παλλακή: Difference between revisions
ποντίων τε κυμάτων άνήριθμον γέλασμα, παμμῆτόρ τε γῆ (Aeschylus' Prometheus Bound l. 90) → O infinite laughter of the waves of ocean, O universal mother Earth
m (Text replacement - " :" to ":") |
m (Text replacement - "(*UTF)(*UCP)(mltxt.*?)ῑ(.*?\n\}\})" to "$1ῖ$2") |
||
| (8 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=pallaki | |Transliteration C=pallaki | ||
|Beta Code=pallakh/ | |Beta Code=pallakh/ | ||
|Definition=ἡ, | |Definition=ἡ, = [[παλλακίς]], πολλὰς κουριδίας γυναῖκας, πολλῷ δὲ πλεῦνας παλλακάς [[Herodotus|Hdt.]] 1.135, cf. 84, 2.130, al., Ar.''V.''1353, Antipho 1.14, Lexap. D.23.53, Lys. 1.31, Pl.''Ion''538b, ''Lg.''841d, D.59.122, [[LXX]] ''Jd.''19.1, etc.; <b class="b3">μηδὲ π. μηδὲ παιδικὸν ἔχειν</b> Mitteis ''Chr.''284.4 (ii B. C.). (Prop. [[young girl]], Ael.Dion.''Fr.''172; cf. [[πάλλαξ]].) | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0452.png Seite 452]] ἡ, wie [[πάλλαξ]], Kebsweib; Her. 1, 84. 135; Ar. Vesp. 1353; Plat. Legg. VIII, 841 d, Dem. 59, 122 unterscheidet [[γυνή]], die rechtmäßige zum Kinderzeugen geheirathete Gattinn, παλλακὴ τῆς καθ' ἡμέραν θεραπείας τοῦ σώματος [[ἕνεκα]], [[ἑταίρα]] ἡδονῆς [[ἕνεκα]]. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-0452.png Seite 452]] ἡ, wie [[πάλλαξ]], Kebsweib; Her. 1, 84. 135; Ar. Vesp. 1353; Plat. Legg. VIII, 841 d, Dem. 59, 122 unterscheidet [[γυνή]], die rechtmäßige zum Kinderzeugen geheirathete Gattinn, παλλακὴ τῆς καθ' ἡμέραν θεραπείας τοῦ σώματος [[ἕνεκα]], [[ἑταίρα]] ἡδονῆς [[ἕνεκα]]. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{bailly | ||
| | |btext=ῆς (ἡ) :<br />[[concubine]].<br />'''Étymologie:''' [[πάλλαξ]]. | ||
}} | |||
{{elnl | |||
|elnltext=παλλακή -ῆς, ἡ concubine. | |||
}} | }} | ||
{{ | {{elru | ||
| | |elrutext='''παλλᾰκή:''' ἡ [[наложница]] Her., Arph. | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=η (ΑΜ [[παλλακή]])<br />η [[γυναίκα]] που συζεί με άνδρα [[χωρίς]] νόμιμο γάμο, η [[παλλακίδα]] («πολλὰς κουριδίας | |mltxt=η (ΑΜ [[παλλακή]])<br />η [[γυναίκα]] που συζεί με άνδρα [[χωρίς]] νόμιμο γάμο, η [[παλλακίδα]] («πολλὰς κουριδίας γυναῖκας, πολλῷ δὲ πλεῡνας παλλακάς», <b>Ηρόδ.</b>)<br /><b>αρχ.</b><br /><b>πιθ.</b> νεαρή [[κόρη]], [[κοπέλα]], νεανίδα.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άγνωστης ετυμολ. Η [[υπόθεση]] ότι πρόκειται για σημιτικό [[δάνειο]] (<b>πρβλ.</b> εβρ. <i>p</i><i>ī</i><i>legeš</i> «[[παλλακίδα]]») δεν [[είναι]] αποδεκτή. Το ίδιο απίθανη φαίνεται και η [[υπόθεση]] ότι η λ. [[είναι]] [[δάνειο]] από την Ιρανική (<b>πρβλ.</b> αβεστ. <i>pairik</i><i>ā</i> «διαβολική [[γυναίκα]] που αποπλανά με [[μάγια]]», περσ. <i>pan</i>). Έχει διατυπωθεί, [[τέλος]], και η [[άποψη]] ότι η λ. συνδέεται με το [[πώλος]] «νεαρό [[άλογο]], [[πουλάρι]]» και μτφ. «νεαρό [[αγόρι]] και [[κορίτσι]]». Το λατ. <i>paelex</i> (<b>πρβλ.</b> <i>pallaca</i> «[[παλλακίδα]]», <i>Palladium</i>, <i>Pallas</i>) [[πρέπει]] να [[είναι]] [[δάνειο]] από την Ελληνική, πιθ. μέσω της Ετρουσκικής. Τα δύο -<i>λλ</i>- που εμφανίζουν οι ελλ. τ. οφείλονται πιθ. σε εκφραστικό διπλασιασμό. Η [[σύνδεση]] τών τ. [[παλλακή]] / [[παλλακίς]] «[[γυναίκα]] που συμβιώνει με άνδρα [[χωρίς]] γάμο», [[πάλλαξ]] «[[νέος]] στην εφηβική [[ηλικία]]» (<b>πρβλ.</b> [[παλληκάρι]]) και «νεαρή [[γυναίκα]]», [[πάλλας]] «[[νέος]]» και [[Παλλάς]] [[προσωνυμία]] της Αθηνάς και «[[παρθένα]] [[ιέρεια]]» καθίσταται δυνατή υπό την [[προϋπόθεση]] ότι αρχική τους [[σημασία]] ήταν [[εκείνη]] της νεότητας, από όπου η [[προσωνυμία]] της Αθηνάς, η σημ. «[[νέος]], [[έφηβος]]» και η σημ. τών [[παλλακή]] / [[παλλακίς]], που αναφέρεται σε νέα [[γυναίκα]] και [[μάλιστα]] στις νεαρές σκλάβες που διάλεγαν οι αφέντες για ερωμένες τους παράλληλα με τις νόμιμες συζύγους τους. Οι λ. [[παλλακή]] / [[παλλακίς]], [[τέλος]], διακρίνονται σημασιολογικά από τις συνώνυμές τους [[πόρνη]] και [[ἑταίρα]] [[κατά]] το ότι η [[παλλακίδα]] συμβιώνει με άντρα —[[χωρίς]] όμως νόμιμο γάμο— όπως και η νόμιμη [[σύζυγος]], και δεν συνευρίσκεται περιστασιακά [[μαζί]] του όπως οι <i>πόρνες</i> και οι <i>ἑταῖρες</i>]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''παλλᾰκή:''' ἡ, = [[παλλακίς]], σε Ηρόδ., Αριστοφ. κ.λπ. | |lsmtext='''παλλᾰκή:''' ἡ, = [[παλλακίς]], σε Ηρόδ., Αριστοφ. κ.λπ. | ||
}} | }} | ||
{{ | {{ls | ||
| | |lstext='''παλλᾰκή''': ἡ, = [[παλλακίς]], πολλὰς κουριδίας γυναῖκας, πολλῷ δὲ πλεῦνας παλλακὰς Ἡρόδ. 1. 135, πρβλ. 84., 2. 130, κ. ἀλλ., Ἀριστοφ. Σφ. 1353, Ἀντιφῶν 113. 5, Λυσ. 94, 34, κτλ. Ἡ παλλακὴ ἦτο συνήθως [[αἰχμάλωτος]] ἢ [[ἀργυρώνητος]] [[δούλη]] διακρινομένη ἀπό τε τῆς νομίμου συζύγου (ἴδε ἀνωτέρ.), καὶ ἀπὸ τῆς ἑταίρας, Δημ. 1386. 20. (Κυρίως = νέον [[κοράσιον]], ἴδε [[Παλλάς]]). | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
| Line 38: | Line 38: | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''παλλακή''': (ion. att., hell.; im Hexam. unbrauchbar),<br />{pallak-ḗ}<br />'''Forms''': -ίς (Hom., X., hell.)<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Kebsweib]], [[Konkubine]].<br />'''Derivative''': Davon [[παλλακίδιον]] n. (Plu.), -ῖνος m. ‘Sohn einer π.’ (Sophr.), -ία (auch -εία zu -εύω; Scheller Oxytonierung 34 f.) f. [[Konkubinat]] (Is., Str. u.a.). -εύομαι, -εύω [[sich zur Konkubine nehmen]], [[Konkubine sein]] (Hdt., Str., Plu. u.a.). Dazu, wohl als Rückbildung (vgl. Lommel Femininbild. 52), [[πάλλαξ]] f. (Gell. als Erklärung von ''paelex''), auch m. [[Jüngling]] (Gramm.) mit -άκιον = [[μειράκιον]] (Pl. Kom., Ael. Dion.), thematisch [[παλλακός]] | |ftr='''παλλακή''': (ion. att., hell.; im Hexam. unbrauchbar),<br />{pallak-ḗ}<br />'''Forms''': -ίς (Hom., X., hell.)<br />'''Grammar''': f.<br />'''Meaning''': [[Kebsweib]], [[Konkubine]].<br />'''Derivative''': Davon [[παλλακίδιον]] n. (Plu.), -ῖνος m. ‘Sohn einer π.’ (Sophr.), -ία (auch -εία zu -εύω; Scheller Oxytonierung 34 f.) f. [[Konkubinat]] (Is., Str. u.a.). -εύομαι, -εύω [[sich zur Konkubine nehmen]], [[Konkubine sein]] (Hdt., Str., Plu. u.a.). Dazu, wohl als Rückbildung (vgl. Lommel Femininbild. 52), [[πάλλαξ]] f. (Gell. als Erklärung von ''paelex''), auch m. [[Jüngling]] (Gramm.) mit -άκιον = [[μειράκιον]] (Pl. Kom., Ael. Dion.), thematisch [[παλλακός]]· [[ἐρώμενος]] ([[ἐρρωμένος]] cod.) H., Phot.; [[πάλληξ]] m. (Samos III—II<sup>a</sup>, Ar.Byz. u.a.) mit παλληκάριον (Pap., geschr. -ι-), wozu ngr. παλληκάρι (vgl. Schwyzer 497); im Suffix ganz abweichend [[πάλλας]], -αντος m. [[Jüngling]] (Philistid.; nach [[γίγας]]), aus dem Titanen- und Gigantennamen (Hes. usw.). — Für sich steht [[Παλλάς]], -άδος (wie [[μαινάς]], [[δρυάς]] u.a.) f. Bein. der Athena (seit Il.), bei den Griechen im ägypt. Theben noch als sakraler Ausdruck = [[παρθένος]] (Str. 17, 1,46, Eust.), mit -άδιον n. [[Pallasbild]], eig. [[Püppchen]], [[weibliches Idol]] (Hdt., Ar., Inschr.).<br />'''Etymology''': Altes Wanderwort unklarer Herkunft. Zum Vergleich eignen sich 1. lat. ''paelex'' [[Kebsweib]], viell. griech. LW durch etrusk. Vermittlung (Ernout BSL 30, 122); 2. aus dem Semit. hebr. ''pīlegeš'' (-''ll''-), aram. ''pīlaqtā'' (aus dem Griech.?); 3. unsicherer aus dem Altiran. aw. ''pairikā'' f. [[dämonische]], [[durch Liebeszauber verführerische Frau]], mpers. ''parīk'', npers. ''parī'' [[Peri]], urir. *''parī̆kā'', womit irisch ''airech'', Gen. ''airige'' f. [[Kebse]] (mit kelt. Schwund des ''p''-?) eine auffallende Ähnlichkeit zeigt (Thurneysen IF 42, 146f.). Kritisches Referat verschiedener Ansichten m. reicher Lit. bei W.-Hofmann s. ''paelex''; ält. Lit. auch bei Bq und WP. 2, 7. Pelasgische Erklärungen von [[Παλλάς]] bei v. Windekens Le Muséon 63, 102f., Beitr. z. Namenforsch. 5, 221 ff.<br />'''Page''' 2,468-469 | ||
}} | }} | ||
{{WoodhouseReversedUncategorized | {{WoodhouseReversedUncategorized | ||
|woodrun=[[concubine]] | |woodrun=[[concubine]] | ||
}} | }} | ||
Latest revision as of 14:44, 6 February 2024
English (LSJ)
ἡ, = παλλακίς, πολλὰς κουριδίας γυναῖκας, πολλῷ δὲ πλεῦνας παλλακάς Hdt. 1.135, cf. 84, 2.130, al., Ar.V.1353, Antipho 1.14, Lexap. D.23.53, Lys. 1.31, Pl.Ion538b, Lg.841d, D.59.122, LXX Jd.19.1, etc.; μηδὲ π. μηδὲ παιδικὸν ἔχειν Mitteis Chr.284.4 (ii B. C.). (Prop. young girl, Ael.Dion.Fr.172; cf. πάλλαξ.)
German (Pape)
[Seite 452] ἡ, wie πάλλαξ, Kebsweib; Her. 1, 84. 135; Ar. Vesp. 1353; Plat. Legg. VIII, 841 d, Dem. 59, 122 unterscheidet γυνή, die rechtmäßige zum Kinderzeugen geheirathete Gattinn, παλλακὴ τῆς καθ' ἡμέραν θεραπείας τοῦ σώματος ἕνεκα, ἑταίρα ἡδονῆς ἕνεκα.
French (Bailly abrégé)
ῆς (ἡ) :
concubine.
Étymologie: πάλλαξ.
Dutch (Woordenboekgrieks.nl)
παλλακή -ῆς, ἡ concubine.
Russian (Dvoretsky)
παλλᾰκή: ἡ наложница Her., Arph.
Greek Monolingual
η (ΑΜ παλλακή)
η γυναίκα που συζεί με άνδρα χωρίς νόμιμο γάμο, η παλλακίδα («πολλὰς κουριδίας γυναῖκας, πολλῷ δὲ πλεῡνας παλλακάς», Ηρόδ.)
αρχ.
πιθ. νεαρή κόρη, κοπέλα, νεανίδα.
[ΕΤΥΜΟΛ. Άγνωστης ετυμολ. Η υπόθεση ότι πρόκειται για σημιτικό δάνειο (πρβλ. εβρ. pīlegeš «παλλακίδα») δεν είναι αποδεκτή. Το ίδιο απίθανη φαίνεται και η υπόθεση ότι η λ. είναι δάνειο από την Ιρανική (πρβλ. αβεστ. pairikā «διαβολική γυναίκα που αποπλανά με μάγια», περσ. pan). Έχει διατυπωθεί, τέλος, και η άποψη ότι η λ. συνδέεται με το πώλος «νεαρό άλογο, πουλάρι» και μτφ. «νεαρό αγόρι και κορίτσι». Το λατ. paelex (πρβλ. pallaca «παλλακίδα», Palladium, Pallas) πρέπει να είναι δάνειο από την Ελληνική, πιθ. μέσω της Ετρουσκικής. Τα δύο -λλ- που εμφανίζουν οι ελλ. τ. οφείλονται πιθ. σε εκφραστικό διπλασιασμό. Η σύνδεση τών τ. παλλακή / παλλακίς «γυναίκα που συμβιώνει με άνδρα χωρίς γάμο», πάλλαξ «νέος στην εφηβική ηλικία» (πρβλ. παλληκάρι) και «νεαρή γυναίκα», πάλλας «νέος» και Παλλάς προσωνυμία της Αθηνάς και «παρθένα ιέρεια» καθίσταται δυνατή υπό την προϋπόθεση ότι αρχική τους σημασία ήταν εκείνη της νεότητας, από όπου η προσωνυμία της Αθηνάς, η σημ. «νέος, έφηβος» και η σημ. τών παλλακή / παλλακίς, που αναφέρεται σε νέα γυναίκα και μάλιστα στις νεαρές σκλάβες που διάλεγαν οι αφέντες για ερωμένες τους παράλληλα με τις νόμιμες συζύγους τους. Οι λ. παλλακή / παλλακίς, τέλος, διακρίνονται σημασιολογικά από τις συνώνυμές τους πόρνη και ἑταίρα κατά το ότι η παλλακίδα συμβιώνει με άντρα —χωρίς όμως νόμιμο γάμο— όπως και η νόμιμη σύζυγος, και δεν συνευρίσκεται περιστασιακά μαζί του όπως οι πόρνες και οι ἑταῖρες].
Greek Monotonic
παλλᾰκή: ἡ, = παλλακίς, σε Ηρόδ., Αριστοφ. κ.λπ.
Greek (Liddell-Scott)
παλλᾰκή: ἡ, = παλλακίς, πολλὰς κουριδίας γυναῖκας, πολλῷ δὲ πλεῦνας παλλακὰς Ἡρόδ. 1. 135, πρβλ. 84., 2. 130, κ. ἀλλ., Ἀριστοφ. Σφ. 1353, Ἀντιφῶν 113. 5, Λυσ. 94, 34, κτλ. Ἡ παλλακὴ ἦτο συνήθως αἰχμάλωτος ἢ ἀργυρώνητος δούλη διακρινομένη ἀπό τε τῆς νομίμου συζύγου (ἴδε ἀνωτέρ.), καὶ ἀπὸ τῆς ἑταίρας, Δημ. 1386. 20. (Κυρίως = νέον κοράσιον, ἴδε Παλλάς).
Frisk Etymological English
Grammatical information: f.
Meaning: concubine. (IA., hell.; in hexam. unusable).
Other forms: -ίς (Hom., X., hell.).
Derivatives: παλλακ-ίδιον n. (Plu.), -ῖνος m. son of a π. (Sophr.), -ία (also -εία to -εύω; Scheller Oxytonierung 34 f.) f. concubinage (Is., Str.). -εύομαι, -εύω to take as a concubine, to be a concubine (Hdt., Str., Plu.). Here, prob. as backformation (cf. Lommel Femininbild. 52), πάλλαξ f. (Gell. as explanation of paelex), also m. youngling (gramm.) with -άκιον = μειράκιον (Pl. Com., Ael. Dion.), thematic παλλακός ἐρώμενος (ἐρρωμένος cod.) H., Phot.; πάλληξ m. (Samos III--IIa, Ar. Byz.) with παλληκάριον (pap., written. -ι-), with NGr. παλληκάρι (cf. Schwyzer 497); w. diff. suffix πάλλας, -αντος m. youngling (Philistid.; after γίγας), from where names of Titans- and Gigantes (Hes.). -- On itself stands Παλλάς, -άδος (like μαινάς, δρυάς a.o.) f. surn. of Athena (Il.), by the Greeks in Egypt. Thebes still as sacral term = παρθένος (Str. 17, 1,46, Eust.), with -άδιον n. statue of Pallas, prop. doll, feminine idol (Hdt., Ar., inscr.).
Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]X [probably]
Etymology: Old Wanderwort of unclear origin. One compares 1. Lat. paelex concubine, perhaps Greek LW [loanword] through Etrusc. intermediary (Ernout BSL 30, 122); 2. from Semit. Hebr. pīlegeš (-ll-), Aram. pīlaqtā (from Greek?), by nobody accepted; 3. less certain from Oldiran. Av. pairikā f. demonic, through love-magic seductive woman, MPers. parīk, NPers. parī Peri, PIr. *parīkā, which does not fit semantically (DELG), to which Ir. airech, gen. airige f. concubine (with Celt. loss of the p-?) closely resembles (Thurneysen IF 42, 146f.). Critical review of diff. views w. rich lit. W.-Hofmann s. paelex; older lit. also in Bq and WP. 2, 7. - The word is supposed to be anAnatolian loan, Walde IF 39, 85; the word may well be Pre-Greek (suff. -ακ-).
Middle Liddell
παλλᾰκή, ἡ, = παλλακίς, Hdt., Ar., etc.]
Frisk Etymology German
παλλακή: (ion. att., hell.; im Hexam. unbrauchbar),
{pallak-ḗ}
Forms: -ίς (Hom., X., hell.)
Grammar: f.
Meaning: Kebsweib, Konkubine.
Derivative: Davon παλλακίδιον n. (Plu.), -ῖνος m. ‘Sohn einer π.’ (Sophr.), -ία (auch -εία zu -εύω; Scheller Oxytonierung 34 f.) f. Konkubinat (Is., Str. u.a.). -εύομαι, -εύω sich zur Konkubine nehmen, Konkubine sein (Hdt., Str., Plu. u.a.). Dazu, wohl als Rückbildung (vgl. Lommel Femininbild. 52), πάλλαξ f. (Gell. als Erklärung von paelex), auch m. Jüngling (Gramm.) mit -άκιον = μειράκιον (Pl. Kom., Ael. Dion.), thematisch παλλακός· ἐρώμενος (ἐρρωμένος cod.) H., Phot.; πάλληξ m. (Samos III—IIa, Ar.Byz. u.a.) mit παλληκάριον (Pap., geschr. -ι-), wozu ngr. παλληκάρι (vgl. Schwyzer 497); im Suffix ganz abweichend πάλλας, -αντος m. Jüngling (Philistid.; nach γίγας), aus dem Titanen- und Gigantennamen (Hes. usw.). — Für sich steht Παλλάς, -άδος (wie μαινάς, δρυάς u.a.) f. Bein. der Athena (seit Il.), bei den Griechen im ägypt. Theben noch als sakraler Ausdruck = παρθένος (Str. 17, 1,46, Eust.), mit -άδιον n. Pallasbild, eig. Püppchen, weibliches Idol (Hdt., Ar., Inschr.).
Etymology: Altes Wanderwort unklarer Herkunft. Zum Vergleich eignen sich 1. lat. paelex Kebsweib, viell. griech. LW durch etrusk. Vermittlung (Ernout BSL 30, 122); 2. aus dem Semit. hebr. pīlegeš (-ll-), aram. pīlaqtā (aus dem Griech.?); 3. unsicherer aus dem Altiran. aw. pairikā f. dämonische, durch Liebeszauber verführerische Frau, mpers. parīk, npers. parī Peri, urir. *parī̆kā, womit irisch airech, Gen. airige f. Kebse (mit kelt. Schwund des p-?) eine auffallende Ähnlichkeit zeigt (Thurneysen IF 42, 146f.). Kritisches Referat verschiedener Ansichten m. reicher Lit. bei W.-Hofmann s. paelex; ält. Lit. auch bei Bq und WP. 2, 7. Pelasgische Erklärungen von Παλλάς bei v. Windekens Le Muséon 63, 102f., Beitr. z. Namenforsch. 5, 221 ff.
Page 2,468-469
