εξίσταμαι: Difference between revisions
Ἴσος ἴσθι πᾶσι, κἂν ὑπερέχῃς τῷ βίῳ → Quamvis superior sorte, da te aequum omnibus → Sei allen gleich, auch wenn du reicher bist
m (Text replacement - "ὑμῑν" to "ὑμῖν") |
m (Text replacement - "εῑον" to "εῖον") |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=(AM [[ἐξίστημι]], μέσ. [[εξίσταμαι]] και [[ἐξιστάνω]] και ἐξιστῶ, -άω) [[ίστημι]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[μένω]] [[έκθαμβος]], [[σαστίζω]] («ἀπορῶ καὶ ἐξίσταμαι»)<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> <b>μέσ.</b> ταράζομαι, [[τρομάζω]]<br /><b>2.</b> (το θηλ. της μτχ. παρακμ. ως επίθ.) <i>ἐξεστηκυῑα</i><br />έξαλλη, [[αλλόφρων]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[μετακινώ]] από τη [[θέση]] του, [[μεταβάλλω]], [[αλλοιώνω]] («ἡ μὲν [[λύπη]] ἐξίστησι καὶ φθείρει τὴν τοῦ ἔχοντος φύσιν», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>απρόσ.</b> <i>ἐξίστησι</i><br />τραβά την [[προσοχή]]<br /><b>3.</b> [[ερεθίζω]], συνταράζω («γυναῑκες τινες ἐξ ἡμῶν ἐξέστησαν ἡμᾱς γενόμεναι ὄρθριαι ἐπὶ τὸ | |mltxt=(AM [[ἐξίστημι]], μέσ. [[εξίσταμαι]] και [[ἐξιστάνω]] και ἐξιστῶ, -άω) [[ίστημι]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[μένω]] [[έκθαμβος]], [[σαστίζω]] («ἀπορῶ καὶ ἐξίσταμαι»)<br /><b>μσν.</b><br /><b>1.</b> <b>μέσ.</b> ταράζομαι, [[τρομάζω]]<br /><b>2.</b> (το θηλ. της μτχ. παρακμ. ως επίθ.) <i>ἐξεστηκυῑα</i><br />έξαλλη, [[αλλόφρων]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[μετακινώ]] από τη [[θέση]] του, [[μεταβάλλω]], [[αλλοιώνω]] («ἡ μὲν [[λύπη]] ἐξίστησι καὶ φθείρει τὴν τοῦ ἔχοντος φύσιν», <b>Αριστοτ.</b>)<br /><b>2.</b> <b>απρόσ.</b> <i>ἐξίστησι</i><br />τραβά την [[προσοχή]]<br /><b>3.</b> [[ερεθίζω]], συνταράζω («γυναῑκες τινες ἐξ ἡμῶν ἐξέστησαν ἡμᾱς γενόμεναι ὄρθριαι ἐπὶ τὸ μνημεῖον», ΚΔ)<br /><b>4.</b> [[παρακινώ]] («ἀρετῆς [[ὕψος]] εἰς ἀπάθειαν ἐξέστησε τὴν ψυχήν», <b>Πλούτ.</b>)<br /><b>5.</b> [[διευθετώ]], [[κανονίζω]] («τὸν ἀντιποιησόμενον ἐκστήσω»)<br /><b>6.</b> [[σταθμίζω]] («[[πολλάκις]] ἐξέστησα τὴν φιλότητα»)<br /><b>7.</b> (παθ. και μέσ.) [[αποχωρώ]], απομακρύνομαι («ἐκέλευσέ τε αὐτὸν ἐκ τοῦ μέσου ἐξίστασθαι», <b>Ξεν.</b>)<br /><b>8.</b> [[βγαίνω]] από τον αρμό<br /><b>9.</b> [[παραιτούμαι]] από την [[κατοχή]] ενός πράγματος («ἧς [ἀρχῆς] οὐδ' ἐκστῆναι ἔτι ὑμῖν ἔστιν», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>10.</b> [[εγκαταλείπω]], [[παρατώ]] («ἑκὼν ὑμῖν ἐξίσταμαι τῆς φιλίας», Λυσ.)<br /><b>11.</b> <b>μέσ.</b> [[αλλάζω]] [[γνώμη]] («ἐγὼ μὼν ὁ [[αὐτός]] εἰμι καὶ οὐκ ἐξίσταμαι», <b>Θουκ.</b>)<br /><b>12.</b> [[εξέχω]], [[υπερβάλλω]]<br /><b>13.</b> (για [[γλώσσα]]) [[διαφέρω]] από την [[κοινή]] [[χρήση]]·,<br /><b>14.</b> <b>φρ.</b> «ἐξιστάναι τινὰ φρενῶν τῶν λογισμῶν» — [[κάνω]] κάποιον έξω φρενών<br /><b>15.</b> (μτχ. παρακμ. ως επίθ.) <i>ἐξεστηκὸς</i> και <i>ξεστηκός</i>, <i>ο</i> (Μ ἐξεστηκός)<br />ο [[εμβρόντητος]]. | ||
}} | }} | ||
Revision as of 10:21, 24 August 2022
Greek Monolingual
(AM ἐξίστημι, μέσ. εξίσταμαι και ἐξιστάνω και ἐξιστῶ, -άω) ίστημι
μσν.- νεοελλ.
μένω έκθαμβος, σαστίζω («ἀπορῶ καὶ ἐξίσταμαι»)
μσν.
1. μέσ. ταράζομαι, τρομάζω
2. (το θηλ. της μτχ. παρακμ. ως επίθ.) ἐξεστηκυῑα
έξαλλη, αλλόφρων
αρχ.
1. μετακινώ από τη θέση του, μεταβάλλω, αλλοιώνω («ἡ μὲν λύπη ἐξίστησι καὶ φθείρει τὴν τοῦ ἔχοντος φύσιν», Αριστοτ.)
2. απρόσ. ἐξίστησι
τραβά την προσοχή
3. ερεθίζω, συνταράζω («γυναῑκες τινες ἐξ ἡμῶν ἐξέστησαν ἡμᾱς γενόμεναι ὄρθριαι ἐπὶ τὸ μνημεῖον», ΚΔ)
4. παρακινώ («ἀρετῆς ὕψος εἰς ἀπάθειαν ἐξέστησε τὴν ψυχήν», Πλούτ.)
5. διευθετώ, κανονίζω («τὸν ἀντιποιησόμενον ἐκστήσω»)
6. σταθμίζω («πολλάκις ἐξέστησα τὴν φιλότητα»)
7. (παθ. και μέσ.) αποχωρώ, απομακρύνομαι («ἐκέλευσέ τε αὐτὸν ἐκ τοῦ μέσου ἐξίστασθαι», Ξεν.)
8. βγαίνω από τον αρμό
9. παραιτούμαι από την κατοχή ενός πράγματος («ἧς [ἀρχῆς] οὐδ' ἐκστῆναι ἔτι ὑμῖν ἔστιν», Θουκ.)
10. εγκαταλείπω, παρατώ («ἑκὼν ὑμῖν ἐξίσταμαι τῆς φιλίας», Λυσ.)
11. μέσ. αλλάζω γνώμη («ἐγὼ μὼν ὁ αὐτός εἰμι καὶ οὐκ ἐξίσταμαι», Θουκ.)
12. εξέχω, υπερβάλλω
13. (για γλώσσα) διαφέρω από την κοινή χρήση·,
14. φρ. «ἐξιστάναι τινὰ φρενῶν τῶν λογισμῶν» — κάνω κάποιον έξω φρενών
15. (μτχ. παρακμ. ως επίθ.) ἐξεστηκὸς και ξεστηκός, ο (Μ ἐξεστηκός)
ο εμβρόντητος.
