ἐξίστημι

English (LSJ)

A causal in pres., impf., fut., aor. 1:—displace: hence, change, alter utterly, τὰν φύσιν Ti.Locr.100c, Arist.EN1119a23, cf. Plot.6.2.7; τὴν πολιτείαν Plu.Cic.10; ἐ. τῆς ποιότητος τὸν οἶνον Id.2.702a.
2 metaph., ἐξιστάναι τινὰ φρενῶν drive one out of his senses, E.Ba.850; νοῦ οἶνος ἐξέστησέ με E.Fr.265; τοῦ φρονεῖν X.Mem.1.3.12; ταῦτα κινεῖ, ταῦτα ἐξίστησιν ἀνθρώπους αὑτῶν D. 21.72; simply ἐ. τινά drive one out of his senses, confound, amaze, Hp.Coac.429; ἐξιστάντα καὶ φοβοῦντα τοὺς ἀνθρώπους Muson.Fr.8p.35H.; ἐξίστησι diverts the attention, Arist.Rh.1408b23; excite, ib. 36, Ev.Luc.24.22; τὸν λογισμόν, τὴν διάνοιαν, Plu.Sol.21, Crass.23; also ἐ. τινὰ τῶν λογισμῶν Id.Fab.5; εἰς ἀπάθειαν ἐ. τὴν ψυχήν Id.Publ. 6.
3 get rid of, dispose of the claims of a person, Sammelb.5246.14(i B.C.), etc.
4 ἐξεστᾰκότα (ἐξεστηκότα cod.): εἰς δίκην κεκληκότα, Hsch.
B intr. in Pass. and Med., with aor. 2, pf., and plpf. Act.:
1 of place, arise out of, become separated, ἐξ.. ἵστατο Νεῖκος Emp.36, cf. 35.10; stand aside from, ἐκστάντες τῆς ὁδοῦ out of the way, Hdt.3.76; ἐκ τοῦ μέσου X.An.1.5.14; θάκων καὶ ὁδῶν ἐ. [τινί] stand out of the way for him, make way for him, Id.Smp.4.31; ἐκστῆναί τινι S.Ph.1053, Aj. 672, Ar.Ra.354, etc.: abs., in same sense, E.IT1229 (troch.), Ar. Ach.617, etc.: metaph., ἐξ ἕδρας σοι πλόκαμος ἐξέστηχ' is displaced, disordered, E.Ba.928; οὐδὲ μένει νοῦς.. ἀλλ' ἐξίσταται S.Ant.564.
2 c. acc., shrink from, shun, νιν οὐκ ἂν ἐξέστην ὄκνῳ Id.Aj.82; οὐδέν' ἐξίσταμαι D.18.319; οὐδένα πώποτε κίνδυνον ἐξέστησαν Id.20.10.
3 go out of joint, ἐ. ἰσχίον Hp.Aph.6.59, cf. Fract.14,6.
II c. gen. rei, retire from, give up possession of, τῆς ἀρχῆς Th.2.63, 4.28; ἐκστῆναι τῆς οὐσίας, ἁπάντων τῶν ὄντων, become bankrupt, Antipho 2.2.9, D.36.50; τῶν ὑπαρχόντων BGU473.11 (ii A. D.).
2 cease from, abandon, τῆς φιλίας, τῶν μαθημάτων, Lys.8.18, X.Cyr.3.3.54; τῶν σπουδασμάτων Pl.Phdr.249c, etc.; οἱ τῶν πολιτικῶν ἐξεστηκότες Isoc. 4.171; τῆς ὑποθέσεως D.10.46; τῶν πεπραγμένων, i.e. disown them, Id.19.72; ἐ. τινὸς εἴς τι Pl.Lg.907d; also ἐ. ἄθλου τινί, στρατηγίας τινί, abandon it in his favour, Nic.Dam.73J., Plu.Nic.7; τῆς Σικελίας τινι Id.Pomp.10.
3 ἐκστῆναι πατρός lose one's father, give him up, Ar.V.477; καρδίας ἐξίσταμαι τὸ δρᾶν I depart from my heart's purpose, S.Ant.1105; esp. φρενῶν ἐκστῆναι lose one's senses. E.Or. 1021, etc.; διὰ τὸ γῆρας τοῦ φρονεῖν Isoc.5.18; ἐμαυτοῦ Aeschin.2.4, Men.Sam.276; ψυχὴ ἐξεστηκυῖα τῶν λογισμῶν Plb.32.15.8: abs., to be out of one's wits, be distraught, ἐ. μελαγχολικῶς Hp.Prorrh.1.18, cf. Men.Sam.64, etc.; ἐξέστην ἰδών Philippid.27; ἐ. ὑπὸ γήρως Com.Adesp.860; ταῖς διανοίαις Vett. Val.70.25; ἐξίστασθαι καὶ μαίνεσθαι πρὸς τὴν ὀσμήν Arist.HA577a12; of anger, εὐθέως ἐξστησόμενος Phld. Ir.p.78 W.; to be astonished, be amazed, Ev.Matt.12.23, Ev.Marc.2.12, etc.; lose consciousness, of Sisera, LXX Jd.4.21.
4 ἐξίστασθαι τῆς αὑτοῦ ἰδέας depart from, degenerate from one's own nature, Pl.R. 380d; ἐκ τῆς αὑτοῦ φύσεως Arist.HA488b19; [δημοκρατία] ἐξεστηκυῖα τῆς βελτίστης τάξεως Id.Pol.1309b32; αἱ δημοκρατίαι ἐ. εἰς τὰς ἐναντίας πολιτείας degenerate into... ib.1306b18, cf. Rh.1390b28: abs., ἐ. μὴ μεταφυτευόμενον Thphr. HP 6.7.6, etc., cf. Plu.2.649e; χυμὸς ἐξιστάμενος changing its properties, turning, Hp.VM24; οἶνος ἐξεστηκώς or ἐξιστάμενος changed, sour wine, D.35.32, Thphr. CP 6.7.5; πρόσωπα ἐξεστηκότα disfigured faces, X.Cyr.5.2.34.
5 abs., change one's position, change one's opinion, ἐγὼ μὲν ὁ αὐτός εἰμι καὶ οὐκ ἐξίσταμαι Th.2.61: opp. ἐμμένειν τῇ δόξῃ, Arist.EN1151b4.
6 of language, to be removed from common usage, Id.Rh.1404b13.
III stand out, project, ἐξεστηκός convex, opp. κοῖλον, Id.HA493b4.

German (Pape)

[Seite 883] (s. ἵστημι), herausstellen, -bringen, bes. aus dem gewöhnlichen Zustande in einen andern versetzen; φύσιν Tim. Locr. 100 c, wie Arist. ἡ μὲν λύπη ἐξίστησι καὶ φθείρει τὴν τοῦ ἔχοντος φύσιν Eth. 3, 12; ἔκστησον φρενῶν Eur. Bacch. 848, von Sinnen bringen, der auch οἶνος ἐξέστησέ με sagt; vgl. Ath. I, 31 f.; τὰ φαλάγγια τοὺς ἀνθρώπους τοῦ φρονεῖν ἐξίστησι Xen. Mem. 1, 3, 12; ἐξέστησε ταῖς διανοίαις πάντας Pol. 11, 27, 7; vgl. Dem. 21, 72 ταῦτα κινεῖ, ταῦτα ἐξίστησιν ἀνθρώπους ἑαυτῶν, sie außer sich bringen; Sp., wie Plut. Poplic. 6 τὴν ψυχὴν εἰς ἀναλγησίαν, wie τὸν λογισμόν, τὴν διάνοιαν, verwirren, Sol. 21 Crass. 23; ἀρετὴν πρὸς τὸ ἐναντίον, in das Gegentheil verwandeln; geradezu verderben, verschlechtern, wie τὴν πολιτείαν Cic. 10. – Häufiger im wegbegeben, weggehen, ἐξ ἕδρας σοι πλόκαμος ἐξέστηχ' ὅδε Eur. Bacch. 926; bes. τινί, vor Jemandem weichen, ihm Platz machen, ἐξίστατο νυκτὸς κύκλος τῇ ἡμέρᾳ Soph. Ai. 657; σοί γ' ἑκὼν ἐκστήσομαι, dir weiche ich gern, Phil. 1042; im Gegensatz von μένειν, Ant. 560; φεύγετε, ἐξίστασθε Eur. I. T. 1229, fliehet, macht euch fort; wie ἐξίστω Ar. Ach. 617; τῆς ὁδοῦ Her. 3, 76; ἐκέλευεν αὐτὸν ἐκ τοῦ μέσου ἐξίστασθαι Xen. An. 1, 5, 14; ἐξίστασθαι ὁδοῦ, aus dem Wege gehen, Conv. 4, 31; Plut. Rom. 20; τινὶ τῆς τάξεως Poplic. 12; τοῦ ἄθλου τινί, ihm abtreten, Ath. X, 415 e; ohne Zusatz, ausweichen, κατὰ τὰς ὁδοὺς ἐμβάλλοντες τῷ ἀεὶ ἀπαντῶντι, ἐὰν μὴ ἐξίστηται Plat. Rep. VIII, 563 c; vgl. Ar. Ran. 354; – ἐκ τῆς δυνάμεως Plat. Tim. 50 b; τρόπων τῶν αὑτῶν εἰς τοὺς εὐσεβεῖς, sich verändern in seinem Charakter, Legg. X, 907 d; μηδὲν ἐξιστάμενος τῆς αὑτοῦ ἰδέας, sich nicht von seinem Begriffe entfernen, Crat. 439 d; – ἀρχῆς, die Herrschaft aufgeben, Thuc. 2, 63. 4, 28; ἁπάντων τῶν ὄντων, sein ganzes Vermögen abtreten, Dem. 36, 50, wie τῆς οὐσίας ἐκστησόμενος Antiph. II β 9; ἐξειστήκει τῶν ἑαυτοῦ Dem. 33, 25, Bankerutt machen; τῆς φιλίας, sie aufgeben, Lys. 8, 18, wie τῶν ἀνθρωπίνων σπουδασμάτων Plat. Phaedr. 249 c; τῶν πεπραγμένων Dem. 19, 72, sich davon lossagen, es läugnen; Sp., τῶν πόλεων Pol. 18, 33, 5; Ar. κρεῖττον ἐκστῆναι τὸ παράπαν τοῦ πατρὸς μᾶλλον ἢ ναυμαχεῖν Vesp. 477, wo der Schol. richtig erkl. μὴ ἔχειν πατέρα, es ist besser, keinen Vater haben; τῶν μαθημάτων, das Erlernte vergessen, Xen. Cyr. 3, 3, 54, vgl. Mem. 2, 1, 4. – Übertr., ἐξέστην φρενῶν, γνώμας, Eur. Or. 1021 I. A. 136, von Sinnen geraten, um seinen Verstand kommen; μὴ τοῦ φρονεῖν ἐξεστηκὼς ὦ Isocr. 5, 18; ψυχῆς ἐξεστηκυίας τῶν λογισμῶν Pol. 32, 25, 8; ἐκστάντος (κυνὸς) τῆς φαντασίας S. Emp. Pyrrh. 1, 68; oft bei Sp., auch ohne Zusatz, ἐξίσταται καὶ μαίνεται Arist. H. A. 6, 22; N.T.; Alciphr. 3, 2; von einem Pferde, scheu werden, Plut. Ant. 39. – Allgemeiner, ἐγὼ μὲν ὁ αὐτός εἰμι καὶ οὐκ ἐξίσταμαι, ὑμεῖς δὲ μεταβάλλετε, ich ändere meine Ansicht nicht, Thuc. 2, 61; vgl. Soph. μόλις μὲν καρδίας δ' ἐξίσταμαι τὸ δρᾶν, ich gebe nach, ich lasse mich bewegen zu thun, Ant. 1092. – Auch = ausarten, τὸ μὴ ἐξιστάμενον ἐκ τῆς ἑαυτοῦ φύσεως Arist. H. A. 1, 1; verderben, bes. οἶνος ἐξεστηκώς, abgestandener, umgeschlagener Wein, Dem. 35, 32; – πρόσωπα ἐξεστηκότα, entstellte Gesichter, Xen. Cyr. 5, 2, 34. – Es wird endlich wieder mit einem acc. verbunden, Etwas vermeiden, von Etwas sich zurückziehen, φρονοῦντά τινα Soph. Ai. 82, κίνδυνον Dem. 24, 184. – Bei Arist. H. A. 1, 14 ist ἐξέστηκα hervorstechen, -ragen.

French (Bailly abrégé)

f. ἐκστήσω, ao. ἐξέστησα;
I. tr. 1 déplacer, transporter de : τινα τῶν λογισμῶν PLUT faire sortir qqn de son raisonnement ; τὴν πολιτείαν PLAT troubler l'État ; τὴν φύσιν ARSTT changer la nature (de l'homme) ; τὴν ψυχὴν εἰς ἀναλγησίαν PLUT faire tomber l'âme dans l'insensibilité ; τὸν οἶνον PLUT altérer la qualité du vin;
2 mettre hors de soi : ἐξιστάναι τινὰ τοῦ φρονεῖν XÉN mettre qqn hors de son bon sens ; abs. mettre qqn hors de soi, le rendre immobile de stupeur, le plonger dans l'extase ; τὸν λογισμόν, τὴν διάνοιαν PLUT troubler le raisonnement, l'esprit;
II. intr. (aux temps suiv. de l'Act. : ao.2 ἐξέστην, pf. ἐξέστηκα et au Moy. ἐξίσταμαι, f. ἐκστήσομαι);
1 s'éloigner de, s'écarter de : τῆς ὁδοῦ HDT de la route ; ἐκ τοῦ μέσου XÉN s'éloigner de l'assemblée ; τινί s'écarter pour qqn, céder sa place à qqn ; avec l'acc. : τινά éviter qqn ; fig. s'éloigner volontairement : ἐξ. ἀρχῆς THC se démettre du pouvoir ; avec un double rég. : ἐξίστασθαί τινι τῆς τιμῆς PLUT céder à qqn un honneur, une charge;
2 s'éloigner malgré soi, être écarté : τῶν μαθημάτων XÉN oublier ce qu'on a appris ; τοῦ φρονεῖν ISOCR, ἑαυτοῦ ESCHN perdre la raison, être hors de soi, en extase ; être changé : ὁ αὐτός εἰμι καὶ οὐκ ἐξίσταμαι THC je suis le même et ne change point (d'opinion) ; abs. sortir ou être éloigné de l'usage ordinaire en parl. d'un mot, d'une locution.
Étymologie: ἐξ, ἵστημι.

Russian (Dvoretsky)

ἐξίστημι: (fut. ἐκστήσω, aor. 1 ἐξέστησα; для неперех. знач. med. к aor. 2 ἐξέστην и pf. ἐξέστηκα)
1 смещать, сводить, выводить (ἡ κίνησις ἐξίστησι τὸ ὑπάρχον Arst.): ἐ. τινὰ ἑαυτοῦ Dem. выводить кого-л. из душевного равновесия; ἐ. τινὰ φρενῶν Eur., τοῦ φρονεῖν Xen. и τῶν λογισμῶν Plut. лишать кого-л. рассудка; ἐξίστασθαι ὑπό τινος Arst. быть вытесненным кем(чем)-л.;
2 вводить, приводить (τὴν ψυχὴν εἰς ἀπάθειαν Plut.);
3 приводить в замешательство, расстраивать (τὴν πολιτείαν Plut.);
4 изменять, преображать (τὴν φύσιν Plat., Arst.): ἐ. τι πρὸς τὸ ἐναντίον Arst. превращать что-л. в (его) противоположность; ἐξίστασθαι εἰς τὸ ἐναντίον или εἰς τὸ ἀντικείμενον Arst. превращаться в свою противоположность;
5 лишать (τῆς ποιότητος τὸν οἶνον Plut.);
6 приводить в исступление, лишать рассудка (τινά Eur., Arst.);
7 повреждать, портить (οἶνον, λογισμόν, διάνοιαν Plut.);
8 уходить прочь или в сторону, удаляться, отклоняться (τῆς ὁδοῦ Her. ἐκ τοῦ μέσου Xen.): ἐξ ἕδρας ἐξεστηκέναι Eur. сойти с места, сдвинуться; φεύγετ᾽ ἐξίστασθε Eur. бегите прочь; οὐδένα ἐξίστασθαι Dem. не отступать ни перед кем; ἐξίστασθαι καρδίας Soph. поступать вопреки своему влечению; ἐὰν μὴ ἐξίστηται Arst. если не отклоняться в сторону (от темы);
9 выдаваться наружу, выступать вперед (κοῖλον, οὐκ ἐξεστηκός Arst.);
10 уступать (ὁδοῦ τινι и τῆς τιμῆς τινι Plut.): ἐξίσταται νυκτὸς κύκλος τῇ ἡμέρᾳ Soph. ночная пора уступает место дню;
11 (из)меняться (ὁ αὐτός εἰμι καὶ οὐκ ἐξίσταμαι Thuc.);
12 отказываться, отрекаться (ἁπάντων τῶν ὄντων Dem.): ἐξίστασθαι τῆς φιλίας τινί Lys. отказываться от дружбы с кем-л.; ἐξίστασθαι τῆς ἀρχῆς Thuc. сложить с себя власть; πάντων τῶν πεπραγμένων ἐκστάς Dem. отпираясь от всего содеянного (им); φιλοσοφίας μὴ ἐκστῆναι Plut. не прекращать занятия философией;
13 лишаться (τῆς φύσεως Arst.): ἐξειστήκει τῶν ἑαυτοῦ Dem. он лишился (всего) своего состояния, но ἐξέστην ἐμαυτοῦ Aeschin. я растерялся (потерял самообладание); ἐξεστηκὼς τοῦ φρονεῖν Isocr. и τῶν φρονίμων λογισμῶν ἐκστάς Plut. лишившийся рассудка; ἐξίστασθαι τῆς οὐσίας и ἐκ τῆς οὐσίας Arst. утрачивать свою сущность; ἐξίστασθαι τῶν παλαιῶν μαθημάτων Xen. забыть свои прежние знания;
14 приходить в исступление, лишаться рассудка, быть вне себя (ἐξεστηκέναι ὑπ᾽ ὀργῆς Arst., ὑπὸ λύπης Plut.): ὡς ἐξέστη ὑπὸ τῆς πληγῆς Arst. когда он был оглушен ударом; ἐξίσταντο πάντες οἱ ὄχλοι NT весь народ был изумлен; οἱ ἵπποι ἐξίσταντο ταρβοῦντες Plut. лошади ошалели от страха; οἱ ἐξιστάμενοι Arst. охваченные бредом или душевно больные;
15 портиться (οἶνος ἐξεστηκώς Dem.);
16 извращаться, искажаться (πρόσωπα ἐξεστηκότα Xen.): ἐξίστασθαι εἰς μανικώτερα ἤθη Arst. нравственно вырождаться.

Greek (Liddell-Scott)

ἐξίστημι: Α. Μεταβατικὸν ἐν τῷ ἐνεστ., παρατ., μέλλ. καὶ αόρ. α΄: - ἐξάγω τῆς οἰκείας θέσεως, μεταβάλλω ἢ ἀλλοιῶ ὁλοκλήρως, τὴν φύσιν Τίμ. Λοκρ. 100C, Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 3. 12, 2, Ρητ. 3. 2, 3, κ. ἀλλ.· τὴν πολιτείαν Πλουτ. Κικ. 10· ἐξ. τῆς ποιότητος τὸν οἶνον ὁ αὐτὸς 2. 702Α. 2) μεταφ., ἐξιστάναι τινὰ φρενῶν, κάμνω τινὰ νὰ παραφρονήσῃ, Εὐρ. Βάκχ. 850· τοῦ φρονεῖν Ξεν. Ἀπομν. 1. 3, 12· ταῦτα κινεῖ, ταῦτ’ ἐξίστησιν ἀνθρώπους αὑτῶν Δημ. 537, ἐν τέλει· ἀπολ., ἐξίστημί τινα, κάμνω τινὰ νὰ χάσῃ τὰ λογικά του, ἐκπλήττω, ἐκθαμβῶ, Ἱππ. 188D· οἶνος ἐξέστησέ με Εὐρ. Ἀποσπ. 267· ἐξίστησι, περισπᾷ τὴν προσοχήν, Ἀριστ. Ρητ. 3. 8, 1· οὕτω, τὸν λογισμόν, τὴν διάνοιαν Πλουτ. Σόλ. 21, Κράσσ. 23. - ὡσαύτως, ἐξ. τινὰ τῶν λογισμῶν ὁ αὐτὸς ἐν βίῳ Φαβ. 5· εἰς ἀπάθειαν ἐξ. τὴν ψυχὴν ὁ αὐτὸς ἐν βίῳ Ποπλ. 6. Β. ἀμετάβ. ἐν τῷ Παθ. καὶ Μέσ. μετ’ ἀόρ. β΄, πρκμ. καὶ ὑπερσ. ἐνεργ. 1) ἐπὶ τόπου, ἀποσύρομαι ἔκ τινος μέρους, ἐκστάντες τῆς ὁδοῦ Ἡρόδ. 3. 76· ἐκ τοῦ μέσου Ξεν. Ἀν. 1. 5, 14· ἐκ τῆς ὁδοῦ ἐκστ. τινι, ἀποσύρεσθαι ἐκ τῆς ὁδοῦ χάριν τινός, ὁ αὐτὸς Συμπ. 4, 31· οὕτως, ἐκστῆναί τινι Σοφ. Φιλ. 1053, Αἴ. 672, Ἀριστοφ. Βάτρ. 354, κτλ.· ἀπολ., ἐπὶ τῆς αὐτῆς ἐννοίας, Εὐρ. Ι. Τ. 1229, Ἀριστοφ. Ἀχ. 617, κτλ.· - μεταφ., ἀλλ’ ἐξ ἕδρας σοι πλόκαμος ἐξέστηχ’ ὅδε, ἐξῆλθεν ἐκ τῆς θέσεώς του, Εὐρ. Βάκχ. 928· οὐδὲ μένει νοῦς..., ἀλλ’ ἐξίσταται Σοφ. Ἀντιγ. 564. 2) μετ’ αἰτ., φυλάττομαι, ἀποφεύγω τινά, φρονοῦντα γάρ νιν οὐκ ἂν ἐξέστην ὄκνῳ ὁ αὐτὸς ἐν Αἴ. 82· οὐδένα ἐξίσταμαι Δημ. 331. 8, ἔνθα ἴδε Δινδ.· οὐδένα πώποτε κίνδυνον ἐξέστησαν ὁ αὐτὸς 460. 2. 3) ἐξέρχομαι τοῦ ἁρμοῦ, ἐξίσταται τὸ ἰσχίον καὶ πάλιν ἐμπίπτει Ἱππ. Ἀφορ. 1258. πρβλ. π. Ἀγμ. 761. ΙΙ. μετὰ γεν. πράγμ., ἀπομακρύνομαι, ἀποσύρομαι ἀπό τινος, παραιτοῦμαι ἀπὸ τῆς κατοχῆς τινος, τῆς ἀρχῆς Θουκ. 2. 63., 4. 28· ἐκστῆναι τῆς οὐσίας ἢ τῶν ὄντων, Λατ. cedere bonis, πτωχεύω, κάμνω πτώχευσιν, Ἀντιφῶν 117. 7, Δημ. 959. 28. 2) παύομαι ἀπό τινος, ἐγκαταλείπω τι, ἐκστ. τῆς φιλίας, τῶν μαθητῶν Λυσ. 114. 2, Ξεν. Κύρ. 3. 3, 54· τῶν σπουδασμάτων Πλάτ. Φαῖδρ. 249D, κτλ.· τῶν πολιτικῶν Ἰσοκρ. 76D· τῆς ὑποθέσεως Δημ. 143. 13· τῶν πεπραγμένων, δηλ. ἐξαρνεῖσθαι αὐτά, ὁ αὐτὸς 363. 28· τῶν λογισμῶν Πολύβ. 32. 25, 8· ἐκστ. τινος εἴς τι Πλάτ. Νόμοι 907D· ὡσαύτως, τοῦ μέντοι ἄθλου ἐκστῆναι τῷ μετ’ αὐτὸν κριθέντι, ὅτι ὅμως παρεχώρησε τὸ ἆθλον εἰς τὸν μετ’ αὐτὸν κριθέντα νικητήν, Ἀθήν. 415Ε. 3) ἐκστῆναι πατρός, καταλιπεῖν αὐτὸν παντελῶς, ἀπαρνηθῆναι αὐτόν, Ἀριστοφ. Σφ. 477· καρδίας ἐξίσταμαι, καταλείπω τὴν ἐπιθυμίαν τῆς καρδίας μου, Σοφ. Ἀντιγόν. 1105· ἰδίως, ἐξέστην φρενῶν, ἔχασα τὸν νοῦν μου, Εὐρ. Ὀρ. 1021, κτλ.· μὴ διὰ γῆρας ἐξεστηκὼς ὦ τοῦ φρονεῖν, μήπως ἕνεκα τοῦ γήρατος ἔχασα τὸν νοῦν μου, Ἰσοκρ. 85Ε· ἐξέστην ἐμαυτοῦ Αἰσχίν. π. Παραπρ. 2. 2, 3, κτλ.· - ἀκολούθως ἀπολ., γίνομαι ἔξω ἐμαυτοῦ, ἔξω φρενῶν, παραφρονῶ, Ἱππ. Προρρ. 68· ἐξέστην ἰδὼν Φιλιππίδ. ἐν Ἀδήλ. 5· ἐξ. ὑπὸ γήρως Κωμ. Ἀνών. 311β· ἐξίστασθαι καὶ μαίνεσθαι πρός τι Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 6. 22, ἐν τέλει· - ἐκπλήττομαι, θαυμάζω, Εὐαγγλ. κ. Ματθ. ιβ΄, 23, κ. Μάρκ. β΄, 12, κτλ., πρβλ. ἔκστασις. 4) ἐκστῆναι τῆς αὐτοῦ ἰδέας, ἀπομακρύνεσθαι, ἐκπίπτειν τῆς ἰδίας φύσεως, Πλάτ. Πολ. 380D· ἐκ τῆς ἑαυτοῦ φύσεως Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 1. 1, 32· δημοκρατία ἐξεστηκυῖα τῆς βελτίστης τάξεως ὁ αὐτὸς ἐν Πολιτικ. 5. 9, 8· αἱ δημοκρατίαι ἐξίστανται εἰς τὰς ἐναντίας πολιτείας, μεταπίπτουσιν εἰς τάς.., αὐτόθι 5. 6, 18, πρβλ. Ρητ. 2. 15, 3: - ἀπολ., τὸ δὲ σισύμβριον... καὶ ἐξίσταται μὴ μεταφυτευόμενον Θεόφρ. π. Φυτ. Ἱστ. 6, 7. 6· χυμὸς ἐξιστάμενος, μεταβάλλων τὰς φυσικὰς αὐτοῦ ἰδιότητας, Ἱππ. π. Ἀρχ. Ἰητρ. 18· οἶνος ἐξεστηκώς, ὅστις ἐχάλασεν, ἔγεινε ’ξινός, Δημ. 933. 25· ἐκ πολλῶν δὲ δυσθύμων καὶ ἐξεστηκότων προσώπων, πεφοβημένων, «τρομαγμένων», Ξεν. Κύρ. 5. 2, 34. 5) μεταβάλλω τὴν γνώμην μου, ἐγὼ μὲν ὁ αὐτός εἰμι καὶ οὐκ ἐξίσταμαι Θουκ. 2. 61· ἀντίθετον τῷ ἐμμένειν τῇ δόξῃ, Ἀριστ. Ἠθ. Ν. 7. 9, 2· ἐπὶ γλώσσης, ἀπέχω τῆς κοινῆς χρήσεως, διαφέρω, ὑπερέχω, πλέον γὰρ ἐξέστηκε ὁ αὐτὸς Ρητ. 3. 2, 3. ΙΙΙ. ἐξέχω, προέχω, ἐξεστηκός, κυρτόν, κατ’ ἀντίθ. πρὸς τὸ κοῖλον, ὁ αὐτὸς π. τὰ Ζ. Ἱστ. 1. 14, 1.

English (Strong)

from ἐκ and ἵστημι; to put (stand) out of wits, i.e. astound, or (reflexively) become astounded, insane: amaze, be (make) astonished, be beside self (selves), bewitch, wonder.

English (Thayer)

likewise ἐξιστάω and ἐξιστάνω (ἐξιστῶν R G, ἐξιστάνων L T Tr WH (see ἵστημι)); 1st aorist ἐξέστησα; 2nd aorist ἐξέστην; perfect infinitive ἐξεστακέναι; middle (present infinitive ἐξίστασθαι); imperfect 3rd person plural ἐξίσταντο;
1. In present, imperfect, future, 1st aorist active to throw out of position, to displace: τινα τοῦ φρονεῖν, to throw one out of his mind, drive one out of his senses, Xenophon, mem. 1,3, 12 φρενῶν, Euripides, Bacch. 850; hence, simply to amaze, astonish, throw into wonderment: τινα, to be amazed, astounded: Sept. for חָרַד, to tremble, ἐξέστησαν ἐκστάσει μεγάλη, they were amazed with a great amazement (see ἔκστασις, 3), ἐν ἑαυτοῖς ἐξίσταντο, μαγείαις ἐξεστακέναι, had been put beside themselves with magic arts, carried away with wonder at them, this form of the perfect is transitive; cf. Buttmann, 48 (41); Veitch, 339); ἐξίσταντο ἐπί with the dative of thing, σωφρονεῖν); Buttmann, 198 (171); Winer's Grammar, § 40,5b.); (Greek writings, where they use the word in this sense, generally add τοῦ φρονεῖν, τῶν φρενῶν: Isocrates, Euripides, Polybius, others).

Greek Monotonic

ἐξίστημι: μτβ., στον ενεστ., παρατ., μέλ., αόρ. αʹ·
Α. 1. βγάζω κάτι απ' τη θέση του, το μετατοπίζω, το αλλάζω ή το μεταβάλλω εντελώς, σε Αριστοφ., Πλούτ.
2. μεταφ., ἐξιστάναι τινὰ φρενῶν, κάνω κάποιον να παραφρονήσει, σε Ευρ.· τοῦφρονεῖν, σε Ξεν.· απόλ., αναστατώνω, προκαλώ ή επιφέρω σύγχυση, σε Δημ. Β. αμτβ. στην Παθ. και Μέσ., με Ενεργ. αόρ. βʹ, παρακ. και υπερσ.
I. 1. λέγεται για τόπο, στέκω παράμερα από, ἐκστάντες τῆς ὁδοῦ, έξω από τον δρόμο, σε Ηρόδ.· ομοίως και, ἐκστῆναί τινι, σε Σοφ. κ.λπ.· μεταφ., ἐξ ἕδρας ἐξέστηκε, εκτοπίστηκε, διαταράχτηκε, σε Ευρ.
2. με αιτ., φυλάγομαι από, αποφεύγω κάποιον, σε Σοφ., Δημ.
II. 1. με γεν., αποσύρομαι από, παραιτούμαι από την κατοχή ή κτήση ενός πράγματος, τῆς ἀρχῆς, σε Θουκ.· σταματώ, διακόπτω, παύω, εγκαταλείπω κάτι, τῶν μαθημάτων, σε Ξεν.
2. ἐκστῆναι πατρός, να εγκαταλείπει κάποιος τον πατέρα του, να τον απαρνιέται, σε Αριστοφ.
3. φρενῶν ἐξεστάναι, να χάσει κάποιος τα μυαλά του, να παραφρονήσει, σε Ευρ.· έπειτα απόλ., βρίσκομαι εκτός εαυτού, έξω φρενών, παραφρονώ, εκπλήσσομαι, καταπλήσσομαι, θαυμάζω, σε Καινή Διαθήκη
4. χαλώ, εκφυλίζομαι, χάνω τις φυσικές ιδιότητες, οἶνος ἐξεστηκώς, που έχει χαλάσει, ξινό κρασί, σε Δημ.· πρόσωπα ἐξεστηκότα, παραμορφωμένα, φοβισμένα, τρομαγμένα πρόσωπα, σε Ξεν.
5. απόλ., αλλάζω, μεταβάλλω τη θέση μου ή τη γνώμη μου, σε Θουκ.

Middle Liddell

A. Causal in pres., imperf., fut., aor1: to put out of its place, to change or alter utterly, Arist., Plut.
2. metaph., ἐξιστάναι τινὰ φρενῶν to drive one out of his senses, Eur.; τοῦ φρονεῖν Xen.; absol. to derange, Dem.
B. intr. in Pass. and Mid., with aor2, perf., and plup. act.:
1. of place, to stand aside from, ἐκστάντες τῆς ὁδοῦ out of the way, Hdt.; so, ἐκστῆναί τινι Soph., etc.:—metaph., ἐξ, ἕδρας ἐξέστηκε is displaced, disordered, Eur.
2. c. acc. to shrink from, shun, Soph., Dem.
II. c. gen. to retire from, give up possession of, τῆς ἀρχῆς Thuc.: — to cease from, abandon, τῶν μαθημάτων Xen.
2. ἐκστῆναι πατρός to lose one's father, give him up, Ar.
3. φρενῶν ἐξεστάναι to lose one's senses, Eur.: —then, absol. to be out of one's wits, to be astonished, amazed, NTest.
4. to degenerate, οἶνος ἐξεστηκώς changed, sour wine, Dem.; πρόσωπα ἐξεστηκότα disfigured faces, Xen.
5. absol. to change one's position, one's opinion, Thuc.

Chinese

原文音譯：™x⋯sthmi 誒克士-衣士帖米
詞類次數：動詞（17）
原文字根：出去-站 相當於： （חֲרָדָה‎） （שָׁמֵם‎） （תָּמַהּ‎）
字義溯源：心智迷惑，混亂，驚，驚訝，驚奇，希奇，癲狂；由（ἐκ / ἐκπερισσῶς / ἐκφωνέω）*=出）與（ἵστημι）*=站）組成。這字有三方面的強調，來描寫人心思的變化：
1）有二處經文描寫人的精神不正常。（ 可3:21）主耶穌的親屬說他癲狂了；因為主耶穌忙於工作，連飯也顧不得喫。（ 林後5:13）保羅對哥林多信徒說，我們若果癲狂，是為神
2）門徒對主耶穌復活有驚奇反應。（ 路24:22）天使向那些婦女顯現，說主耶穌復活了，這話叫下以馬忤斯的二個門徒驚奇
3）百姓對神聖能力的希奇和驚奇反應。（ 路2:47）百姓希奇於主耶穌十二歲時的聰明，和他的應對 （ 太9:6; 12:23； 路8:56）主耶穌的治病和使死人活過來，叫眾人十分驚奇。參讀 （ἐκθαμβέω）同義字
出現次數：總共（17）；太（1）；可（4）；路（3）；徒（8）；林後（1）
譯字彙編：
1） 驚奇（8） 太12:23； 路8:56； 路24:22； 徒8:9； 徒8:11； 徒8:13； 徒9:21； 徒12:16；
2） 希奇（2） 路2:47； 徒10:45；
3） 驚訝（2） 徒2:7； 徒2:12；
4） 我們⋯癲狂（1） 林後5:13；
5） 他們⋯驚訝（1） 可6:51；
6） 他們⋯驚（1） 可5:42；
7） 他⋯癲狂了（1） 可3:21；
8） 都驚奇（1） 可2:12

Lexicon Thucydideum

excedere, demoveri, to depart from, be removed, 2.61.2, (de sententia concerning opinion). 2.63.2, 4.28.3, [Vat. Vatican manuscript πύλου]