: Adderditsch, Eerdditsch, Eevtask, Evertasch; Luxembourgish: Eidechs, Omes; Macedonian: гуштер; Malagasy: androngo; Malay: cicak; Malayalam: പല്ലി; Maltese: wiżgħa, gremxula; Manx: jialgheer; Maori: ngārara, ngaha, moko, kumukumu; Marathi: सरडा; Mari Western Mari: шӓкшӓльӹ; Mingrelian: ხვილარი; Mongolian: гүрвэл; Nahuatl Central: cuetzpalin; Central Huasteca: ketspali; Classical: cuetzpalin; Nanai: исэлэн; Nanticoke: oh!kaush-kiss; Navajo: naʼashǫ́ʼii; Nepali: छेपारो; Newar: माय्‌बिलि; Norman: lêzarde; Northern Yukaghir: валудул; Norwegian Bokmål: øgle, firfisle; Nynorsk: øgle, firfisle; Northern Sámi:deaččalakkis; Occitan: cernalha, angròla; Old English: āþexe; Old Saxon: egithassa; Oriya: ଝିଟିପିଟି; Orok: эсилэ; Ossetian: гӕгкуыри, гӕккуыритӕ; Pashto: لټکه‎; Persian: مارمولک‎, سوسمار‎, چلپاسه‎; Piedmontese: lazerta; Plautdietsch: Äajdakjs, Äajdakjsel; Polish: jaszczurka; Portuguese: lagarto; Punjabi: ਕਿਰਲੀ; Quechua: qaraywa, ararankha; Rapa Nui: moko; Romanian: șopârlă; Romansch: lischerna, luschard; Russian: ящерица, ящерка ящер; Samoan: mo'o; Samogitian: drėižā; Sanskrit: मुषली; Sardinian: tiligherta, tilicherta, tilicheta, tziligherta, lugesti, lucesti, lugestra, luxeta, atalighelte, atalighelta, atiligherta, cabixeta, calaxerta, calixerta, caluxerta; Scots: lizard; Scottish Gaelic: laghairt, dearc-luachrach; Serbo-Croatian Cyrillic: гу̏штер; Roman: gȕšter; Shona: dzvinyu; Shor: келескин; Sicilian: gièrdula, lucerta, lucèrtula; Silesian: jaszczurki; Sinhalese: කටුස්සා; Slovak: jašter, jašterica; Slovene: kuščar; Sorbian Lower Sorbian: jašćeŕ, jašćerica; Upper Sorbian: ješćelca; Southern Altai: келескен; Spanish: lagarto, lagartija; Svan: ჰა̈შდა̈კუ̂; Swahili: mjusi; Swedish: ödla; Tagalog: butiki; Tajik: калтакалос, калпеса; Tamil: பல்லி; Taos: k'ùołàxenlo'óna; Tatar: кәлтә; Telugu: బల్లి; Thai: กิ้งก่า; Tibetan: རྩངས་པ།; Tigrinya: ጠበቕ; Tongan: moko; Tsakhur: баӏнек, калез; Tswana: kgatlampane; Turkish: kertenkele; Turkmen: kelpeze, suwulgan, hažžyk; Tuvan: селеске; Ukrainian: ящірка; Urdu: چھپکلی‎; Uyghur: كەسلەنچۈك‎; Uzbek: kaltakesak; Venetian: luxèrta, łuxèrtoła, luxèrtola, uxèrta, oxèrtola, lisarda, ixèrdola, risàrdoła, ruxèrtola, bisèrgoła, tarantèla; Vietnamese: thằn lằn; Vilamovian: edikjys; Volapük: lasär; Walloon: cwarpece, cwate-peces; Welsh: madfall; West Flemish: aketissn; West Frisian: hagedis; Western Apache: na'ishǫ́'; Westrobothnian: årmskrøl; White Hmong: ntses qa; Yakut: күлгэри, тыймыыт; Yiddish: יאַשטשערקע‎; Yoruba: aláǹgbá; Zazaki: marmalok; Zhuang: duzcoengmax

crocodile

Acehnese: buya; Afrikaans: krokodil; Akan: ɔdɛnkyɛm; Aklanon: boaya; Albanian: krokodil; Amharic: አዞ; Arabic: تِمْسَاح‎; Egyptian Arabic: تمساح‎; Aragonese: crocodilo; Armenian: կոկորդիլոս; Old Armenian: նհանգ, կոկորդիղոս; Assamese: ঘঁৰিয়াল, মগৰ; Asturian: cocodrilu; Azerbaijani: timsah; Barein: màrà; Basque: krokodilo; Bau Bidayuh: buai; Belarusian: кракадзі́л; Bemba: íñ-ñandú; Bengali: কুমীর; Biatah Bidayuh: bu'ai; Breton: krokodil; Brunei Malay: buaya; Bulgarian: крокодил; Burmese: မိကျောင်း; Catalan: cocodril; Cebuano: buaya; Central Dusun: buayo; Central Melanau: baya, atip; Chechen: вок; Chichewa: ng'ona; Chinese Cantonese: 鱷魚, 鳄鱼; Dungan: фищя, щя; Mandarin: 鱷魚, 鳄鱼, 鰐, 鳄; Coptic: ⲉⲙⲥⲁϩ; Cornish: krokodil; Crimean Tatar: timsah; Czech: krokodýl; Danish: krokodille; Dutch: krokodil; Ekpeye: ọnụbà; Esperanto: krokodilo; Estonian: krokodill; Farefare: ẽbga; Faroese: krokodilla; Fataluku: lavei; Finnish: krokotiili, krokodiili; French: crocodile; Old French: cocodril; Friulian: crocodîl; Galician: crocodilo; Georgian: ნიანგი; German: Krokodil; Greek: κροκόδειλος; Ancient Greek: κροκόδειλος; Greenlandic: kuukkooriarsuaq; Guaraní: jakare; Gujarati: મગર; Gwere: ngoona; Haitian Creole: kwokodil; Hausa: kada; Hebrew: תַּנִּין‎; Higaonon: bu-aya; Hindi: मगर, घड़ियाल, मगरमच्छ; Hungarian: krokodil; Hunsrik: Krokodill; Icelandic: krókódíll; Ido: krokodilo; Igbo: agụ iyi; Indonesian: buaya; Interlingua: crocodilo; Irish: crogall; Italian: coccodrillo; Japanese: 鰐; Javanese: baya; Kabiyé: kazayaɣ; Kalmyk: матр; Kannada: ಮೊಸಳೆ; Kapampangan: dapu; Karachay-Balkar: сарыубек, сарыуек; Kashmiri: مَگَر مَژھ‎; Kazakh: қолтырауын; Khmer: ក្រពើ; Kikuyu: kĩng'ang'i Kimaragang: buayo; Kongo: ngandu; Korean: 악어(鱷魚); Kuna: tain; Kurdish Northern Kurdish: neheng; Kyrgyz: крокодил; Lao: ແຂ້, ຈໍຣະເຂ້, ຈະເຂ້, ຈີ່ແຂ້, ກຸມພີ; Latin: crocodilus, corcodillus; Latvian: krokodils; Lingala: ngando 1a or Lithuanian: krokodilas; Luba-Kasai: ngandù; Luo: nyang'; Macedonian: крокодил; Malagasy: voay, mamba; Malay: buaya; Malayalam: മുതല; Maltese: kukkudrill; Maori: kokorotaera, karakotaera, kumi ihuroa; Meru: king'ang'i; Minangkabau: buayo; Miriwung: joowinyin; Mon: ကျာံ; Mongolian: матар; Moore: yẽbga; Mopan Maya: ʼayin; Motu: uala; Navajo: táłkááʼ tsʼin; Nogai: алаван; Norwegian Bokmål: krokodille; Nynorsk: krokodille; Occitan: crocodil; Old High German: nihhus; Oriya: ମଗର; Oromo: naacha; Pali: suṃsumāra; Mon: ကုမ္ဘိလ; Pashto: تمساح‎, غروی‎, سنګساره‎; Persian: تمساح‎, کروکودیل‎, نهنگ‎, کرتن کله‎; Plautdietsch: Kruckedell; Polish: krokodyl; Portuguese: crocodilo; Romanian: crocodil; Russian: крокодил; Samoan: kolokotaila; Scottish Gaelic: crogall; Serbo-Croatian Cyrillic: крокодил; Roman: krokodil; Sinhalese: කිඹුල්; Slovak: krokodíl; Slovene: krokodil; Somali: yaxaas; Spanish: cocodrilo; Sundanese: ᮘᮥᮠᮚ; Swahili: mamba, ngwena; Swazi: íngwenya; Swedish: krokodil; Tagalog: buwaya; Tajik: тимсоҳ, крокодил; Tamil: முதலை; Tatar: крокодил; Tausug: buaya; Telugu: మొసలి; Ternate: sama; Tetum: lafaek; Thai: จระเข้; Tibetan: ཀུམ་བི་ར; Tigrinya: ሓርገጽ; Tok Pisin: pukpuk; Tokelauan: kolokotaila; Tswana: kwena; Turkish: timsah; Turkmen: krokodil; Ukrainian: крокодил; Urdu: مَگَرْمَچھ‎; Uyghur: تىمساھ‎; Uzbek: timsoh, krokodil; Vietnamese: sấu, cá sấu; Volapük: krokod; Welsh: crocodeil; West Coast Bajau: beliou, buoyo; White Hmong: khej; Wolof: jasig ji; Xhosa: ingwenya; Yiddish: קראָקאָדיל‎; Yoruba: ọni; Zazaki: timsah; Zulu: íngwenya